اضطراب شیرین اوقات فراغت

تکاپو برای بهره مندی ۱۴ میلیون دانش آموز ایرانی

با پایان فصل بهار ، یک سال تحصیلی با همه خاطرات تلخ و شیرین‌ به پایان می‌رسد. هیاهوی میلیون‌ها دانش آموز از حیاط مدرسه‌ها رخت می‌بندد و مدیران و معلمان گرد خستگی ۹ ماه کلنجار رفتن با گچ و تخته را از تن می‌روبند. پایان کار مدارس اما آغاز کار تازه اولیای دانش آموزان است.«اضطراب شیرین» کلاس‌های درس به خانه‌ها راه می‌کشد.این بار پدران و مادران بار مسئولیتی تازه را باید بر دوش گیرند. مسئولیتی به‌نام «پر کردن اوقات فراغت». دوره زمانی اوقات فراغت فشرده و کوتاه اما سرشار از انرژی و حرکت است.

جامعه ایرانی مدتها است از این فکر عبور کرده که تابستان فصل بلاتکلیفی است. کمتر شهروندی روزهای دوری از مدرسه را یک آسیب یا تهدید می‌پندارد. در زمانی نه چندان دور، دغدغه خانواده‌ها این بود که فرزندان محصل‌شان، فصل تابستان را به بطالت ، خانه‌نشینی یا خیابان‌گردی سپری می‌کنند اما اکنون تابستان برای دانش آموزان و اولیا دیگر فصل خلسه و بی‌خیالی نیست بلکه فرصتی طلایی است که در آن رقابتی به وسعت ایران‌زمین به امید فتح قله‌های خلاقیت و بالندگی ۱۴ میلیون دانش آموز انجام می‌پذیرد. در این رقابت بزرگ ، هر یک از والدین ایرانی در جایگاه یک معلم و مدیر می‌نشیند. شیرین‌ترین بخش ماجرا آنجا است که پدران و مادران در «آزمون اوقات فراغت» می‌کوشند بالاترین امتیاز را که «رضایت فرزند» است به چنگ آورند.

به این صورت اوقات فراغت اهمیتی همپای درس و مدرسه پیدا کرده است. اگر در برهه‌ای، ‌اوقات فراغت ، به عده‌ خاصی از شهروندان ایرانی محدود می‌شد اما امروزه این بحث همه شهرها و روستاها را در نوردیده است و آحاد ۷۰ میلیون زیر چتر اوقات فراغت قرار گرفته‌اند. در میان خانواده‌ها همه عوامل دست‌به‌دست هم می‌دهند تا فرزندان بالاترین بهره را از ۸۰ روز طلایی تابستان ببرند.

از این روست که در آخرین روزهای بهار ۹۰ همه خانه‌ها و منازل هر ایرانی این روزها گرم بحث اوقات فراغت است.

● تمرین شکوفا سازی استعدادها

بحث اوقات فراغت نزد هر شهروند ایرانی، با مفهوم «برنامه و برنامه‌ریزی» گره خورده است.از افقی بالاتر اگر نگاه شود بحث اوقات فراغت را می‌توان نوعی « تمرین اندیشیدن و برنامه ریزی» به شمار آورد.به همین سبب مسئله اوقات فراغت مدتی است جایگاهی در نگاه جامعه شناسان یافته است. کتاب‌ها و جزوات گوناگونی به قلم محققان و استادان در این زمینه به رشته تحریر درآمده که اغلب حاوی آموزه‌هایی درباره مدیریت اوقات فراغت و تفریحات سالم هست و هر کدام راهکارهایی برای توسعه تسهیلات اوقات فراغت، ارائه می‌کنند.

یا آنکه بحث اوقات فراغت جایگاهی نو در میان استادان علم ارتباطات یافته است به این سبب که اغلب کارشناسان سهمی‌شایان در غنی سازی اوقات فراغت برای رسانه قائل هستند. به گفته برخی از استادان ارتباطات و علوم اجتماعی هنوز در قیاس با بسیاری از کشورها رسانه‌های ایرانی چندان که شایسته است نتوانسته‌اند به پیشبرد این بخش از امور جمعیت جوان ایران یاری رسانند در حالی که در اغلب کشورها رسانه بیش از ۵۰ در صد از نیازهای تابستانی دانش آموزان را پاسخ می‌دهند. نقش رسانه‌ها در غنی سازی اوقات فراغت دانش‌آموزان آنجا اهمیت می‌یابد که بحث اوقات فراغت با دو مفهوم مهم خلاقیت و نوآوری پیوند خورده است. به اعتقاد اغلب محققان اوقات فراغت نقش کلیدی در شکل‌گیری ذهنیت‌ها، رفتارها و در کل شخصیت دانش آموزان دارد بنابراین رسانه‌ها با مشارکت همه جانبه در این زمینه می‌توانند به رشد خلاقیت، نوآوری، احساس ابتکار، بازآفرینی قوای روحی یاری رسانند. نشان دادن راهکارهای درست بهره جویی از عصر تکنولوژی یکی از تکالیف رسانه‌ها در قبال جمعیت جوان است رسانه‌های ایرانی از این واقعیت آگاهی دارند که بخشی از خانواده‌ها ترجیح می‌دهند فرزندانشان این ۸۰روز طلایی را به فراگیری تکنیک‌های روز اینترنت و کامپیوتر صرف کنند و تب تکنولوژی‌های مدرن گرمایی تازه به تابستان ایرانی‌ها بخشیده است.در واقع، تکنولوژی در اینجا نیز مرزها را برداشته‌ است و رسم و رسوم خانواده‌های ایرانی در پر کردن اوقات فراغت فرزندانشان شباهت زیادی به کشورهای دیگر پیدا کرده است.

● صف اول متولیان اوقات فراغت

با این همه بار اصلی غنی سازی اوقات فراغت هنوز بر دوش نهادها و دستگاه‌های دولتی است. این روزها در و دیوار شهر را اطلاعیه‌ها و فراخوان‌های دستگاه‌های دولتی و غیردولتی پوشانده که به صورت هایی چشم‌نواز و جذاب سعی دارند بهترین برنامه تابستانی را به رهگذران عرضه کنند. در صف اول این نهادها ، وزارت آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ‌و دیگر سازمان‌ها نظیر بسیج و مساجد و انجمن‌های غیردولتی قرار دارند.

چنان که اغلب کارشناسان گفته‌اند به دلیل جمعیت جوان ایران، آموزش و پرورش مهم‌ترین سازمان دولتی است که بار خطیر برنامه‌ریزی برای فصل تابستان دانش‌آموزان را بر دوش دارد. در واقع با تعطیلی مدارس فصل جدیدی در فعالیت این نهاد شروع می‌شود و واحدهای مختلف این وزارتخانه در شهرها و نقاط مختلف می‌باید به تجهیز فضاهای آموزشی، تشکیل کلاس‌های تابستانی، برپا داشتن اردوها و برخی کلاس‌های هنری، ورزشی و فرهنگی در بعضی از مدارس مبادرت کنند.

برآورد مراکز تحقیقاتی از پیشرفت چشمگیری در برنامه ریزی نهادهای مختلف بویژه آموزش و پرورش نسبت به سال‌های قبل حکایت دارد. بر طبق این برآوردها کلاس ها و دوره‌های اختصاص یافته برای دانش آموزان در سال ۹۰ از تنوع و گستردگی بیشتری برخوردار است. اعتبارات مالی و امکانات بیشتری برای سال جدید پیش‌بینی شده است علاوه بر این شمار تازه‌ای از نهادها و سازمان‌های دولتی امکانات خویش را برای کمک به آموزش و پرورش به‌کار بسته‌اند.

اوقات فراغت ظرفیت بی‌پایان برای رشد و شکوفایی استعداد دانش‌آموزان است. در این میدان همه چیز به همت والدین و نیز دقت و تکاپوی دستگاه‌های ذیربط بستگی دارد. سه ماه تابستان برای نسل جوان و نوجوان ایرانی که اکثریت جامعه را تشکیل می‌دهند فرصتی برای ورود به فضاهای تازه زندگی علمی‌ و اجتماعی است. واقعیت این است که هنوز بهره‌مندی از این فرصت ۸۰ روزه در میان خانواده‌های ایرانی یکسان نیست دغدغه بسیاری از دولتمردان و برنامه‌ریزان این است که آحاد شهروند ایرانی در جای جای این سرزمین پهناور طعم شیرین جهش در دوره‌های تابستانی را به یکسان لمس کنند.