اهمیت کینه‌زدایی

یکی از ویژگی‌های مردان و زنان خداجو، پرهیز از کینه‌توزی است. آنان آرزومندند که دل‌هایشان همچون دل‌های بهشتیان، تهی از کینه و دشمنی مؤمنان شود.

یکی از ویژگی‌های مردان و زنان خداجو، پرهیز از کینه‌توزی است. آنان آرزومندند که دل‌هایشان همچون دل‌های بهشتیان، تهی از کینه و دشمنی مؤمنان شود. در کریمه قرآنی آمده: «وَلاَ تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلّا لِلَّذِینَ آمَنُوا؛ در دل‌هایمان از آنان که ایمان آورده‌اند، کینه‌ای قرار مده.» (حشر: ۱۰) در مقابل، آنان که به خدا و سرای آخرت ایمان ندارند، کینه دیگران را در دل جای می‌دهند و در کمین فرصتی برای انتقام‌گیری هستند.

«کینه‌توزی و دشمنی، نفس قدسی انسان را بیمار می‌سازد و همیشه روح، از آن در آزار است. همچنین آدمی را از بساط قرب الهی دور و از همنشینی با ساکنان عالم قدسی محروم می‌کند و صاحب خود را از آنچه شیوه اهل ایمان و نیکان است، باز می‌دارد. کینه‌توزی، از گناهان عارضی مهم دل به شمار می‌آید. وقتی انسان از کسی خشمگین می‌شود، در حالی که زمینه انتقام‌جویی برایش فراهم نباشد، دشمنیِ او را به دل می‌گیرد. در این صورت، حالتی در دل او شکل می‌گیرد که به آن، «کینه» می‌گویند. این حالت، مناسب مؤمنان نیست. حضرت علی علیه‌السلام در سفارش، برای کینه‌زدایی از دلها می‌فرماید: «طَهِّرُوا قلوبَکم من الْحِقد فانّهُ داءٌ مرمی؛ دل‌ها را از کینه پاک سازید، زیرا کینه‌توزی دردی مهلک است.» انسان‌های کینه‌توز، طبعی پست و فرومایه دارند و چون از دشمن خود انتقام می‌کشند، حالت سرمستی و غرور می‌یابند و دل‌های آدمیان پست و مغرور، نور الهی را بر نمی‌تابد.

ازاین‌رو، خداوند در قرآن مجید می‌فرماید: «مؤمنان از خدا می‌خواهند که دلشان را از کینه دیگران پاک سازد». (حشر: ۱۰) از امام علی علیه‌السلام نیز نقل می‌کنند: «رأسُ العیُوبِ الْحِقْدِ؛ کینه‌توزی در رأس عیب‌هاست». گفت‌وگو، گاه برای حقیقت‌جویی است ولی گاهی گفت‌وگو با هدفی نادرست مانند فضل‌فروشی و به رخ کشیدن برتری در دانش صورت می‌گیرد. اگر هدف گفتمان، پست و ناشایست باشد، تلاش هر یک از دو طرف گفت‌وگو آن است که طرف دیگر را محکوم و سخن خود را حاکم کند. گاهی حتی پس از آنکه به روشنی ثابت می‌شود که حق با او نیست، باز هم با همه وجود بر دیدگاه خویش پافشاری می‌کند و از پذیرش حق روی برمی‌تابد. این حالت را (مِراء) می‌گویند که ائمه نیز در روایت‌ها به شدت از آن نهی می‌کنند. یکی دیگر از عوامل کینه‌توزی، سخن‌چینی و شوخی‌های بیش از اندازه و بدون مرز است. زشتی بدگویی و سخن‌چینی، در نهایت آشکار می‌شود و به گوش کسی که از او بد گفته‌اند، خواهد رسید و همین امر، سبب ایجاد کینه و دشمنی میانشان خواهد شد.