شیرهای طعم‌دار پرکالری‌ترند

از نظر روان‌شناختی، ذایقه انسان به طعم، مزه، نوع، بافت و شکل ظاهری غذا عمدتا بین ۶ ماهگی تا ۱۵، ۱۶ ماهگی - یعنی تقریبا در اوایل شیرخوارگی و کودکی - شکل می‌گیرد. نکته اصلی اینجاست …

از نظر روان‌شناختی، ذایقه انسان به طعم، مزه، نوع، بافت و شکل ظاهری غذا عمدتا بین ۶ ماهگی تا ۱۵، ۱۶ ماهگی - یعنی تقریبا در اوایل شیرخوارگی و کودکی - شکل می‌گیرد. نکته اصلی اینجاست که مادر باید از زمانی که تغذیه کمکی شروع می‌شود، سعی کند مواد غذایی را با تنوع بسیار زیاد از نظر بو، مزه، طعم و بافت‌های مختلف غذا به کودکش بچشاند و از این طریق، عادت غذایی درست را در دائقه او سر و سامان دهد.

بسیاری از مادران از این مساله گلایه دارند که کودکشان طعم شیر معمولی را دوست ندارند و شیر نمی‌خورند. در حقیقت، این بی‌میلی به این دلیل است که زمان کافی برای کسب تجربه عادت کردن به ذایقه‌های مختلف وجود نداشته است. با توجه به اینکه به شیرهای طعم‌دار مقداری شکر اضافه شده، نوشیدن آنها باعث می‌شود که ذایقه‌ای کاذب در فرد ایجاد شود؛ به گونه‌ای که اگر کودکی عادت کند همه نوشیدنی‌های خود را با یک طعم شیرین بخورد، در نتیجه، طعم سایر غذاها برایش جذابیتی نخواهد داشت. به عبارت دیگر، از دیدگاه فیزیولوژی تغذیه، حواس انسان یک خاصیت سازشی دارد؛ یعنی اگر بخواهد، به خوردن موادغذایی عادت می‌کند. البته این موضوع نه تنها در مورد حس چشایی، بلکه در تمام حواس انسان مصداق دارد. بنابراین اگر کودکی را به طعم بیش از اندازه ترش، شیرین یا پرنمک عادت بدهیم انتظار طبیعی وی این است که غذاهای دیگری که مصرف می‌کند هم باید این طعم‌ها را داشته باشد، در نتیجه، نسبت به سایر غذاها احساس بی‌مزگی در وی ایجاد می‌شود. اما اگر کودکی هرازگاه شیر طعم‌دار بنوشد، اشکالی ندارد ولی اگر این عادت همیشگی باشد عادت خوبی نیست و با مساله تنوع تطابق ندارد. از طرفی، مساله سازش و تطابق با طعم در تمام سنین وجود دارد. البته باید گفت عادت به خوردن مواد غذایی متنوع در کودکان به آسانی شکل می‌گیرد. به‌عنوان نمونه، اگر از فردی که عادت به خوردن غذاهای چرب و شور دارد، بخواهید که پنیر کم‌چرب بخورد، پاسخ خواهد داد که پنیر مزه گچ می‌دهد و میلی به خوردن آن ندارد؛ زیرا ذایقه فرد برای مدت طولانی به چربی عادت کرده است. به طور کلی، شیرهای طعم‌دار به دلیل وجود افزودنی‌ها کالری بیشتری نسبت به شیرهای معمولی دارند و در نتیجه، با مصرف همیشگی‌شان، فرد کالری اضافه‌ای دریافت خواهد کرد.

لازم به ذکر است که اصل اساسی در تغذیه، تنوع است. در جامعه‌ امروزی که صنایع غذایی پیشرفت بسیاری کرده و فرآورده‌های متنوع غذایی در دسترس ماست، اگر بگوییم خوردن شیر طعم‌دار ممنوع است، افراط کرده‌ایم؛ چون مصرف این نوع مواد غذایی در حد اعتدال، هیچ مشکلی به وجود نمی‌آورد. در عین حال، برای اینکه مادری به فرزند خود کمک کند که شیر بخورد، می‌تواند از شیرهای طعم‌دار استفاده کند اما نه به صورت یک عادت همیشگی. فقط توصیه می‌‌کنم کودکانی که اضافه وزن دارند، این نوع‌ محصولات را در دفعات کمتری مصرف کنند.

دکتر محمدرضا وفا

متخصص تغذیه و رژیم درمانی

دانشیار دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران