صحیفه بندگی

صحیفه سجادیه دایره المعارف اسرار توحیدی، مکارم اخلاق و دستورهای تربیتی معصومین (ع) است که همگی به صورت دعا از زبان امام سجاد (ع) بیان شده است. یادآوری مسائل اخلاقی و مزین کردن …

صحیفه سجادیه دایره المعارف اسرار توحیدی، مکارم اخلاق و دستورهای تربیتی معصومین (ع) است که همگی به صورت دعا از زبان امام سجاد (ع) بیان شده است. یادآوری مسائل اخلاقی و مزین کردن جان و روح به آنها درباره خود و اجتماع، از آموزه‌های مهم این صحیفه ارزشمند است. دعای مکارم الاخلاق نمونه‌ای از نظام اخلاقی برتر اسلام است. در این دعا پس از ذکر بسیاری از فضایل اخلاقی، به پیامدهای تباه کننده آنها توجه داده شده است چه اینکه گاهی رعایت نظام اخلاقی، خود پیامدهای فاسدی دارد که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد؛ مثلا کمک کردن به مردم ممکن است همراه منت باشد که تباه کننده عمل است، یا کثرت عبادت موجب عجب و اخلاق کریمه انسانی موجب فخر فروشی شود، یا عزت نفس گاهی تبدیل به تکبر گردد. اینها دامها و دسیسه‌های شیطان است که بر سر راه آدمی نهاده است؛ به گونه‌ای که اگر از هر یک از این گرفتاری‌ها فرار کند، مبتلا به کمند دیگری می‌شود. برای اینکه انسان بتواند خود را از همه اینها خلاص کند، مسیری بسیار سخت در پیش رو دارد و محتاج یاری حضرت حق است.

از دیگر تعالیم الهی این صحیفه نورانی، دستور پرهیز و دوری از شیطان و بیان مجاری ورود مرموز او در جان ما و نیز طرز جلوگیری از ورود او و دفاع از خود و دوری نمودن از اوست. هر یک از اینها از مسائل دقیق حیاتی انسان است و غفلت از این دستورها در برخورد با این دشمن عظیم، انسان را به قدری تنزل می‌دهد که دیگر نمی‌توان نام انسان بر او نهاد. حضرت سجاد (ع) با ذکر ویژگی‌های شیطان در قالب دعا، میزان خطر او را گوشزد نموده است؛ دشمنی که سینه انسان سنگر او و شبهات و شهوات سلاح او و نداشتن غفلت، لهو و نسیان نقطه امتیاز اوست.

در بخش دیگری از این مصحف شریف، به نظام حکومتی اسلام و درخواست انسجام و واداشتن امت برای دفاع از حریم مقدس کشورهای اسلامی اشاره شده است. امام سجاد (ع) در این باره دعایی مخصوص مرزداران و حافظان نظام دارد که نسبتا مفصل و طولانی است. ایشان در این دعا به مردم هشدار داده و آنان را به آمادگی برای حفظ کیان اسلام وا می‌دارند. آنچه از قسمت‌های مختلف این صحیفه کریمه استفاده می‌شود، تشکل سازمان یافته مسلمانان است، به‌طوری که از دشمن، تصور تهاجم را نیز سلب کند و نظم و استقرار ثبات و آمادگی مسلحانه موفق به شکل مدرن و پیشرفته حاصل گردد.این بیان حضرت بهترین دلیل است بر اینکه سپاه اسلام در هر زمان می‌بایست بهترین فنون نظامی را مطابق با روش روز آموخته، به طور هماهنگ و در نهایت بصیرت و بینایی، در موقعیت‌های مختلف عمل کند.

علی مهدوی