۱۴ توصیه کلیوی

احتمالا می‌دانید که غلیظ شدن ادرار سبب ته‌نشینی و رسوب ترکیبات موجود در آن و در نتیجه تشکیل سنگ کلیه می‌شود. این سنگ‌ها در این عضو حساس، متشکل از مواد آلی‌ هستند و گاهی مواقع …

احتمالا می‌دانید که غلیظ شدن ادرار سبب ته‌نشینی و رسوب ترکیبات موجود در آن و در نتیجه تشکیل سنگ کلیه می‌شود. این سنگ‌ها در این عضو حساس، متشکل از مواد آلی‌ هستند و گاهی مواقع در اندازه‌های مختلف به کوچکی یا بزرگی یک قلوه سنگ یافت می‌شوند...

همان طور که اشاره شد، حجم کم ادرار مهم‌ترین عامل خطر برای تشکیل سنگ‌های ادراری شناخته شده است اما سنگ‌های کلسیمی، شایع‌ترین نوع آنها هستند زیرا دفع کلسیم در این موارد افزایش می‌یابد:

هیپوتیروییدیسم (کم‌کاری تیروئید)، پس از مصرف مقدار زیاد ویتامین D، در طی عدم تحرک برای طولانی مدت، استئوپروز (پوکی استخوان) و بعد از مصرف مقدار زیاد کلسیم.

از سوی دیگر، کاهش جذب آب به وسیله روده در اثر اسهال یا از دست رفتن آب به صورت تعریق در مناطق گرمسیر نیز در ایجاد این نوع سنگ‌ها موثر شناخته شده‌اند. اما عارضه آن، درد شدیدی است که در اثر جا به جایی سنگ ایجاد می‌شود. توصیه‌های تغذیه‌ای که مبتلایان به سنگ کلیه باید به آن توجه کنند، آن است که مقدار زیادی مایعات دریافت کنند که به این ترتیب ادرار رقیق خواهد شد و در بعضی موارد با تغییر اسیدیته ادرار از رسوب سنگ می‌توان جلوگیری کرد. و اما توصیه‌های ۱۴گانه:

۱) متبلایان باید دریافت مایعات را به بیش از ۳ تا ۴ لیتر در شبانه روز افزایش دهند. این کار موجب افزایش حجم ادرار و کاهش غلظت مواد تشکیل دهنده سنگ می‌شود. افرادی که کلیه‌های سنگ‌ساز دارند باید حداقل ۲ لیتر در طی روز مایعات مصرف کنند.

۲) هرگز خود را به مرحله احساس تشنگی نرسانید زیرا بروز این حس نشان از لااقل ۲درصد کاهش آب بدن است.

۳) در مورد سنگ‌های کلسیمی، از غذاهای غنی از کلسیم و ویتامینD پرهیز و در محدوده توصیه شده (۲ لیوان شیر یا مایعات،یا ۳۰ گرم پنیر) دریافت شود.

۴) در مورد سنگ‌های فسفات کلسیم و سنگ‌های فسفات آمونیوم و منیزیم، باید PH ادرار را اسیدی کرد.

۵) در مورد سنگ‌های اگزالات کلسیمی باید از مصرف غذاهای غنی از اگزالات (آلبالو، آلو، کشمش، تمشک، ریواس، جوانه گندم، گوجه فرنگی، چغندر، کرفس، بادمجان، تره فرنگی، جعفری، اسفناج، شکلات، بادام زمینی، فلفل سبز،‌هویج، قهوه فوری و چای)خودداری شود. از مکمل ویتامینC نیز نباید استفاده شود؛ به دلیل آنکه موجب افزایش دفع اگزالات و رسوب آن در کلیه‌ها می‌شود و در این شرایط PH ادرار باید قلیایی شود.

۶) در مورد سنگ‌های سیستئینی هم PH ادرار باید قلیایی شود.

۷) در مورد سنگ‌های اسید اوریکی، پورین رژیم غذایی را باید کاهش داد و PH ادرار را هم قلیایی کرد.

۸) کاهش مصرف پروتئین حیوانی نیز لازم است. این پروتئین‌ها مقدار کلسیم، اگزالات و اسید اوریک را افزایش می‌دهند.

۹) در افرادی که مستعد تشکیل سنگ هستند، دفع ادراری کلسیم کاهش می‌یابد. رژیم غذایی حاوی چربی و نمک زیاد و میزان کم فیبر خطر تشکیل سنگ‌های کلیوی را بالا می‌برد. پس این افراد باید فیبر غذایشان را افزایش دهند.

۱۰) کاهش دریافت کافئین نیز توصیه دیگری به این بیماران است. دریافت زیاد مواد غذایی کافئین دار، دفع ادراری کلسیم را افزایش داده و شانس تشکیل سنگ را بیشتر می‌کند. احتمال تشکیل سنگ در افرادی که مقدار زیادی الکل مصرف می‌کنند نیز بالاست.

۱۱) از آنجایی که ویتامین C نیز می‌تواند به اگزالات تبدیل شود به نظر می‌رسد که دریافت بالای ویتامین C احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. با وجود این، معمولاً میزان اگزالات ادرار افزایش نمی یابد مگر اینکه دوز ویتامین C دریافتی از ۶ گرم در روز تجاوز کند که این امر هم در افراد معدودی دیده شده است. در افراد مستعد تشکیل سنگ که مقادیر بالای ویتامین C دریافت می‌کنند، مکمل یاری با ویتامین B۶ و منیزیم می‌تواند خطر افزایش اگزالات در ادرار را کاهش دهد.

۱۲) جالب است بدانید که ویتامین B۶ برای شکستن اگزالات مورد نیاز است و در افرادی که میزان اگزالات ادرار آنها بالاست، احتمال تشکیل سنگ را کم می‌کند. از منابع غذایی این ماده مغذی می‌توان به موز، سیب زمینی، عدس و اسفناج اشاره کرد.

۱۳) غذاهایی که PHادرار را اسیدی می‌کنند عبارتند از انواع گوشت قرمز و سفید، پنیر، تخم مرغ، نان و غلات، ذرت و عدس، آلو، گوجه، آب آلو وگوجه اما غذاهایی که PH ادرار را قلیایی می‌کنند شامل شیر و فرآورده‌های آن به جز پنیر، تمام سبزی‌ها به غیر از ذرت و عدس و تمام میوه‌ها به استثنای آلو و گوجه سبزند. کره، عسل، روغن، شکر، چای، قهوه و خامه نیز جزو غذاهای خنثی به حساب می‌آیند.

۱۴) ماءالشعیر نیز می‌تواند برای کسانی که سنگ‌هایی از جنس اگزالات کلسیم دارند، مفید واقع شود.البته باید چند روزی پشت سر هم مصرف شود. اگر اثر نکرد، دیگر ادامه مصرفش فایده‌ای ندارد چون تأثیر ماءالشعیر کوتاه مدت است.