راهکار بهبود وضعیت صنایع پایین دستی پتروشیمی

در حال حاضر, در مقابل ۱۵ میلیون تن ظرفیت نصب شده صنایع پتروشیمی در کشور, تنها ۵ ۲ میلیون تن محصول پلیمری تولید می شود به عبارتی, در شرایط فعلی ۳۰ درصد ظرفیت نصب شده فعال است که به افزایش هزینه های تولید کنندگان داخلی منجر می شود

در‌ حال‌ حاضر، در مقابل ۱۵ میلیون‌ تن ظرفیت نصب شده صنایع پتروشیمی در کشور، تنها ۵/۲ میلیون ‌تن محصول پلیمری تولید می‌شود. به‌عبارتی، در شرایط فعلی ۳۰ درصد ظرفیت نصب‌شده فعال است که به افزایش هزینه‌های تولید‌کنندگان داخلی منجر می‌شود.

به اعتقاد شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، صنایع پایین‌دستی یکی از ابزارهای مهم توسعه صنعت در کشورمان به‌شمار می‌آید.

به‌‌همین دلیل، این شرکت از طریق برگزاری نشست‌های مشترک با مالکان صنایع پایین‌دستی، در صدد شنیدن و پیگیری بدون واسطه مشکلات آنان است.

هدف ان پی سی از برگزاری این نشست‌ها، تدوین نقشه مسیر حمایت از تشکل‌های تولیدی به‌عنوان مجموعه‌ای از دانش، تجربه و تخصص است.

تاکنون جلسات متعددی با تولید‌کنندگان محصولات پایین‌دستی پتروشیمی برگزار شده‌است.

نکته‌ای که تاکنون از‌‌سوی بیشتر شرکت‌کنندگان مطرح شده، چگونگی پیش‌فروش محصولات پتروشیمی است. آن‌ها گمان می‌کردند که محصولات پتروشیمی، با قیمتی کمتر از قیمت جهانی پیش‌فروش می‌شود؛ اما اینطور نیست.

این محصولات یا براساس مصوبه شورای اقتصاد قیمت‌گذاری می‌شوند و یا برپایه قیمت اف او بی خلیج‌فارس.

در برخی محصولات پتروشیمی که به‌صورت فاینانس فروخته می‌شود نیز قیمت نه براساس روز امضای قرارداد؛ بلکه بر مبنای نرخ روز تحویل محصول تعیین می‌شود.

مبنای فروش این دسته از محصولات، قیمت واردات است. ان پی سی به هیچ یک از خریداران، تخفیف ویژه‌ای نمی‌دهد؛ هرچند تسهیلاتی به آن‌ها اعطا می‌شود.

درباره تسهیلات اختصاصی در رابطه با فروش محصولات پتروشیمی به تولید‌کنندگان داخلی، لازم به‌ذکر است، در‌حال‌حاضر تولید‌کنندگانی که با کمبود منابع مالی روبه‌رو هستند، می‌توانند از طریق بانک‌های داخی برای ۳ دوره ۳۰ روز، ۶۰ روز و ۹۰ روز ال سی باز کنند.

در این زمینه، روزانه بین ۳۰ تا ۸۰ مورد گشایش اعتبار از طریق بانک‌های داخلی انجام می‌شود.

● نتیجه مطالعات

ظرفیت پایین، هزینه بالا و ناتوانی در صادرات ۳ عامل مهم کاهنده سرعت زنجیر تولید صنایع پایین‌دستی است.

براساس مطالعات مرکز تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف با عنوان «طرح نظام توسعه صنایع پایین‌دست پتروشیمی» که در سال ۱۳۸۴ انجام شد، وضعیت‌ فعلی صاحبان صنایع در این بخش، تابع ۴ عامل سیاست‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی، سیاست‌های کلی دولت، توزیع محصولات و مسائل حوزه فن‌آوری و تکنولوژی است که به‌صورت رابطه علت و معلولی به شکل زنجیره‌وار به هم مرتبط می‌شوند.

براساس جمع‌بندی که دراین طرح انجام شده، صنعت پلیمر و پلاستیک کشور با ادامه روند موجود، وارد دور باطل کاهنده‌ای شده‌است که ظرفیت پایین تولید و افزایش قیمت تمام‌شده را به‌دنبال دارد.

تاثیر دیگر عوامل همچون نظام سهمیه‌بندی، هزینه‌های مالی، نیروی انسانی و رقابت در بازار در ظرفیت تولید از عوامل بیرونی مشکلات تولید معطوف به صادرات است. در این زمینه، همچنین می‌توان به کیفیت پایین محصولات، عوامل فرهنگی محدودیت‌های قراردادی و شبکه توزیع و بازرگانی اشاره کرد.

متاسفانه برخی تولید‌کنندگان تصور می‌کنند، شرکت ملی صنایع پتروشیمی متولی حل تمام مشکلات کاری آنان است.

در حالی‌که افزایش توان تولید‌کنندگان داخلی در گرو فعالیت‌های وزارت صنایع و معادن است.

عملکرد این وزارتخانه، نامشخص بودن روند صدور پروانه‌های تولید، رقابت بسیار کاهنده‌ای را در بازار داخلی به‌وجود آورده‌است که شاخص‌هایی همچون کثرت جمعیت تولید‌کنندگان غیرواقعی، حجم بازار و قیمت را به‌صورت غیرمنطقی افزایش می‌دهد.

در کنار صدور پروانه‌های تولید غیرواقعی، مسائل بانکی و همچنین ورود ماشین‌آلات دست‌دوم با تکنولوژی پایین از دیگر موارد مهمی است که تولید‌کنندگان داخلی با آن روبه‌رو هستند.

درباره مشکل سهمیه‌بندی محصولات پتروشیمی که از‌سوی تولید‌کنندگان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات تولید است، باید گفت که با تمهیداتی از سوی دولت به‌زودی رفع خواهد شد، اما به‌طور کلی، بدون رفع دیگر مسائل که به آن اشاره شد، ممکن است صنایع پایین‌دستی پتروشیمی در شرایط نامناسب‌تری قرار گیرد.

رضا محتشمی پور