فهرست موقوفات تهران

دفتر چهارم « فهرست اسناد موقوفات ایران » مربوط به موقوفات « تهران و توابع : جلد اول » از آغاز تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ ) توسط بنیاد پژوهش و توسعه فرهنگ وقف وابسته به سازمان اوقاف و امور خیریه …

دفتر چهارم « فهرست اسناد موقوفات ایران » مربوط به موقوفات « تهران و توابع : جلد اول » از آغاز تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ ) توسط بنیاد پژوهش و توسعه فرهنگ وقف وابسته به سازمان اوقاف و امور خیریه منتشر شد.

این فهرست به اهتمام امید رضائی که از پژوهشگران حوزه سندشناسی است طی شش سال کار مداوم فراهم آمده است . این مجلد شش صد صفحه ای در برگیرنده فهرست ده هزار و چهل و دو فقره سند شرعی و عرفی خصوصا وقف نامه است که برای نخستین بار فهرستی نسبتا مفصل از آنها به علاقه مندان عرضه شده است .

این اسناد که در تحقیقات حوزه مطالعات ملی و ایرانشناسی بسیار حائز اهمیت است امروز در آرشیو سازمان اوقاف و امور خیریه نگهداری می گردند. تک تک این اسناد در طول یک صد سال اخیر توسط نظام اداری اوقاف گردآوری شده اند.

اهمیت این فهرست در این نکته نهفته است که تحولات ناشی از تغییرات سیاسی و اجتماعی سبب می شود تا اسامی اشخاص و اماکن به مرور فراموش شود و اسامی دیگری جایگزین گردد. حداقل مشکلی که پس از چند سال بروز می نماید شناسایی و بازیابی نقاطی است که با عنوان نقاط کور و مجهولات مطرح می گردند. چیزی که به این مسئله بیشتر دامن می زند عدم نقشه های ریز و دقیق است لذا حداقل فایده فهرست هایی از قبیل این فهرست که به معرفی اسناد دست اول پرداخته اند این است که بسیاری از اسامی تحول یافته و فراموش شده را مستندسازی می نماید. مضافا اینکه صاحبان اولیه بسیاری از املاک را هم معرفی می نماید.

توسعه حوزه شهری پایتخت و ساخت و سازهای مکرر سبب شده تا امروز بیست اداره و دفتر نمایندگی که زیر مجموعه « اداره کل اوقاف و امور خیریه استان تهران » محسوب می شوند. این ادارات موقوفات را برحسب تقسیم بندی « اداره ثبت اسناد و املاک » بین خود تقسیم کرده اند. تهران از نظر تقسیم بندی ثبتی شامل دوازده منطقه است .

قدیم ترین موقوفات تهران مربوط به منطقه ورامین و شهرری است . اما پس از آنکه شهر تهران پایتخت شد اقشار متفاوت و از جمله مهاجران اموالی را جهت بزرگداشت اعیاد و شعائر دینی کمک به اقشار کم درآمد حفظ هویت قومی عمران و رونق مساجد و مدارس علمیه و اماکن مقدسه و مشاهد مشرفه وقف کرده اند. همچنین یکی دیگر از فوائد این مجلد می تواند این موضوع باشد که سابقه دینداری و ساختار دینی جامعه شهری و روستای و حتی گرایشات اعتقادی مهاجران ساکن پایتخت را بخوبی و وضوح آشکار می نماید. همان زمینه ای که منجر به پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی شد.