راهکارهای عملی ترویج فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی

با توجه به اهمیت کتاب و کتاب خوانی, و اهمیت دانایی محوری در تمامی فعالیت ها, و همچنین اهمیت گسترش تفکر انتقادی در سطوح مختلف جامعه, به نظر می رسد یکی از مهم ترین سیاست ها و جهت گیری ها در تمام برنامه های مختلف اعمّ از برنامه های آموزشی, مشاوره ای, برگزاری مراسم و جشن ها در مناسبت ها و محور قرار دادن ترویج کتاب و مطالعه در تمامی برنامه های اجرایی است

با توجه به مباحث مطروحه و نیز پیشنهادات اتخاذ شده از فراتحلیل حاضر که راهکارها و توصیه‌هایی برگرفته از تحقیقات و پژوهش‌های مختلف در آن ذکر گردیدند، پیشنهادات تکمیلی و کاربردی زیر در حوزه‌ی اجتماعات درون شهری که به‌نظر مجری این طرح و همکارانش رسیده است، به‌طور خلاصه ذکر می‌گردند:

۱) کتاب محوری در تمام برنامه‌های اجرایی

با توجه به اهمیت کتاب و کتاب‌خوانی، و اهمیت دانایی محوری در تمامی فعالیت‌ها، و همچنین اهمیت گسترش تفکر انتقادی در سطوح مختلف جامعه، به‌نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین سیاست‌ها و جهت‌گیری‌ها در تمام برنامه‌های مختلف (اعمّ از برنامه‌های آموزشی، مشاوره‌ای، برگزاری مراسم و جشن‌ها در مناسبت‌ها و...) محور قرار دادن ترویج کتاب و مطالعه در تمامی برنامه‌های اجرایی است. به‌عبارت دیگر، با معرفی کتاب‌های مختلف (حتی یک کتاب) در تمام برنامه‌ها و ترغیب و تشویق افراد به مطالعه آنها و یا هدیه دادن کتاب‌های مربوطه در آن برنامه‌ها می‌توان کتاب و مطالعه و تحقیق و تفکر را سرلوحه تمامی فعالیت‌های خود قرار دهیم. برای تسهیل در این امر می‌توان در بدو برنامه ریزی، مجریان را به درنظر گرفتن این امر گوشزد کرد.

۲) برگزاری مسابقات

مسابقات کتاب‌خوانی، مقاله نویسی و کتاب نویسی (در سطح کودکان و نوجوانان)، ویراستاری، طراحی جلد یا طراحی متناسب با داستان کتاب (مخصوص کودکان)، و ... از جمله فعالیت‌های مفید در راستای تشویق و ترغیب افراد به مطالعه است. البته اگر این مسابقات با برنامه‌های بلند مدت و کارشناسی شده طراحی شوند (با توجه به سنین مختلف و در نظر گرفتن سیر مطالعاتی مشخص در طول مدت معین، مانند مسابقات کتاب‌خوانی آثار شهید مطهری برای جوانان، یا مسابقات کتاب‌خوانی مدیریت خانواده برای خانم‌های خانه‌دار، یا...) می‌تواند مؤثرتر واقع گردد.

۳) برگزاری بوستان‌های کتاب در سطح شهر

بوستان‌های کتاب را می‌توان مراکز متکثر و کوچک‌تری جهت ارائه و معرفی کتاب‌های مختلف به شهروندان دانست. ایجاد بوستان‌های کتاب در سطح شهر به شهروندان کمک می‌کند که دسترسی راحت‌تر و نزدیک‌تری به کتاب و محصولات فرهنگی داشته باشند. اگر قبول داشته باشیم که « از دل برود هرآنچه از دیده رود»، پس باید برای دلنشین کردن کتاب‌ها و ترغیب مردم به‌ آنها، کتاب را در دیده و دسترس مردم قرار دهیم.

۴) فعال‌سازی مراکزی جهت تعویض کتاب

این کار نیز برای مردم هم از لحاظ اقتصادی به‌صرفه است و هم گامی در جهت ترویج کتاب‌خوانی است. شهروندان در این مراکز هم می‌توانند کتاب‌های غیرضروری خود را با یکدیگر تعویض کنند و هم می‌توانند کتاب‌های مورد نیاز خود را بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای تهیه کنند.

۵) راه اندازی کتابخانه‌های سیار در سطح شهر

یکی از نافع‌ترین فعالیت‌ها در جهت استفاده مفید شهروندان از اوقات فراغت خود، وجود کتابخانه‌های سیار در تمام سطح شهر است. راحتی استفاده از این کتابخانه‌ها و در دسترس بودن آنها کمک مؤثری به سهل‌الوصول بودن کتاب برای شهروندان می‌کند. ضمناً این فعالیت می‌تواند با مدیریتی صحیح و جهت‌دهی درست، توسط خود ساکنین محلات (مخصوصاً نوجوانان و جوانان) و با استفاده از کتاب‌های موجود در منازل آنها صورت گیرد.

۶) برگزاری نمایشگاه‌ها و حراج‌های کتاب

برگزاری نمایشگاه‌های دائمی و فصلی کتاب (با عرضه کتاب به قیمت‌های مناسب) و حراج‌های دائمی و فصلی کتاب گام مفیدی در جهت معرفی کتاب‌های جدید و عرضه مناسب آنها به اقشار مختلف مردم است. اینگونه مراکز که به‌گونه‌ای تفریحی نیز محسوب می‌شوند، مکان‌هایی برای حضور با رغبت شهروندان و به‌خصوص حضور کودکان و نوجوانان به‌همراه اولیاء خانواده‌هاست.

۷) برگزاری کلاس‌های آشنایی با کتاب و کتاب‌خوانی

آشناساختن افراد با نحوه تولید کتاب (از نویسندگی و ویرایش تا صفحه‌بندی و چاپ و...) و نیز آشناساختن آنها با شیوه‌های صحیح مطالعه، گام میانی ترویج کتاب‌خوانی است. این کلاس‌ها می‌توانند به‌صورت‌های بدیعی (مانند صحبت‌های یک ناشر یا طراح معروف) نیز وجود داشته باشند.

۸) برگزاری برنامه‌های آشنایی با کتابخانه‌های شهر

اغلب شهروندان تا نیازمند به استفاده از کتاب نشوند به کتابخانه‌ها رجوع نمی‌کنند؛ به همین دلیل اغلب آنها از وجود کتابخانه‌های شهر اطلاع دقیقی نداشته و یا با ساختار کتابخانه‌ها و نحوه استفاده از آنها آشنا نیستند. برگزاری برنامه‌هایی جهت آشنایی کودکان، نوجوانان و جوانان، و حتی خانم‌های خانه‌دار با کتابخانه‌های محله و شهر و آشنا کردن ایشان با نحوه استفاده از آنها می‌تواند گام اولیه و مهمی در ترویج کتاب‌خوانی باشد.

۹) تبلیغات وسیع برای معرفی کتاب‌های جدید

در زمانه‌ای که تبلیغات نقش بسیار مهمی در ترغیب و ایجاد انگیزه و گرایش شهروندان به مصرف کالاها دارد، ما نیز بایستی به همین طریق آنها را با محصولات فرهنگی ،‌به‌ویژه کتاب، آشنا ساخته و ترغیب به مطالعه آنها کنیم. بخشی از هزینه‌های تبلیغاتی را می‌توان از ناشرین تأمین کرد. البته این امر نیز خود نیازمند کارشناسی‌های مختلف است (چه کتاب‌هایی و در چه زمان‌هایی و چگونه تبلیغ شوند).

۱۰) آشنایی با نحوه ترویج کتاب‌خوانی

بخشی از فعالیت‌ها بایستی صرف مطالعه و پژوهش پیرامون نحوه عملکرد دیگر مراکز فرهنگی در سطح کشور خود و نیز دیگر کشورهای پیشرو در این زمینه باشد. قطعاً امر ترویج کتاب‌خوانی محدود به یک دوره یکساله یا چند ساله نمی‌شود، بنابراین افزایش آگاهی خود در این‌باره از کارهای مبنایی است که باید برای آن جای خاصی در نظر گرفت.

توسط رضا محمدی

http://www.rmrahy.blogfa.com