یك نویسنده نامتعارف

وندی واسراستین نمایشنامه نویس معروف برنده تونی و پولیتزری كه اوایل امسال در گذشت «شخصیتی بسیار شبیه به زنان نمایشنامه هایش داشت» این توصیفی است كه دوست قدیمی و همكارش آندربیشاپ, مدیرهنری مركز هنرهای نمایشی لینكن از واسراستین دارد

وندی واسراستین نمایشنامه نویس معروف برنده تونی و پولیتزری كه اوایل امسال در گذشت «شخصیتی بسیار شبیه به زنان نمایشنامه هایش داشت». این توصیفی است كه دوست قدیمی و همكارش آندربیشاپ، مدیرهنری مركز هنرهای نمایشی لینكن از واسراستین دارد.

«او نكته بین، خونگرم و شدیداً محبوب و مردمی بود اما در عین حال در كارش جدی و متعهد نیز بود.»

واسراستین تنها ۵۵ سال داشت كه در بازی مرگ و زندگی مغلوب شد اما آنگونه كه بیشاپ به یاد می آورد او در همین عمر كوتاه دوستان و هواداران بسیاری برای خود دست و پا كرد. نقطه عطف حرفه ای او و شاهكار هنری اش «یادداشت های هایدی» بود كه پیش از اجرا در برادوی در playwrights Horizons بر روی صحنه رفت و او را به تئاتردوستان معرفی كرد. بسیاری از تماشاگران نمایش هاش درباره او می گفتند: «ما با خواندن نمایشنامه های واسراستین درباره زندگی خود می آموختیم.»

همچون اغلب نمایشنامه های واسراستین «یادداشتهای هایدی» تجارب و آمالهای نسل جدیدی از آمریكاییان را هدف قرار می داد كه سعی داشتند دربحبوحه جنبش زنان و تلاطمات فرهنگی دهه ۱۹۶۰ هویت خود را بیابند و با شخصیت وجودی خود ارتباط برقرار كنند. با تعقیب سرنوشت هایدی هالند از یك دانش آموز به یك استاد تاریخ هنر و به دنبال آن یك مادر مطلقه، واسراستین رؤیاها، از خودگذشتگی ها و مشقات زندگی این گونه زنان را زیر ذره بین می گذاشت. در یكی از نمایشنامه های جدید او به نام «سوم» كه سال گذشته در مركز هنرهای نمایشی لینكن اجرا شد و به همت این مركز بر روی صحنه رفت، شخصیت اصلی نیز یك استاد دانشگاه است و سن و سالش نزدیك به سن و سال واسراستین در همان دورانی بود كه این نمایشنامه را نوشت. واسراستین كه مقیم بروكلین بود در مصاحبه ای اعتراف كرد: «نمایش های من بیشتر اتوبیوگرافی محور هستند.» در نگاهی دقیق تر به گذشته باید گفت برخی از این نمایشها حتی آینده نگرانه نیز بودند: یك دهه پس از موفقیت هایدی، واسراستین خود مطلقه شد و به تنهایی مسئولیت بزرگ كردن دخترش «لوسی جین» را برعهده گرفت. در برخی از نمایشنامه های واسراستین حتی اشاراتی به دیگر اعضای خانواده اش نیز می شد كه یكی از آنها برادرش بروس واسراستین، سرمایه گذار و مدیر مسئول یك نشریه بود.

آثار واسراستین قریحه بازیگری برخی از برترین زنان هنرپیشه هم نسلش را پرورش داد. نخستین نمایش تحسین شده او پیش از هایدی با عنوان «زنان نامتعارف و دیگران» با گروهی از بازیگران از جمله «مریل استریپ» جوان كه زمانی همكلاسی واسراستین در دانشكده تئاتر ییل بود بر روی صحنه رفت.

ژوان آلن در نقش هایدی هالاند در برادوی بازی كرد و جمی لی كورتیس در سال ۱۹۹۵ در تله تئاتر این نمایش در همان نقش ظاهر شد و بدین ترتیب نام واسراستین بیش از پیش به یك چهره مردمی تبدیل شد. كریستین لاتی، آلیسون جنی، جین آلكساندر، جنیفر آنیستون دیگر بازیگران معروفی بودند كه بعدها افتخار بازی در نمایش ها و یا تله تئاترهای واسراستین را پیدا كردند. با این حال آنهایی كه با او كار كردند معتقدند كه واسراستین برای تئاتر بیش از انعكاس دغدغه های خود و زنان دیگر كار انجام داد. جیمز بوندی، رئیس دانشكده تئاترییل درباره این نمایشنامه نویس می گوید: «او نمایشنامه نویس با شكوهی بود كه نقش های زنانه مهم و در عین حال با نفوذی را خلق كرد. او همچون بسیاری دیگر از نویسندگان این شخصیت ها را بر مبنای بسیاری ازتجربیات شخصی خودش استوار كرد. در یك كلام او با استعداد و ذكاوت ذاتی خود نظاره گر وضعیت بشر امروزی بود و آن رابه دیگران نیز نشان می دهد.»

بیشاپ نیز ضمن تأیید شخصیت والای انسانی واسراستین گفت: «اگربه او می گفتید كه واسراستین یك فمینیست بود او در جواب به شما می گفت كه نه یك فمینیست بلكه یك انساندوست است و همین جمله یكی از دیالوگ های معروف در نمایش «یادداشت های هایدی» است. او موفق شده بود از نگاه و منظری خاص برای طیف وسیعی از مخاطبان و تماشاگرانش بنویسد. او به موضوعات مختلفی علاقه مند بود و در حوزه نمایش سعی می كرد در قبال موضوعات مختلف احساس تعهد كند.»

بوندی خاطرنشان می كند كه واسراستین وقت بسیاری راصرف ارتقای حرفه ای هنرمندان جوان كرد و مشوق آنان بود، او در عین حال سعی می كرد تئاتر را با نسل جدید آشتی دهد.به همین منظور واسراستین پست های مختلفی را به عنوان مشاور گروهها و محافل مختلف تئاتری داشت و برنامه هایی را به منظور ارتقای سطح كیفی و كمی تئاتر در مدارس و دانشگاهها ارائه داد.

بوندی می گوید: «او در برابر تئاتر آمریكا احساس مسئولیت می كرد و سعی كرد به شیوه های مختلف دین خود را ادا كند.»

دیگر نمایش های موفق واسراستین نمایش نامزد تونی «خواهران روزن ویگ»، «یك دختر آمریكایی» و «پول كهنه» بودند. او همچنین كتابهای «دختران مجرد»، «الهه شیكسا»، «اسلات» و «نخستین موزیكال پاملا» را به رشته تحریر درآورد و حتی یك كتاب برای كودكان نوشت كه بعدها آن را به صورت یك نمایش موزیكال عرضه كرد. واسراستین تنها یك رمان نوشت كه باعنوان «عناصر سبك» در ماه مه گذشته به چاپ رسید.

بسیاری معتقدند واسراستین علی رغم تمام دستاوردهایش آنطور كه باید و شاید شناخته نشد. بیشاپ می گوید: «از آنجا كه نمایش هایش اغلب كمدی و عامه پسند بودند مردم همیشه پیام پنهان آنها را درنمی یافتند اما فكر نمی كنم در سالهایی كه در پیش رو داریم او به یك هنرمند دوران ساز تبدیل خواهد شد. واسراستین نه تنها یك انسان برجسته بلكه یك نویسنده برجسته و بزرگ بود و این دو همیشه لازم و ملزوم یكدیگر نیستند. او بر مردم تأثیرگذار بود و همین توصیف گر او به عنوان یك هنرمند موفق است.»

مترجم شیلا ساسانی