نگاهی به رواج لباس تاناکورا

جیب خالی, پز عالی

در پیچ و خم دالان ها و راهروهای پرگردوغبار بازار، هرچه به مرکز خرید و فروش لباسهای دست دوم خارجی نزدیکتر می شوی، گله به گله پیرمردان دست فروش را می بینی که دور یک پیت حلبی سیاه رنگ چمباتمه زده و در غبار آتش و دود و غم گم شده اند و چند جفت کفش کتانی کهنه، ۱۵-۱۰ دست شلوار مخمل و جین سائیده شده و ۸-۷ دست هم کاپشن و پیراهن چرک و چروک گرفته روی زمین بساط کرده اند و هر تکه را از یک تا ۵ هزار تومان در معرض دید مشتریانی که به قصد خرید لباسهای تاناکورا به این محدوده می آیند، قرار می دهند و اگر رد آنها را دنبال کنی به باغچه یعنی محل اصلی خرید و فروش لباسهایی که بوی نامطبوع و مشمئزکننده اش واقعا آزارت می دهند، می رسی و درست در راسته دیگر بازار، یا بعضا در مقابل همین دست فروشان در خود چمبره زده، مغازه های شیک و تمیز پوشاک تولید داخل قرار دارد. تولیداتی که می توانی با افتخار آنها را بپوشی، تن پوشی برازنده هر ایرانی. فقط کافی است چشم واقع بین خود را باز کنی و قید لباسهای کهنه و دست چندم آمریکایی، هندی و پاکستانی را بزنی و از پوشیدن لباسی غیر از لباس تولید وطن ات امتناع و به آنچه که خود داری افتخار کنی!

یکی از مشاغل کاذبی که با توجه به نیازهای نسبتا غیرضروری جامعه در چند سال اخیر به وجود آمده، فروش لباسهای دست دوم خارجی در فروشگاههای موسوم به تاناکورا است که به دلیل قیمت پایین آن، با استقبال مردم روبه رو شده و تعداد این فروشگاهها در شهرهای بزرگ بویژه تهران در حال افزایش است، به طوری که اگر قبلا فقط در مناطق جنوب شهر شاهد این گونه مغازه ها بودیم، اما در حال حاضر در تمام نقاط شهر از شمال گرفته تا شرق و غرب هم این فروشگاهها رشد قارچ گونه ای یافته است و اگر قبلا مشتریان این مغازه ها را افراد کم درآمد و فقیر جامعه تشکیل می دادند، اکنون همه نوع قشری مشتریان این گونه فروشگاهها هستند.

با نگاهی به پوشاک و البسه شهروندان و بخصوص جوانان و زنان متوجه می شویم که چندی است خوش پوشی، تنوع طلبی و مارک دار بودن برای شهروندان بسیار مهم شده است. اما این نیاز برای افراد هزینه بر است و همه قادر به تهیه لباس با قیمتهای گران نیستند، بنابراین برخی با پوشیدن لباسهای مارک دار دست دوم این نیازهای کاذب را برآورده می سازند. دلایل استقبال برخی از شهروندان از پوشاک، کفش و کلاه و کیف خارجی دست دوم، بیماریهای پوستی و عفونی و غیربهداشتی بودن برخی از این گونه البسه، راههای قاچاق و ورود غیرمجاز این کالاها به کشور و نحوه برخورد مسئولان وزارت بهداشت، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و وزارت بازرگانی و مهمتر از همه شنیدن نقطه نظرات فروشندگان این لباسها مهمترین محورهای مورد بحث و بررسی ما در دو شماره گزارش پیش روست.

● ۲۰ سال مشتری تاناکورا بودن یعنی...

ساعت ۲ بعدازظهر، میدان ولیعصر- فروشگاه تاناکورا- وارد مغازه می شوم، چند خانم مسن با ظاهری مرتب و تر و تمیز، رگال کتهای پشمی را می چرخانند. فروشنده نگاهی عاقل اندر سفیه می اندازد و خود را سرگرم مرتب کردن لباسها می کند. رو به یکی از خانمها می کنم و می گویم: «شما بدتان نمی آید به این لباسهای کهنه دست می زنید، این بو شما را آزار نمی دهد؟» می خندد و می گوید: «نه خانم دیروز یک کت پشمی را به قیمت ۵ هزار تومان خریدم، اما چون کمی سایز آن برایم بزرگ است، می خواهم تعویض کنم، شما الان با این رقم بسیار پایین فقط ۳ جفت جوراب می توانی بخری.»

و بدون اینکه دوباره از او سؤالی بپرسم، اینطور ادامه می دهد: «۲۰ سال است که مشتری این مغازه هستم، لباسها را پس از خریداری ابتدا در ماشین لباسشویی می اندازم و پس از خشک شدن با خیال راحت لباسی شیک و زیبا را بر تن می کنم.»

به او می گویم، اما پزشکان معتقدند برخی از میکروبها که لابه لای پرزهای لباس وجود دارد با شستن از بین نمی رود و باعث بیماری می شود، دستش را به علامت نفی و رد صحبتهایم بالا می آورد و می گوید: «نه خیر خانم این چیزها نیست، سالهاست که این لباسها را می پوشم، کیف و کفش های مارک دار و ارزان قیمت و با کیفیتم را از این گونه مغازه ها تهیه می کنم، تمام اجناس این مغازه ها خوب است و تا حالا هم خوشبختانه هیچ مشکلی برایم پیش نیامده. وقتی می توانم یک کت خارجی زمستانی مارک دار را ۷ هزار تومان و یک جفت بوت تمام چرم ایتالیایی را ۸ هزار تومان بخرم، دیگر چرا بروم جنس گران بخرم. این لباسها هم مارک دار است و هم مد روز».

خانم جوان دیگری که کنارش ایستاده و حاضر به ذکر نام خود نیست در ادامه سخنان این مشتری ۲۰ ساله تاناکورا می گوید: «رو تختی، پتو و ملحفه های خوبی هم در این فروشگاهها وجود دارد که من و خواهرم چندین پتو خرید کردیم، واقعا برخی از این اجناس مرگ ندارد، بشور و بپوش.» از شنیدن خرید رو تختی و تصور اینکه شاید برای فرد بیماری بوده چهره ام در هم می رود و به او می گویم: «محصولات تمیز را چگونه به این اجناس ترجیح می دهید»، می گوید: «بعد از مدتی به این بو عادت می کنید، چیز مهمی نیست!»

● حراج لباس دست دوم و کهنه تاناکورا

برخلاف برخی از مشتریانی که هیچ تمایلی به ذکر نام و چاپ عکسشان ندارند، علی بهبهانی اهل خوزستان، ۵۶ ساله و کارمند یک شرکت دارویی، داوطلب گفت وگو می شود و با تاکید بر اینکه سالهاست مشتری پروپا قرص لباسهای دست دوم خارجی است، به تبلیغ لباسهای تاناکورا می پردازد و دلیل اصلی انتخاب این لباسهای کهنه را به اصطلاح خودش کیفیت بالا و دوام زیاد آنها می داند و می گوید: «این لباسها همه از رنگهای شاد و متنوعی برخوردارند و روحیه را تقویت می کنند.»

وی می گوید: «در این زمینه مردم دو دسته اند دسته اول موافق لباس تاناکورا هستند و دسته دوم شدیداً مخالف وجود چنین لباس هایی در بازار پوشاک کشور هستند.»

● جیبم با روحیه ام سازگار نیست!

دختر جوانی پالتویی را انتخاب کرده و آن را به تن می کند و جلوی آیینه قدی داخل فروشگاه می ایستد تا لباس خود را بهتر ورانداز کند. او می گوید: «خیلی تنوع طلب هستم از طرفی وسع مالی پدرم هم اجازه نمی دهد که بخواهم از جاهای شیک و لباسهای مارک دار خریداری کنم، در واقع جیب خانواده با روحیه ام اصلا سازگاری ندارد! برای همین از اینجا خرید می کنم.»

او که ساکن غرب تهران است و از فروشگاه تاناکورا در فلکه اول صادقیه خرید می کند، در ادامه می گوید: «قبلا از دوستانم خجالت می کشیدم که به آنها بگویم لباسهایم را از کجا می خرم، اما وقتی دیدم آنها هم با خانواده هایشان مشتری اینگونه مغازه ها هستند، الان دیگر خجالت هم نمی کشم و از پوشیدن لباسهای تاناکورا لذت هم می برم»!

● منتقدین لباس تاناکورا

به همراه عکاس روزنامه وارد یکی دیگر از فروشگاه های تاناکورا در سطح شهر می شویم. او که مخفیانه چند عکس از فروشگاه گرفته، بیرون و پشت ویترین منتظر می ماند. بالاخره چند خانم جوان وارد می شوند. نظر یکی از آنها را در مورد لباس های تاناکورا جویا می شوم. خود را الهه سرابی و طراح یک نشریه معرفی می کند. ظاهرا به اتفاق و اصرار دوستانش وارد مغازه شده است. سعی می کند دست و لباسش به لباس های آویزان روی رگال برخورد نکند. گوشه دنجی می ایستد و می گوید: «اصلا نظر مثبتی نسبت به این فروشگاه ها ندارم، الآن از سر کنجکاوی و به اصرار وارد این مغازه شدم. وقتی وارد می شوی، دلت می گیرد، بوی تازگی و نویی نمی دهد، معلوم نیست این لباس ها را قبلا چه کسی پوشیده است. شاید آن فرد بیمار بوده، یا ناراحتی پوستی داشته، این لباس ها وسیله مناسبی برای انتقال میکروب و بیماری به انسان سالم است.» خانم سرابی در ادامه در حالی که گرهی به نشانه تنفر بین ابروانش می اندازد، می گوید: «شاید هم صاحبان اصلی این لباس ها مرده باشند که تصور این از همه وحشتناک تر است که آدم لباس های یک مرده را بپوشد. من حاضرم از بی لباسی بمیرم ولی از تاناکورا خرید نکنم».

مشتریان تاناکورا، دنبال چه می گردند؟

پاساژ علی گوله واقع در بازار نجار، اسپانسر بسیار قوی فروشگاه های تاناکورای پایتخت است. دور تا دور پاساژ سرباز، فروشگاه ها مثل قطار زنجیروار به یکدیگر متصل اند و تا چشم کار می کند گونی های لباس کهنه و دست دوم به چشم می خورد. کاپشن، تی شرت، شلوار گرمکن، پیراهن، کفش کتانی، پالتو و کت و شلوار، البته همه لباس ها مردانه است که در هوای تمیز و زیر تیغ آفتاب زمستانی هم بوی نامطبوع، شامه ات را اذیت می کند.در ابتدای ورود به پاساژ با هجوم مغازه داران و امتناع آنها از صحبت مواجه شدیم.

می ترسیدند و از کاری که می کردند، وحشت داشتند اما علی رغم این همه رعب و ترس باز هم اجناس کهنه خود را به مردم غالب و بر تمیز و بهداشتی بودن آنها تأکید می کردند.یکی از فروشندگان لباس های موسوم به تاناکورا با اشاره به اینکه ۲۰ سال در این شغل فعالیت دارد، بر تمیز و بهداشتی بودن لباس ها تأکید می کند و می گوید: «طی این مدت نشنیدم که برای استفاده کنندگان این لباس ها مشکل بهداشتی به وجود آید، چون تمام این لباس ها ضدعفونی می شود و در اختیار افرادی که قدرت خرید زیادی ندارند، قرار می گیرد.»او هم که مثل دیگر فروشندگان از ذکر نامش امتناع می کند، با تعریف از پوشاک کهنه و دست دوم خارجیان ادعا می کند: «ما همه نوع مشتری داریم چون پوشاک و لباس های خارجی از کیفیت خوبی برخوردارند، اغلب کسانی که دنبال لباس های مارک دار هستند ترجیح می دهند به جای البسه گران قیمت و دست اول، به این پاساژ مراجعه کنند و شیک پوش شوند.»

فروشندگانی که دور ما حلقه زده اند همه با این توجیه که مردم نمی توانند لباس های مارک دار خارجی مخصوصا پوشاک زمستانی را از بوتیک های معتبر خریداری کنند، مدعی هستند که وجود چنین مغازه هایی نیاز اکثر جوانان و طرفداران مد را به راحتی برآورده می کند. حسین که ۴۰ سال سن دارد با اشاره به اینکه لباس های تاناکورا انواع مختلفی دارد، می گوید: «لباس ها دو دسته اند، لباس هایی مثل کاپشن و کت و شلوار کمتر ممکن است موجب بروز مشکل شوند یا اصلا مشکلی ندارند و لباس های زیر چون در تماس مستقیم بدن هستند در انتقال بیماری ها موثرند.»او که نگاه واقع بینانه تری نسبت به دیگر همکارانش درخصوص بهداشت لباس های تاناکورا دارد، می گوید: «اگر از نظر بهداشتی مشکلی باشد مربوط به گروه دوم لباس هاست که خوشبختانه ورود آنها ممنوع شده است ضمنا اگر قرار بود لباس های رو مشکل ایجاد کند، در درجه اول برای ما خطرآفرین بود چون هر روز با آنها سر و کار داریم، ضمن اینکه ما و خانواده هایمان سال هاست که از این لباس ها استفاده می کنیم.»

وقتی به او می گویم نظر پزشکان خلاف ادعای شماست و شاید در درازمدت پوشیدن این لباس ها برای شما مشکل زا باشد، با لاقیدی شانه هایش را بالا می اندازد و می گوید: «هر کس حرفه و شغلی دارد، کار ما هم این است و مجبوریم خطراتش را به جان بخریم.»به حسین آقا می گویم به جای اینکه واردکننده و فروشنده لباس های کهنه کشورهای دیگر باشید می توانید در تولیدی و کارخانه های پوشاک داخلی فعالیت کنید تا هم به صنعت کشور لطمه ای وارد نشود و هم سلامتی خود و دیگر شهروندان را به مخاطره نیندازید، با کمی مکث می گوید: «فروش لباس مارک دار خارجی، پوشیدن پوشاک اروپایی هر چند کهنه، انسان را متمدن می کند و الآن هم که اکثرا عقل شان به چشم شان است!»

● اگر پوشش ارزش باشد

به راستی چه عواملی باعث می شود افراد با لباس احساس شخصیت و غرور کنند؟ چرا روزبه روز گرایش به سمت مد و مارک بیشتر می شود تا جایی که برخی ها حاضرند تن پوش کهنه دیگران را انتخاب کنند؟

علی بانی، پژوهشگر مسائل جامعه در پاسخ به سؤالات فوق در گفت وگو با گزارشگر کیهان می گوید: «وقتی در جامعه ای پوشش ارزش می شود و افراد برتری انسان ها را در پوشش شان می بینند، روی آوردن به جنس های دست دوم برای تازه زندگی کردن یکی از راه ها خواهد بود.»

آقای بانی با اشاره به اینکه داشتن روحیه خودباوری و اعتماد به نفس مهمترین راز پیشرفت انسان است، اضافه می کند: «نداشتن اعتماد به نفس باعث می شود که انسان نیمه خالی خود را با مسائل حاشیه ای پر کند بر همین اساس رو به تجملات می آورد و سعی می کند به وسیله ظاهر، خود را از دیگران برتر یا همتراز آنان نشان دهد.»

این پژوهشگر مسائل اجتماعی با اشاره به اینکه پوشیدن لباس های تاناکورا و بعضا مارک دار بدون منطق و تفکر صورت می گیرد و درحال حاضر به یک آسیب اجتماعی تبدیل شده است، علت رواج این اپیدمی را خلأ موجود بین افراد مخصوصا جوانان می داند و می گوید: «زمانی درون گرایی، ساده زیستی و بی اعتنایی به دنیا، افتخار به حساب می آمد ولی در دنیای کنونی بسیاری از مردم برون گرایی و مصرف هر چه بیشتر را ارزش می دانند. در حال حاضر مارک باز بودن و درگیر شدن با جریانی که در جامعه متداول می شود، یکی از طبیعی ترین واکنش های جوانانه در برابر این احساس خلأ است.

● خلأ قانونی برای جمع آوری لباس های تاناکورا

شاید آن عده که دنبال خودنمایی هستند خیلی به نکات بهداشتی توجه نکنند و شاید کسانی که از را ه های غیرقانونی می خواهند فرهنگ مصرف گرایی و غرب زدگی را در جامعه رواج دهند فقط دنبال منافع خود هستند، اما آنچه که در این بین حائز اهمیت است، توجه ویژه مسئولان برای جلوگیری از ورود این نوع کالاها و لباس ها به داخل کشور است ضمن اینکه نظارت و دقت نظر مسئولان وزارت بهداشت را هم نباید نادیده گرفت.

مهندس سیدرضا غلامی، معاون بهداشت محیط مرکز سلامت و محیط کار در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه برای جلوگیری از ورود لباس های دست دوم و موسوم به تاناکورا، وزارت بازرگانی، ستاد مبارزه با قاچاق و کالا و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی همه باید دست به دست هم دهند، می گوید: «جلسات متعددی را با ارگان های مذکور برگزار کردیم و مقرر شده است فروش لباس های دست دوم بدون مجوز ممنوع باشد چون به سلامتی مردم ضرر می رساند، اما متأسفانه علی رغم همه نظارت ها باز هم تعدادی از این فروشگاه ها در سطح شهر به عرضه و فروش این لباس ها اقدام می کنند.»

غلامی می گوید: «اگر گزارشی درخصوص فعالیت این فروشگاه ها و غیربهداشتی بودن آنها به این معاونت ارائه شود، به صورت جدی با آنها برخورد می کنیم.»

وقتی به او می گویم، با گشت و گذاری در سطح شهر و یا بازار بزرگ تهران می توانید بسیاری از این فروشگاه ها را مشاهده کنید و جلوی فعالیت آنها را بگیرید، می گوید: «از نظر قانونی وزارت بهداشت مکلف به تعطیل کردن مغازه ها نیست این کار به دستگاه های دیگر برمی گردد و در این خصوص نیز خلأ قانونی وجود دارد.»

معاون بهداشت محیط مرکز سلامت و محیط کار در ادامه می گوید: «در سال گذشته در سطح کشور ۲۵۰ مورد فروشگاه متخلف شناسایی و به ستاد قاچاق معرفی شد، اما برای جمع آوری آنها نیاز به حمایت بیشتری از سوی دیگر دستگاه ها داریم.»

در کشور ما و اغلب کشورهای درحال توسعه با شنیدن واژه «تاناکورا»، جز فروشگاه های عرضه لباس های دست دوم وارداتی، آن هم با بوی تیز مواد ضدعفونی کننده، چیز دیگری متصور نمی شود. فروشگاه های تاناکورا همان سمساری عرضه لباس هایی است که معلوم نیست پیش از این بر تن چه کسی رفته است.

امروزه همه افراد با اسم تاناکورا به عنوان یک واژه در زبان آسیای شرقی کم و بیش آشنایی دارند. اما اندیشیدن به عوارض استفاده از پوشاک و لوازم تاناکورا موضوعی است که به خصوص در آستانه سال جدید و خرید پوشاک شب عید نیازمند تأمل جدی است.

در بیشتر بازار شهرهای کشور به ویژه مناطق مرزی مکان های عرضه لباس های رنگارنگ تاناکورایی و به اصطلاح دست دوم وجود دارد. برخی افراد نیاز پوشاک خود را به خاطر قیمت پایین و کیفیت بالای البسه دست دوم از این طریق برطرف می کنند، از سوی دیگر کسانی هستند که تنوع لباس های خود را از این فروشگاه ها تأمین می کنند و در حال حاضر هم به دلیل استقبال مردم و موسم خرید شب عید، بازار فروش این مراکز نیز رونق یافته و در این مراکز برخی از شهروندان در میان انواع پوشاک درهم پیچیده و آویزان از سقف و دیواره مغازه ها به دنبال زیر و رو کردن لباس های آکنده از بوی مواد ضدعفونی شده، هستند. با گذر از فروشگاه های مختلف تاناکورا می توان انواع پیراهن، کفش های تابستانی و زمستانی لباس های محلی کشورهای همسایه، کیف و عروسک و اسباب بازی در رنگ های مختلف را مشاهده کرد. استقبال برخی از خانواده ها برای خرید اجناس و لباس های تاناکورا باعث شده که برخی فروشندگان این فروشگاه ها بدون هیچ ضابطه ای از فروش لباس های دست دوم و فاقد امنیت سلامت، پول زیادی به جیب بزنند.

● لباس های استوک، خطری جدی

برای صنعت پوشاک داخلی افرادی هستند که از وارد کردن لباس های تاناکورا به شدت متضرر می شوند و با این کار موافق نیستند به طوری که حضور لباس های استوک را خطری جدی برای تولیدکنندگان صنعت پوشاک کشور می دانند.

مجتبی ولی، یکی از تولیدکنندگان پوشاک در گفت وگو با گزارشگر کیهان می گوید: «از زمانی که استفاده از لباس های تاناکورا مد شده است، اوضاع بازار خیلی به نفع ما نیست و با توجه به اینکه مواد اولیه تولید پوشاک گران و دستمزد کارگران هم بالاست، دیگر کمتر کسی توان استفاده از پوشاک تولید داخلی را دارد به همین جهت بعضی از افراد به فکر خرید از فروشگاه های تاناکورا افتاده اند و هر چه واردات این لباس ها بیشتر شود، صنعت پوشاک داخلی متضررتر می شود.»

وی می گوید: «از زمانی که فعالیت چنین فروشگاه هایی داغ شده است، صدها شغل از شغل های مرتبط با صنعت پوشاک رو به نابودی رفته است و جالب تر آن که، کسانی به دنبال خرید اجناس خارجی می روند و سر از فروشگاه های تاناکورا درمی آورند که حتی حاضر به پوشیدن لباس های افراد خانواده خود نیستند.»

دکتر مسیب پهلوانی، رئیس دانشکده اقتصاد سیستان و بلوچستان هم در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه لباس های دست دوم، کمک بلاعوضی از سوی مراکز خیریه کشورهای اروپایی و آمریکایی به پاکستان و افغانستان است که متأسفانه آنها این نوع پوشاک را به صورت قاچاق روانه کشورمان می سازند، می گوید: «این لباس ها از نظر بهداشتی مشکل دارند و خیلی کنترل و نظارت دقیقی بر روی آنها انجام نمی شود اما به خاطر قیمت پایین این البسه برخی از مردم صرف اینکه این لباس ها مارک دار است و کیفیت بالایی هم دارد، آنها را خریداری می کنند.»

دکتر پهلوانی با بیان این موضوع که ورود این البسه، ضربه شدیدی به پوشاک داخلی می زند، می گوید: «با واردات لباس های دست دوم، ریشه شغل های کاذب روزبه روز در کشور مستحکم تر می شود و مسئولان باید به صورت جدی با این پدیده و آسیب اجتماعی مبارزه کنند و جلوی ورود و قاچاق این گونه محصولات را بگیرند و از سوی دیگر از تولیدکنندگان داخلی هم حمایت جدی به عمل آورند.»

وی می گوید: «متأسفانه مردم در جریان مشکلات بهداشتی و ضررهای اقتصادی لباس های تاناکورا نیستند، پوشیدن این البسه در درازمدت روی سلامتی افراد تأثیر سوء دارد، ضمن اینکه بازار کار صنعت داخلی پوشاک را هم تهدید می کند، بنابراین آگاه سازی مردم حائزاهمیت است.»

● اما و اگرهای تاناکورا

تا به حال به صورت قاطع، هیچ یک از پزشکان نظر به این نداشته اند که پوشیدن لباس های تاناکورا، کاملا غیربهداشتی و برای سلامتی مضر است، بلکه برخی از آنها معتقدند شاید در درازمدت استفاده از این گونه پوشاک، مصرف کنندگان را دچار بیماری های پوستی کنند.

صاحب فروشگاه پوشاک رضا فرد، یکی از فروشندگان باسابقه تاناکورا به گزارشگر کیهان می گوید: «الآن سال هاست که مشغول خریدوفروش انواع لباس تاناکورایی هستم. علاوه بر لباس های خودم تمام خانواده ام نیز از این لباس ها استفاده می کنند، در ضمن وقتی که لباس ها به دست ما می رسد آنها را می جوشانیم و ضدعفونی و بعد از اتو کردن آنها را وارد فروشگاه می کنیم.» اما آیا بعد از جوشاندن و ضدعفونی کردن دیگر هیچ خطری مصرف کنندگان پوشاک تاناکورا را تهدید نمی کند؟

دکتر حمید عمادی، متخصص بیماری های عفونی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران در گفت وگو با گزارشگر کیهان احتمال انتقال هر گونه بیماری عفونی از طریق پوشیدن این لباس ها را کم می داند و می گوید: «اگر این لباس ها با شستن، جوشاندن و اتو کردن ضدعفونی شوند، هیچ مشکل خاصی پیش نخواهد آمد، اما پوشیدن کفش های دست دوم را خیلی توصیه نمی کنم. همچنین بهتر است از پتو و ملحفه های تاناکورا هم استفاده نشود.»

ولی دکتر محمدرضا حیدری، یکی دیگر از پزشکان بیماری های عفونی در این باره به گزارشگر کیهان این طور می گوید: «شاید لباس های تاناکورا بعد از جوشاندن و شستن و اتو کردن مشکل جدی بهداشتی نداشته باشند ولی هیچ گاه نمی توان توصیه به پوشیدن آنها کرد، چرا که بسیاری از میکروب ها، شپش و گال ها حتی پس از شست وشو هم از بین نمی روند و تا زمان زیادی دوام دارند و در پرزهای لباس باقی می مانند، اما برای اینکه میکروب های لباس از بین برود بهتر است برای مدتی در مایع پرمیترین قرار دهیم تا کاملا ضدعفونی شود.»

وی می گوید: «به عنوان یک متخصص به هیچ عنوان به افراد، پوشیدن این لباس ها را توصیه نمی کنم .استفاده از این البسه امکان ابتلا به آلرژی و بیماری های انگلی و قارچی را افزایش می دهد. ضمن اینکه فضایی که این لباس ها در آنها به فروش می رسد، فضایی بسیار آلوده است. هوای این اماکن به دلیل استفاده از مواد ضدعفونی متفاوت و فاقد حداقل استاندارد تنفسی است، حتی ورود به این مکان ها نیز برای افراد خطر دارد.»

دکتر حیدری می گوید: «بیماری های قارچی، میکروبی و ویروسی خطرناکی در این لباس ها وجود دارد. و البته اشعه گامایی به آنها می دهند تا شاید این بیماری ها را از بین ببرد اما یک نکته وجود دارد و اینکه وقتی لباس ها همه در عدل های بزرگ ریخته می شوند تحت اشعه گاما قرار می گیرند واین اشعه به عمق لباس هایی که در لابه لای عدل ها وجود دارند نمی رسد و بدین ترتیب تمام ویروس ها و بیماری های موجود در البسه از بین نمی رود.»

دکتر حیدری اضافه می کند: «این لباس ها از گوشه و کنار خیابان ها و گورستان پوشاک و لباس های دست دوم توسط شهرداری جمع می شوند و از کشورهایی می آیند که نه اصول بهداشتی را رعایت می کنند و نه مسائل شرعی را. این البسه اغلب از مراکز خیریه کشورهای اروپایی و آمریکایی و اخیرا هم از کشورهای جنوب شرق آسیا برای کمک به مردم فقیر آفریقا و کشورهای جهان سوم ارسال می شود که متأسفانه توسط قاچاقچیان از کشورهای افغانستان و پاکستان وارد کشورمان می شود، بنابراین بسیاری از کسانی که از این نوع لباس ها استفاده می کنند، شاید در درازمدت به بیماری های قارچی و عفونی مبتلا شوند که در نگاه اول علت بیماری نامعلوم به نظر برسد.»

● لباس های اشرافی اتیکت دار کهنه

لباس های دست دوم نه تنها در ایران، بلکه در تمام جهان بازار دارد و افراد هر یک با دلایل خاصی از آنها استقبال می کنند، اما این مسئله نباید مجوزی برای ورود لباس های کهنه و دست دوم به کشورمان باشد.

هاشم پوریزدان پرست، عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز و اقتصاددان در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه عده ای دنبال لباس ارزان، برخی دنبال مد و جمعی هم دنبال لباس اشرافی در بین البسه تاناکورا و بعضاً دست دوم هستند، می گوید: «این لباسها در کشورهای غربی که مد نقش زیادی در تعویض لباس دارد، جمع آوری می شود و برخی از این لباسها به دلیل استفاده کم از آن به صورت قاچاق به بسیاری از کشورها صادر می شود و حتی در بازارهای پررونق به فروش می رسد.»

وی می گوید: «برخی از این لباسها از طریق جزایر کیش و قشم و مرزهای زاهدان و مهاباد و کردستان وارد کشور می شود و پس از جداسازی لباسهای کهنه و نو به بازارهای مختلف داخلی وارد می شود، تعدادی از آنها هم به مناطق شمالی شهر تهران مثل خیابانهای میرداماد، جردن، ونک و ولیعصر به اسم پوشاک نو و با قیمتهای بالا به مردم فروخته می شود.»

پور یزدان پرست در ادامه با اشاره به اینکه برخی از این لباسها مدت طولانی تر از آن استفاده شده به همین دلیل با قیمت نازل تری در اختیار مشتریان قرار می گیرد، می گوید: «متأسفانه اکثر کسانی که دنبال مد هستند خیلی به بهداشتی بودن لباسهای دست دوم اهمیت نمی دهند تا جایی که این افراد حاضرند برای تهیه این گونه لباسها به سفرهای خارجی بروند و در جشنواره «مهرجان» یا لباسهای دست دوم شرکت کنند. براساس آمار دو سال قبل یکی از مجلات داخلی، ۱۰ هزار ایرانی برای شرکت در جشنواره مهرجان به کشورهای همسایه سفر کرده بودند!»

● لباسهای تاناکورا و حفظ ظاهری آبرومندانه

اما علی رغم توصیه های پزشکان برای عدم پوشیدن لباسهای تاناکورا و توصیه برخی از مسئولان برای جلوگیری از قاچاق این نوع البسه، عده ای هم با بیان اینکه برخی از مردم به دلیل اینکه از وضعیت شغلی مناسبی برخوردار نیستند، مجبورند که دست به واردات این لباسها بزنند و درآمدی کسب کنند.

حسینعلی شهریاری، نماینده مردم زاهدان و نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه صنعت پوشاک داخلی باید تقویت شود و جنس ارزان در دسترس مردم قرار گیرد، می گوید: «باتوجه به اینکه پوشاک و کیف و کفش تاناکورا قیمتهای مناسبی دارد، اقشار مستضعف برای حفظ ظاهری آبرومندانه از این وسایل استفاده می کنند، ضمن اینکه مردم استانهای محروم هم از این طریق اشتغالزایی و درآمدی کسب می کنند، بنابراین موافق نیستم که جلوی واردات لباسهای تاناکورا گرفته شود.»

نماینده مردم زاهدان اضافه می کند: «اما لباسهای غیربهداشتی باید معدوم شود و برچسب قاچاق هم از روی این لباسها برداشته شود.»

به نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان می گویم، اما این پوشاک از طریق قاچاق و مبادی غیررسمی وارد کشور می شود و سلامتی مردم و صنعت پوشاک کشور را تهدید می کند که وی در توضیحی می گوید: «اگر قرار باشد جلوی قاچاق گرفته شود باید از قاچاق کالاهای دیگر مثل موادمخدر، سیگار و... که اولویت دارد، جلوگیری به عمل آید و سپس به مسئله پوشاک بپردازیم.»

● خلأ قانونی داریم یا نه؟

تمام مسئولان و دست اندرکاران در وزارت بهداشت و درمان، وزارت بازرگانی، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و نیروی انتظامی تلاش خود را برای حفظ سلامت مردم، مبارزه با ورود کالاهای غیرمجاز و البسه دست دوم و تاناکورا به کار بسته اند، اما با همه تدابیر ویژه ظاهراً به دلیل خلأهای قانونی موجود، برخورد با متخلفان خیلی موفق نبوده است.

حسن رادمرد، رئیس اتحادیه اصناف و بازرگانان در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه تمام دستگاهها اهتمام دارند که جلوی قاچاق البسه دست دوم گرفته شود، می گوید: «باتوجه به اینکه این پوشاک از مبادی ورودی مرزی در کردستان وارد می شود و این مبادی روزنه های زیادی دارد، به راحتی نمی توان از ورود آنها جلوگیری کرد. ضمناً از سوی اتحادیه پوشاک هم اخطارهای بسیاری به قاچاقچیان و فروشندگان مرکزی آنها در بازار علی گوله تهران داده ایم، اما مصوبه و قانونی خاص در این مورد نداریم و نمی توانیم با آنها برخورد قضایی کنیم.»

رئیس اتحادیه اصناف و بازرگانان با اشاره به اینکه۱۰۰۰ فروشگاه بدون مجوز و پروانه کسب مشغول فعالیت هستند، اضافه می کند: «۱۲۰۰ فروشگاه تاناکورا هم بدون پروانه کسب و به صورت غیرقانونی کار می کنند و به همه آنها اخطار کتبی داده ایم که از فروش این البسه جلوگیری کنند اما متأسفانه ارگانهای اجرایی بدلیل خلأ قانونی وارد عمل نمی شوند.»

اما نادر سهرابی، مدیرکل سابق آمار و اطلاعات ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز و کارشناس اقتصادی در گفت وگو با گزارشگر کیهان با رد این موضوع که هیچ خلأ قانونی برای برخورد با متخلفان و قاچاقچیان البسه تاناکورا وجود ندارد، در توضیحاتی می گوید: «ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز در جلسه ۶۹ خود، مصوبه ای در خصوص برخورد و جمع آوری این البسه داشته است که تمام لباسهای دست دوم قاچاق مکشوفه در هر استان برابر مقررات توسط سازمان جمع آوری و اموال تملیکی باید معدوم شود. اما در این مورد چند تبصره هم وجود دارد که البسه ست دوم خارجی به جز در موارد خاص و محدود که در قانون مشخص شده ممنوع است و گمرک جمهوری اسلامی نیز طی بخشنامه ای با ابلاغ مصوبه ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، روش اجرایی برای جلوگیری از ورود حمل و نقل و عرضه البسه دسته دوم خارجی و چگونگی جمع آوری و انهدام آنها را در دستور کار خود قرار داده و نیروی انتظامی هم با برنامه ریزی نسبت به تشدید اقدامات کنترلی و نظارتی در مبادی ورودی و مسیرهای انتقال اقدام لازم را به عمل آورده است. اما اتحادیه پوشاک و سازمان حمایت از مصرف کنندگان هم در این خصوص باید به صورت جدی وارد عمل شود و طبق مصوبه ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، وزارت بازرگانی موظف به پلمب کردن مغازه ها و فروشگاه های البسه تاناکورا است و اگر تاکنون این کار صورت نگرفته کم کاری شده است.»

وقتی به او می گو یم، برخی از مسئولان معتقدند که اگر جلوی ورود این اجناس و فروش آنها در فروشگاه گرفته شود، جمعیت زیادی بیکار می شوند این طور توضیح می دهد: «اگر مثلا ۱۰هزار نفر بیکار شوند بهتر است یا اینکه سلامت و تندرستی افراد زیادی از اقشار مختلف جامعه از جمله کودکان و نوجوانان به خطر افتد. از سوی دیگر مسئولان باید شغل جایگزینی برای این افراد در نظر بگیرند.»

به آقای سهرابی می گویم، اما ظاهراً توپ جلوگیری از ورود البسه تاناکورا در زمین ارگانها و سازمانهای ذی ربط پاسکاری می شود و ستاد به خوبی نتوانسته از عهده کار برآید چون در هر گوشه و کناری از سطح شهر، این فروشندگان بدون هیچ ترس و واهمه ای و اکثراً بدون پروانه کسب و مجوز مشغول به کار هستند، که آقای سهرابی در پاسخم می گوید: «ستاد طبق وظیفه قانونی خود تلاش می کند اما برای رسیدن به وضعیت مطلوب تمام دستگاه ها باید وارد عمل شوند و با این بهانه که خلأ قانونی داریم نباید شانه از زیر بار مسئولیت خالی کنند.»

وی با ارائه آماری از فعالیتهای سال گذشته ستاد می گوید: «در سال گذشته ۸۸ میلیون تومان و در سال ۸۷، رقمی معادل ۲۷۷ میلیون تومان کشفیات البسه تاناکورا داشتیم، همچنین در سال ۸۸ نسبت به سال ۸۷، شاهد ۶۷درصد کاهش کشفیات بودیم، و در ۹ ماهه سال جاری هم یک میلیارد و ۶۷۸ میلیون ریال کشفیات پوشاک دست دوم داشتیم به طوری که با رشد ۲۳۹ درصدی کشفیات در همین مدت روبه رو بودیم.»

● تاریخچه تاناکورا

اصلا لباسهای دست دوم از چه زمانی وارد کشور و چرا به نام تاناکورا معروف شدند که حالا این همه برای اکثر مردم دردسرساز شده است؟

فروشنده پوشاک رضا فرد در بازار علی گوله با اشاره به اینکه تاریخچه این لباسها به زمان رضاخان برمی گردد، می گوید: «آن زمان این لباسها به اسم البسه بیروتی معروف بود و رضاخان به جای اینکه لباسهای غربی را جایگزین لباسهای قاجار کند، البسه دست دوم خارجیان را وارد کشور می کرد و مردم هم به شدت از آنها استقبال می کردند.»

وی در ادامه می گوید: «حدود ۲۰سال پیش بود که گوش ها برای نخستین بار با واژه تاناکورا آشنا شد. سریالی که سرسختی یک زن را برای رسیدن به آرزوهای بزرگش نشان می داد. «اوشین تاناکورا» شخصیت داستانی بود که از کودکی واژه فقر و نداری را می شناخت اما او برای رسیدن به آرزوهایش از هیچ کوششی دریغ نداشت . پخش سریال «سالهای دور از خانه» همزمان با مهاجرت ایرانیان به کشورهای آسیایی بخصوص ژاپن بود. در آن زمان بود که برخی از مسافرانی که از آن طرف آب می آمدند برای دوستان خود سوغاتی هایی می آوردند که به مرور زمان مشخص شد آن اجناس نو نیستند و از آن زمان واژه تاناکورا در میان مردم باب و راهی برای تجارت شد.»

صدیقه توانا