زنگ تفریح در شهر

نمایشگاه تفریحات ورزشی با هدف رواج فرهنگ ورزش و سرگرمی برگزار می شود

اگر آسمان آلوده تهران بگذارد، اگر دغدغه‌های معیشتی مردم مجال دهد و اگر ترافیک پایتخت ایران مهلت دهد تا شهروندان لحظه‌ای به یک زندگی متعادل بیندیشند، بی‌شک کمبود‌هایی را در زندگی‌شان احساس خواهند کرد.

احتمالا هم، چنین کمبود‌هایی به شاداب نبودن تهران - شهری که براساس تحقیقات انجام شده، در آن بیش از حد استاندارد استرس وجود دارد- کمک می‌کند. دکتر محمد کمالی، جامعه‌شناس، دلایل این استرس زیاد را براساس تحقیقات، مواردی چون کار زیاد برای تأمین هزینه، حمل‌ونقل، اشتغال، تحصیل و مسکن بیان می‌کند. این جامعه‌شناس معتقد است که «در بحث اینکه گفته می‌شود تهران، شهر شادابی نیست، ۲نکته مطرح است:

۱) فضاهای شهری باید چنین حسی به مردم بدهند.

۲) خود مردم باید این حالت را داشته باشند.»

به‌نظر محمد کمالی، سازمان زیبا‌سازی‌ شهرداری، طی سال‌های اخیر کارهایی را به‌منظور فراهم کردن فضای شاد و دل‌انگیزی برای مردم، انجام داده است. امروز هم سازمان دیگری از شهرداری تهران، تلاش‌هایی برای آوردن شادی و نشاط به زندگی تهرانی‌ها کرده و مهم‌تر اینکه به‌طور جدی درصدد رفع یکی از کمبود‌های زندگی شهروندان برآمده است. سازمان ورزش شهرداری تهران می‌خواهد «تفریح» را در سبد زندگی تهرانی‌ها قرار دهد.

● نمایشگاه تفریحات ورزشی

از ۲۷ مهر تا ۸ آبان سال‌جاری، نمایشگاهی تحت عنوان «نمایشگاه تفریحات ورزشی» در پارک رازی برگزار خواهد شد. برگزاری این نمایشگاه، اتفاق جدیدی نیست اما تمرکز آن روی تفریحات ورزشی و ارائه بیش از ۱۰۰ نوع فعالیت ورزشی برای شهروندان، بی‌سابقه است.

سید محمد آقامیر، رئیس سازمان ورزش شهرداری تهران، در مورد دلیل روی‌آوردن این سازمان به بحث تفریحات- که در تمام شهرداری‌های دنیا به‌صورت جدی دنبال می‌شود- می‌گوید: «از آنجایی که نگاه‌های سطحی و مختلفی به موضوع تفریحات در جامعه داریم، با بررسی‌هایی که در این زمینه شده است، به این ضرورت رسیده‌ایم که باید در امر تفریحات تغییر نگرش داشته باشیم و آن را لازمه زندگی شهری بدانیم.»

رئیس سازمان ورزش شهرداری، سعی دارد تفریحات را یکی از ارکان جدی زندگی تهرانی کند. او در این مورد می‌گوید: «نباید تصور کنیم، تفریح تنها محدود به سفر‌های تابستانی می‌شود بلکه باید بتوانیم در روزهای تعطیل از فضاهای خوب تهران برای تفریحات استفاده کنیم. در اصل باید یاد بگیریم که در کنار هم می‌توانیم تفریح سالم داشته باشیم. می‌خواهیم به موضوع تفریحات به‌عنوان تفریح سالم و شهر سالم بپردازیم و بتوانیم الگو‌سازی‌ کنیم.»

آقامیر، دلیل دیگری هم برای تأکید به موضوع تفریحات می‌آورد: «از منظر دیگر، نیاز داشتیم که حوزه دین و رفتار‌های ارزشی را به حوزه اجتماعی نزدیک کنیم و مشکل جدی‌ای که امروز با آن مواجه هستیم، فاصله بین حوزه اجتماعی و حوزه رفتار‌های ارزشی و اجتماعی است.» او ادامه می‌دهد: «می‌خواهیم کارآمدی نظام را در برقراری حوزه‌های اجتماعی از منظر توجه به تفریحات نشان دهیم و بگوییم که مجموعه مدیران انقلاب و مسئولان نظام برای تفریحات هم برنامه و توجه دارند.»

از نظر آقامیر، تفریحات، نقش بسزایی در انسجام ملی، تحکیم خانواده، ایجاد شادی و نشاط و زدودن افسردگی و خستگی‌های ذهنی و روحی دارد و از این‌رو برای آن اهمیت زیادی قائل است. او در این مورد اضافه می‌کند: «نگاه ما به تفریحات فرهنگی است و صرفا پر کردن اوقات فراغت نیست. این نمایشگاه در سال‌های پس از انقلاب کم‌نظیر است و در آن، امکانی را فراهم می‌کنیم که تمام افراد خانواده به تفریح بپردازند. در جامعه امروز ما، هر یک از افراد خانواده به تنهایی تفریح می‌کنند و تا به حال محیطی نداشته‌ایم که یک خانواده با گروه‌های سنی مختلف بتواند از آن لذت ببرد.» با این نگاه به مبحث تفریحات، مسئولان ورزش شهرداری تهران، پارک رازی به وسعت ۲۷هکتار را محل برگزاری این نمایشگاه قرار داده‌اند و فعالیت‌های ورزشی مختلفی مانند کارتینگ، اسب‌سواری، ورزش‌های بومی- محلی، تفریحات کودکان، بالن سواری و ورزش‌های آبی را به‌صورت رایگان به شهروندان ارائه می‌دهند.

آقامیر، در مورد معیار انتخاب فعالیت‌های ورزشی که در این نمایشگاه ارائه می‌شود، می‌گوید: «تمام ورزش‌های قابل دسترسی برای شهروندان و آن ورزش‌هایی که امکان اجرایش در یک محیط کوچک برای شهروندان فراهم است را شناسایی کرده‌ایم.» او در ادامه، دلیل انتخاب پارک رازی را اینگونه بیان می‌کند: «در جنوبی‌ترین نقطه شهر تهران مکانی انتخاب کرده‌ایم که بتوانیم تمام لایه‌های اجتماعی را پوشش دهیم و تفریحاتمان قابل دسترسی برای تمام طبقات اجتماع باشد؛ با این حساب، شهروندان مناطق جنوبی هم فرصت استفاده از امکانات تفریحی و ورزشی را خواهند داشت. در اصل، دنبال پارکی بودیم که ظرفیت‌های آبی، نمایشگاهی و تفریحی داشته باشد. پارک رازی ۲۷هکتار است که ۳هکتار آن فضای آبی است و دریاچه مصنوعی، سالن‌ها و فضای نمایشگاهی دارد.»

این نمایشگاه که در روز ۲۷مهر با حضور رئیس انجمن تفریحات جهانی افتتاح خواهد شد، با همکاری مناطق ۲۲گانه شهرداری برگزار می‌شود. آقامیر در مورد امکانات دیگر آن توضیح می‌دهد: «کلینیک ورزشی در نمایشگاه وجود دارد که شهروندان می‌توانند توسط پزشک معاینه شوند و برای نخستین بار هم به ماساژ درمانی، توجه ویژه‌ای شده است. برای معلولان و نابینایان هم برنامه‌های ورزشی داریم. به این نکته باید اشاره کنم که جهت رفاه حال سالمندان، تعدادی ویلچر در پارک خواهیم داشت که از طریق آن بتوانند از نمایشگاه بازدید کنند.» او همچنین به این موضوع اشاره می‌کند که هر شب، جشنی تفریحی با حضور خواننده‌ها و هنرمندان در پارک برگزار خواهند کرد و مکانی را هم برای تکریم پیشکسوتان و قهرمانان ورزش، اختصاص خواهند داد.

● تکامل فرهنگ با هم کار کردن

ورزش همگانی و به تبع آن تفریحات ورزشی توسط شهرداری‌های شهرهای دنیا به‌صورت جدی دنبال می‌شود. یکی از ایرانی‌های مقیم لندن که در آنجا به تحصیل رشته روانشناسی ورزشی مشغول بوده است، در این‌باره می‌گوید: «ورزش همگانی در انگلستان یکی از راهکارهای فرار از تنهایی و به نوعی رفتار اجتماعی شدن محسوب می‌شود. جامعه‌ای که به‌شدت تحت‌تأثیر الگوی رفتار فردی قرار دارد، تحت چارچوب‌های خاصی به اجتماعی شدن روی می‌آورد و ورزش همگانی در ۲حالت باشگاهی و ورزش و طبیعت، ۲پارادایم اصلی در این رفتار اجتماعی هستند.»

او در این مورد ادامه می‌دهد: «در گذشته، ورزش همگانی در رشته‌هایی مانند دو، دوچرخه‌سواری، شنا و بازی‌های محلی خلاصه می‌شد اما امروز سعی بر تشکیل گروه‌های مختلف سنی برای ورزش‌های مختلف است تا ورزش‌های گوناگونی را در کنار همدیگر تجربه کنند.»

روانشناسان اجتماعی اعتقاد دارند که بیرون آمدن افراد از منازل‌شان به‌منظور عضویت در گروه‌های اجتماعی برای ورزش کردن، یک مرحله در تکامل فرهنگ «با هم کار کردن» یک جامعه محسوب می‌شود؛ از این‌رو در برخی مواقع با برگزاری مراسم‌ قرعه‌کشی و ارائه جوایز، سعی بر افزایش انگیزه مخاطبان این ایده دارند.کانادا یکی دیگر از کشورهایی است که آمار بسیار خوبی در زمینه ورزش و تفریح شهروندی دارد. طی تحقیقی توسط مؤسسه گردشگری کانادا در سال۲۰۰۸ مشخص شد که بیش از ۸۵ درصد مردم این کشور برای تفریح و داشتن اوقات بدون استرس به سفر می‌روند. آنها از کوچک‌ترین فرصت، نهایت استفاده را می‌کنند. شهروندان کانادایی علاوه بر سفر، برای داشتن تفریحات مناسب توجه ویژه‌ای به پارک‌ها و گذراندن اوقات خوش در این اماکن دارند. پارک‌های ملی نقاطی هستند که دولت و شهروندان کانادا تمرکز ویژه‌ای روی آنها دارند.

● با یک گل، بهار نمی‌شود

دکتر محمد کمالی، معتقد است که تفریح، حلقه مفقود ورزش همگانی است و شاید تفریح برای تهرانی‌ها در قالب خرید و گشت‌زدن در فروشگاه‌ها معنی پیدا کند. به‌نظر او، تأکید بر تفریح، نکته مثبتی است اما ادامه می‌دهد: «با یک گل بهار نمی‌شود. اگر بخواهیم به نقطه مطلوبی برسیم، باید این کار را به مناطق و ناحیه‌ها بکشانیم و همانطور که در محله‌ها، خانه سلامت داریم، خانه تفریحات هم داشته باشیم.»

بنابه گفته‌های آقامیر، بعد از اتمام نمایشگاه، بحث تفریحات ورزشی فراموش نخواهد شد. او در این مورد توضیح بیشتری می‌دهد؛ «به‌دنبال این هستیم که برگزاری نمایشگاه را نهادینه کنیم و همه مناطق بتوانند در پارک‌های بزرگ و قابل دسترسی‌شان برای شهروندان‌محلی این امکان را فراهم کنند. قول می‌دهیم برگزاری چنین نمایشگاه تفریحی‌ای در سطح مناطق شهرداری تهران استمرار داشته باشد؛ البته در مقیاس کوچک‌تر. به‌نظر من، تهران این ظرفیت و قابلیت را دارد که هرازچندگاهی در مناطق ۲۲گانه‌اش، چنین نمایشگاهی برگزار شود.»

او ادامه می‌دهد: «باید فرهنگسازی‌ کنیم. در نقاط محروم هم می‌توانیم با توجه کردن به بازی‌های محلی، بومی و سنتی، امکان تفریحی را برای مردم فراهم کنیم. مهم است که این موضوع، فرهنگسازی‌ شود، وگرنه مشکل تجهیزات در این مورد نداریم.»

گیتی عابدی