فردریك بروكز , نفر ماه افسانه ای

برای كسانی كه با پروژه های نرم افزاری سروكار دارند, اصطلاح نفر ماه, اصطلاحی شناخته شده است همچنین تركیبات دیگری نظیر نفر ساعت یا نفر روز كه برای سنجش میزان كار موردنیاز به كار می روند, نزد اهل فن عباراتی آشنا هستند اما كسی كه این عبارت را وارد پروژه های نرم افزاری نمود و اساس مدیریت چنین پروژه هایی را برای نخستین بار تبیین كرد, Frederick P Brooks است

برای كسانی كه با پروژه‌های نرم‌افزاری سروكار دارند، اصطلاح نفر - ماه، اصطلاحی شناخته شده است. همچنین تركیبات دیگری نظیر نفر - ساعت یا نفر - روز كه برای سنجش میزان كار موردنیاز به كار می‌روند، نزد اهل فن عباراتی آشنا هستند. اما كسی كه این عبارت را وارد پروژه‌های نرم‌‌افزاری نمود و اساس مدیریت چنین پروژه‌هایی را برای نخستین بار تبیین كرد، Frederick P.Brooks است. وی كتاب نفر - ماه افسانه‌ای را به همین منظور به نگارش درآورد. دكتر فردریك بروكز در سال ۱۹۳۱ در دورهام كالیفرنیای شمالی متولد شد. با علاقه‌ای كه به فیزیك داشت، در سال ۱۹۵۳ مدرك كارشناسی ارشد خود را در این رشته دریافت نمود و سپس تحصیلات خود را تا مقطع دكتری ادامه داد و در سال ۱۹۵۶ از دانشگاه هاروارد، مدرك دكتری در علوم كامپیوتر را دریافت كرد. وی از همان سال جذب شركت IBM شد و به‌مدت ده سال برای آن شركت كار كرد. وی در این زمان كار بسیار بزرگی را برای IBM انجام داد و آن مدیریت و سرپرستی تیم توسعه كامپیوترهای بسیار موفق ۳۶۰/System و سیستم‌عامل ویژه آن یعنی ۳۶۰/OS بود. همین كار درخشان پایه‌گذار كامپیوترهای Main Frame نسل‌های بعدی گردید و زبان ماشین و سیستم‌عامل آن تا همین چند سال قبل در دانشگاه‌ها تدریس می‌شد. وی برای این كار مدال ملی تكنولوژی را دریافت نمود. وی با ساخت این كامپیوترها، برای اولین‌بار اصطلاح <معماری كامپیوتر> را نیز ابداع كرد و آن را بارها در نوشته‌های خود به كار برد. ادامه كار تحقیق و توسعه وی روی سیستم‌های ۳۶۰ باعث گردید كه بتواند نخستین نمونه‌های نرم‌افزار واژه‌پرداز و طرح اولیه زبان ۱/PL را نیز آماده كند و ضمن توسعه قابلیت‌های سخت‌افزاری System/۳۶۰، اولین ادوات ورودی خروجی ۸ بیتی را نیز طراحی نماید. دامنه فعالیت‌های بروكز در زمینه ساخت و توسعه سیستم‌های كامپیوتری به سری ۳۶۰/IBM محدود نگردید و او سال‌های بعد را به تحقیق در زمینه‌های سیستم‌های بلادرنگ، گرافیك كامپیوتری سه‌بعدی و محیط‌های مجازی گذراند. تحقیقات وی باعث شد كه زیست‌شیمیدان‌ها بتوانند معمای ساختارهای پیچیده مولكول‌ها را حل كنند و با استفاده از محیط مجازی و گرافیك، بتوانند روی مدل‌های مولكولی كار كنند. اما كار بزرگ دیگری كه فردریك بروكز انجام داد، مستندسازی موفقیت‌ها و شكست‌های پروژه ۳۶۰/System تحت عنوان كتاب نفر ماه افسانه‌ای بود. این كتاب كه در سال ۱۹۷۵ منتشر گردید تا مدت‌های مدید به عنوان بهترین مرجع در زمینه‌ مهندسی نرم‌افزار محسوب می‌گردید.

در این كتاب ضمن تشریح كلی یك پروژه نرم‌افزاری، در طی چندین فصل به بیان نقاط كلیدی توسعه یك پروژه می‌پردازد. در جایی عدم استفاده تیم‌های درگیر پروژه از زبان نوشتاری یكسان را به برج بابل تشبیه می‌كند و می‌گوید: پروژه ساخت برج بابل نتوانست با موفقیت به پایان برسد زیرا سازندگان آن با صدها زبان مختلف با یكدیگر گویش می‌كردند و در نتیجه نمی‌توانستند مقصود یكدیگر را درك كنند. یكسان نبودن زبان‌ها باعث شد كه برج بابل به مصیبت‌بارترین پروژه ساخت‌وساز تبدیل شود. اگر در كار پروژه‌های نرم‌افزاری نیز قسمت‌های مختلف تیم نتوانند از زبان علمی یا فنی و نگارشی یكسانی بهره ببرند، لاجرم عاقبت طرح آن‌ها نیز همانند برج بابل خواهد بود. همچنین در جای دیگری از تأخیرهای به‌وجودآمده در طی توسعه پروژه سخن می‌گوید و اشاره می‌كند كه همواره افزودن نفرات جدید به یك پروژه نرم‌افزاری كه از زمان‌بندی تعیین شده عقب است، برخلاف تصور، باعث عقب‌افتادگی بیشتر آن پروژه خواهد شد. و یا در جای دیگری، ضمن تشریح وظایف تیم توسعه‌دهنده نرم‌افزار در مقابل تیم سفارش‌دهنده نرم‌افزار می‌گوید: هرگز تحت فشار، متقبل امور غیرممكن نشوید!بروكز به غیر از كتاب مذكور (كه آن را در سال ۱۹۹۵ و به مناسبت بیست سالگی انتشار آن با تجدید نظر مجدد به چاپ رساند)، كتاب‌های داده‌پردازی خودكار(۱۹۶۳)، داده‌پردازی خودكار در سیستم ۳۶۰ (۱۹۶۵) و مفاهیم معماری كامپیوتر(۱۹۹۷) را نیز به رشته تحریر درآورده است. فردریك بروكز در سال ۱۹۶۵ دپارتمان مهندسی كامپیوتر را در دانشگاه كالیفرنیای شمالی پایه‌گذاری كرد و به مدت ۲۰ سال ریاست آن‌را برعهده داشت. جوایز متعددی كه وی كسب كرده است و عضویت در مجامع گوناگون، نیز دلیل دیگری براهمیت این دانشمند علوم كامپیوتر است: مدال ملی تكنولوژی (۱۹۸۵)، جایزه تورینگ (۱۹۹۹)، مدال فون نویمان (۱۹۹۳)، جایزه مك داول (۱۹۷۰)، دكتری افتخاری از انستیتو مهندسی فدرال سویس (۱۹۹۱)، عضو آكادمی سلطنتی مهندسی بریتانیا (۱۹۹۴)، عضو آكادمی ملی علوم (۲۰۰۱)، عضو آكادمی ملی مهندسی (۱۹۷۶)، جایزه پیشبرد علوم كامپیوتر مؤسسه IEEE سال (۱۹۸۲)، جایزه موزه تاریخ كامپیوتر (۲۰۰۱)، مرد سال علوم كامپیوتر (۱۹۷۰) و ... . دكتر فردریك بروكز به عنوان محقق در زمینه تعامل انسان و كامپیوتر و گرافیك كامپیوتری تعاملی سه‌بعدی نیز معروفیت جهانی دارد.