تاثیر رفتار اخلاقی والدین

یکی از پرسشهایی که والدین در پی یافتن پاسخ آن هستند این است که "آیا واقعاً در تعیین آینده‌ کودکانشان نقشی دارند یا خیر؟".
یافته‌های کارشناسان پرورش کودک نشان می‌دهد که والدین …

یکی از پرسشهایی که والدین در پی یافتن پاسخ آن هستند این است که "آیا واقعاً در تعیین آینده‌ کودکانشان نقشی دارند یا خیر؟".

یافته‌های کارشناسان پرورش کودک نشان می‌دهد که والدین به عنوان آموزگاران اخلاق، نقش مهمی در زندگی اخلاقی کودکان و پرورش نیکی در فرزندانشان دارند. در نوشتار قبل به برخی از اموری که والدین با انجام آنها می‌توانند به رشد و پرورش وجدان کودکانشان کمک کنند، اشاره کردیم. آن امور عبارت بودند از:‏

‏۱) سرمشق اخلاقی خوبی برای فرزندانتان باشید.

۲) رابطه‌ صمیمانه و محترمانه با فرزندان خود برقرار کنید.‏

‏۳) باورهای اخلاقی‌تان را با فرزندتان در میان بگذارید.

اینک ادامه بحث؛

‏۴) از فرزندتان انتظار رفتارهای اخلاقی داشته باشید و این را از او بخواهید.

کارشناسان دریافته‌اند والدینی که کودکان با اخلاق، تربیت می‌کنند، انتظار دارند فرزندشان مطابق با موازین اخلاقی رفتار کند و از او می‌خواهند چنین کند. برخی از کارشناسان پرورش شخصیت بر این نکته تاکید دارند که بهترین انتظارات اخلاقی آنهایی هستند که در ضمن والا بودن، قابل دسترسی نیز باشند و به روشنی به بچه‌ها تفهیم شده باشند.

پس از اینکه این انتظارات تعیین شد، والدین باید به آنها متعهد باشند و کوتاه نیایند. این هم چند نمونه از این انتظارات اخلاقی که خانواده‌ها از همه‌ اعضا انتظار دارند.

صداقت: "انتظار داریم که همه‌اعضای خانواده همیشه با یکدیگر صادق باشند".

مهربانی: "در این خانه همیشه با یکدیگر با محبت هستیم و درست همان گونه رفتار می‌کنیم که انتظار داریم با ما رفتار بشود".

آرامش: "در این خانواده با ملایمت با یکدیگر حرف می‌زنیم و با احترام گوش می‌دهیم. سعی داریم اختلافهایمان را با صداقت و آرامش حل کنیم".

احترام: "با احترام و با کلمات محترمانه با یکدیگر حرف می‌زنیم و هرگز یکدیگر را تحقیر نمی‌کنیم. همچنین زندگی خصوصی و اموال یکدیگر را محترم می‌شماریم".‏

و ...

۵) از استدلال و پرسش‌های اخلاقی استفاده کنید.

سئوال و جواب کردن یکی از ابزارهای تربیتی مؤثر برای تقویت وجدان کودکان است. پرسشهای درست می‌توانند به کودکان کمک کنند تا توانشان را در زمینه‌پذیرش دیدگاه شخص دیگر و درک پیامدهای رفتارهای خود بالا ببرند و رفته رفته به آنها می‌آموزد که از خود بپرسند: "آیا این کار درست است؟" و "اگر این کار را بکنم، چه می‌شود؟" در اینجا به چند پرسش که والدین می‌توانند برای تقویت استدلال اخلاقی فرزندانشان بپرسند، اشاره می‌نماییم:

"به نظر تو چرا من نگران هستم؟" ‏

‏"اگر کسی با تو چنین رفتاری داشت، چه احساسی پیدا می‌کردی؟"‏

‏"اگر به حرفت عمل نکنی، بر اعتماد من به تو چه تاثیری می‌گذارد؟"

۶) آیا به حرفهایتان عمل می کنید؟

کارهای اخلاقی ما بسیار مؤثرتر از گفته‌های اخلاقی‌مان هستند. خوب است درباره‌ رفتارهای خود بیندیشید و ببینید تا چه اندازه به گفتار اخلاقی‌تان عمل می‌کنید. درباره‌ رویدادهای هر روز زندگی تان فکر کنید که شاید درسهای اخلاقی متناقضی درباره‌ صداقت و اصالت به فرزندتان بدهد. مراقب باشید بچه‌ها بیشتر از آنچه تصور می‌کنیم، ما را تماشا می‌کنند و معمولاً آنچه از رفتار ما می‌بینند همان چیزی نیست که ما می‌خواهیم ببینند. لازم است به گونه‌ای رفتار نماییم که دوست داریم کودکانمان ما را آن گونه ببینند. اگر دوست داریم فرزندانمان اهل صداقت باشند، باید در گام اول خود اهل راستگویی و صداقت باشیم. ‏

جواد پوریا

منبع: کلیدهای پرورش رفتار و ارزشهای اخلاقی در کودکان و نوجوانان، دکتر میشل بُربا، ترجمه: فرناز فرود ۷۷-۷۴(با اندکی تلخیص و تغییر)