قره باغ, کوزووی قفقاز

مقامات جدایی طلب می گویند, برگزاری انتخابات نشانه پیشرفت های دموکراتیک است اما جمهوری آذربایجان آن را غیرقانونی می داند به تازگی سران دوازده جمهوری موسوم به جامعه کشور های مشترک المنافع در شهر سن پترزبورگ گرد هم آمدند تا در این باره مذاکره کنند

با کو ساهاکیان رئیس سابق دستگاه امنیتی قره باغ با کسب ۸۵ صدر آرا در انتخابات اخیر ریاست جمهوری پیروز شد. ساهاکیان خواستار استقلال کامل این منطقه ارمنی نشین است و قره باغ علیا را با کوزوو که مبارزات استقلال طلبانه اش از سوی کشور های غربی حمایت می شد، مقایسه می کند.

مقامات جدایی طلب می گویند، برگزاری انتخابات نشانه پیشرفت های دموکراتیک است. اما جمهوری آذربایجان آن را غیرقانونی می داند. به تازگی سران دوازده جمهوری موسوم به جامعه کشور های مشترک المنافع در شهر سن پترزبورگ گرد هم آمدند تا در این باره مذاکره کنند. منطقه قفقاز با داشتن ویژگی های جغرافیایی خاص خود سبب پیدایش اقوام گوناگون شده است که از زمان های دور تاکنون در کنار هم زیسته اند و در حوادث تاریخی بی شماری، تاریخ منطقه را پدید آورده اند.در این منطقه حدود ۵۰ گروه قومی زندگی می کنند. این منطقه حساس جهان محل تلاقی اسلام و مسیحیت بوده و یکی از مهمترین کانون های بحران در دوره حکومت شوراها و قبل از آن و کانون فعال بحران پس از فروپاشی حکومت شوروی است.

جمهوری آذربایجان که خاطره خوشی از استعمار و سلطه گری روس ها پس از انتزاع از ایران و الحاق اجباری به روسیه نداشت، پس از فروپاشی شوروی بنا به ماهیت و خصلت فرهنگی قومی خواهان بازگشت مجدد به هویت ملی و دینی خود بود، به همین سبب از پیوستن به جامعه کشورهای مشترک المنافع سر باز زد.

روسیه که همیشه خواهان ایفای نقش برادر بزرگ تر بر مناطق حاشیه یی خود به ویژه در جنوب بود، نمی توانست جدایی جمهوری آذربایجان را از حوزه نفوذ خود تحمل کند. بدین سبب به دنبال یافتن فرصتی بود تا بتواند شرایطی را به وجود آورد تا آذربایجان را تضعیف کند. در این میان ارمنستان با اغفال افراطیون ارمنی از جانب روسیه و کمک های نظامی و فنی خود به ارامنه قره باغ آتش ناامنی را بین دو جمهوری جوان و تازه استقلال یافته برپا کرد.منازعه قره باغ منازعه یی تاریخی است بر سر منطقه خودمختار قره باغ که در داخل سرزمین آذربایجان واقع شده و ساکنین آن عمدتاً ارمنی هستند. تضادی که در ماهیت منطقه خود مختار ناگورنو قره باغ مستقر است، می تواند منازعه را، اگر نه اجتناب ناپذیر، لااقل از جوانب خارجی آن شکل داده باشد، از این جهت وضعیت ارامنه در منطقه خودمختار ناگورنو قره باغ مشابه وضعیت آلمان ها در لهستان وآلزاس بعد از جنگ جهانی دوم، وضعیت مسلمانان در کشمیر، سومالی ها در اتیوپی و صرب ها در کرواسی و بوسنی است.

با این وجود این چنین وضعیتی به خودی خود منجر به منازعه میان نژادی نمی شود. اگرچه این منطقه ماهیت ارمنی دارد اما نام آن آذری است. یعنی در حالی که از لحاظ جغرافیایی تقریباً مجاور ارمنستان است اما از طریق دهلیز باریکی از آن جمهوری جدا می شود .به هر حال منازعه قره باغ مفهوم اسطوره یی و نمادین خود را از دست داده است. فروپاشی اتحاد شوروی و استقلال آذربایجان و ارمنستان وضعیت ارامنه را وخیم تر ساخت چرا که ادغام منطقه خودمختار قره باغ را اعلام کرده بودند. بدین ترتیب منازعه بعدی بین المللی پیدا می کرد و می باید براساس حقوق بین الملل مورد قضاوت قرار می گرفت. بدین ترتیب در سپتامبر ۱۹۹۱ استقلال جمهوری ناگورنو قره باغ اعلام شد و از آن زمان این گونه وانمود می شود که جنگ بین آذربایجان و منطقه خودمختار قره باغ ادامه داشته است. با توجه به اجلاس سران دوازده جمهوری موسوم به جامعه کشور های مشترک المنافع در شهر سن پترزبورگ امید می رود که قضیه این کشور بعد از سال ها حل شود.

خیرگرد رستمی