توسعه ماهیگیری بر مبنای آبزی پروری

آئین نامه ماهیگیری مسئولانه CCRF و خطوط راهنمای تكنیكی, ارتباط واضحی را بین آبزی پروری و صید بر پایه پرورش را نشان داده است و چگونگی همكاری در تولید و بهره وری در سیستم های آبی را مشخص می سازد

آئین نامه ماهیگیری مسئولانه ( CCRF ) و خطوط راهنمای تكنیكی، ارتباط واضحی را بین آبزی پروری و صید بر پایه پرورش را نشان داده است و چگونگی همكاری در تولید و بهره‌وری در سیستم های آبی را مشخص می سازد. دیگر گروههای توسعه نیز توقع بسیاری را در استفاده از آبزی پروری و دیگر روشهای بازسازی صید دارند كه صید بر پایه پرورش را بعنوان ابزاری در افزایش یا احیاء صید قرار دهند. هر چند ترمیم ماهیگیری از طریق مداخله تكنیكی و فنی در مقابل هزینه تاثیر گذاری، كارایی و صدمات محیطی و اجتماعی مورد بحث می باشد.هر چند خطوط راهنمای فنی و تكنیكی تعریف كاربری كه از صید بر اساس پرورش ارائه می‌دهند بسیار گسترده می باشد و شامل تغییر محیط طبیعی ، انقراض گونه ها بوده كه مربوط به مهندسین محیط زیست می باشد. این مقاله به ذخیره سازی ماهیان رشد یافته در مراكز تكثیر در اكوسیستم‌های طبیعی یا تغییر یافته محدود می‌شود. تجارب ،‌ارتباط محكمی را بین ماهیگیری و منابع آبزی پرورش نشان می دهد. تجارب مسئولانه در هردو مورد ماهیگیری و پرورش بایدبطور همزمان اخذ گردد. وسعت موضوعات مطرح شده درگردهمایی ها بایستی برای ارزیابی درست استراتژی‌ و تصمیمات توسعه مورد توجه قرار گیرند.تصمیم‌گیری در توسعه ماهیگیری بر اساس پرورش Cultured based fisheries به عوامل فراوانی بستگی دارد كه در ذیل آمده است : هر چند مسئولیت اولیه مدیران ماهیگیری، پایه گذاری اهداف روشنی برای توسعه می باشد، اهداف مدیریتی می تواند ماهیگیری را دوباره بسازد تا میزان صید بیشتر از سطح عادی صید گردد و بدین طریق سودمندی ماهیگیری را اصلاح خواهد نمو دكه منجر به اشتغالزائی، بازسازی و افزایش تعداد گونه های در معرض خطر خواهد گردید. اهداف گوناگون ، استراتژی ها و طرحهای مدیریت منابع مختلفی را نیاز خواهد داشت و بطرق مختلف به اجتماع و محیط صدمه خواهد زد.

۲- تعاریف و مفاهیم

این مقاله بر شرایط ذخیره سازی صید بر پایه پرورش متمركز می باشد . واژه ذخیره سازی یك واژه عمومی با معنای متفاوت اما مرتبط با فعالیتهای بازسازی می باشد.

ذخیره سازی عبارتست از :

الف- رهاسازی بچه ماهیان تولید مصنوعی به اكوسیستم‌های طبیعی یا تغییر یافته ،جایی كه انتظار نمی‌رود خود ماهی بتواند به تنهایی اجتماعی پایدار را تولید كند.

ب‌- رهاسازی بچه ماهیان تولید مصنوعی به اكوسیستم‌های طبیعی یا تغییر یافته، جاییكه ماهیان بتوانند خود تكثیر كنند.

ت‌- رهاسازی بچه ماهیان تولید مصنوعی به اكوسیستم‌های طبیعی یا تغییر یافته، جایی كه ماهیان به اندازه ای كم هستند و یا مشابه ای در طبیعت ندارند كه بتوانند در بین خود تكثیر نموده و افزایش حاصل نمایند.

ث‌-رهاسازی ماهیان صید شده از طبیعت به دیگر اكوسیستم‌های طبیعی یا تغییر یافته كه هدف آن ایجاد اجتماعات پایدار می باشد.

برنامه های رهاسازی دارای دلایل منطقی و مهمی می باشد كه می تواند شامل موارد ذیل باشد :

الف- جبران : برنامه ذخیره سازی برای رفع برخی آشفتگی ها معمولا” تخریب زیستگاه صورت می‌گیرد. معمولا” رهاسازی ماهیان پرورش یافته در مراكز تكثیر كه جهت جبران كمبود تخمریزی و جمعیت رو به رشد انجام می شود . همانند بسیاری از مراكز تكثیر ماهی آزاد اقیانوس آرام ماهیان خاویاری و ماهیان استخوانی ایران.

ب- افزایش دادن : ذخیره سازی بمنظور افزایش میزان تولید بیش از حد طبیعی انجام می شود. برای مثال ذخیره سازی ماهی آزاد chum ، صدف اویستر و سیم دریایی سرخ در ژاپن .

ج- تغییر اجتماع : ذخیره سازی در محیطی انجام می شود كه بصورت طبیعی وجود نداشته است تامیزان صید را افزایش دهد. مانند ذخیره سازی ماهی آزاد اقیانوس آرام Great Lake در آمریكای شمالی ویا ذخیره سازی قزل آلا در نیوزلند برای توسعه ماهیگیری و رهاسازی كپور ماهیان در ایران.

هر چند انواع رهاسازی بهم شباهت دارند اما جزئیات و گونه های متفاوتی را بكار می گیرند.

۳- موضوعات :

هر چند فن آوری مورد نیاز پرورش برای تولید و رهاسازی تعداد عظیمی بچه ماهی از گونه‌های متفاوت آبزیان حاصل آمده است. توجه به كارایی ، صدمات اجتماعی و اكولوژیكی برنامه های ذخیره سازی افزایش یافته است.

۳-۱- موضوعات تكنیكی :

اصلاحات در تكثیر و پرورش لارو امكان تولید تعداد زیاد بچه ماهی را برای گونه های بسیاری از آبزیان ممكن ساخته است. بانك اطلاعات FAO از تولید آبزی پروری حاوی اطلاعات بیش از ۳۰۰ گونه ماهی ، سخت پوست و نرم تن می باشد. عمده آنها در محیط های بسته رشد یافته اند. هر چند دیگر شرایط تكنیكی چون مدیریت منابع ژنتیك و ارزیابی سهم ذخیره سازی در صید دشوارتر می باشد.برنامه های ذخیره سازی نیاز به تولید ماهی در محیط مصنوعی دارند. برای مثال تاسیسات پرورش برای رهاسازی به محیط طبیعی یا نیمه طبیعی ، این امر نیاز به مدیریت منابع ژنتیكی خواهد داشت چرا كه ممكن است ژنهایی كه اجازه رشد خوبی را به ماهی در محیط مصنوعی می دهند متفاوت از انواعی باشند كه اجازه بقاء یا رشد مناسب را در محیط طبیعی برآورده می سازند. ممكن است مراكز تكثیر سهوا” ژنهایی را انتخاب نمایند كه مناسب شرایط طبیعی نباشند. برای مثال فراهم كردن غذای مصنوعی و یا حفاظت ماهیان در برابر دشمنان طبیعی، ماهیان حاصل از تكثیر مصنوعی را در تشخیص غذا یا خطرات ناتوان می سازد.نظارت بر ذخیره سازی جزء حیاتی از صید بر پایه پرورش می باشد كه اغلب از طرحهای مدیریتی حذف می شوند. بخشی از آن ناشی از مشكل نشانه گذاری تعداد زیادی بچه ماهی كوچك می باشد. هر چند فن‌آوری مورد نیاز برای استفاده از علائم كوچك رو به توسعه است و استفاده از نشانگرهای ژنتیكی كه نیازمند به حمل و جابجایی بچه ماهیان كوچك ندارد عمومی و كم هزینه شده است.

۳-۲- موضوعات اكولوژیك

صید بر پایه پرورش بویژه ذخیره سازی دارای صدمات اكولوژیكی هستند . بسته به وضعیت منابع و اهداف برنامه ذخیره سازی ، صدمات وارده از ترمیم منابع طبیعی به ایجاد ماهیگیری جدید تغییر می كند. در این محدوده ممكن است صدمات معكوس در رابطه با عوامل ذیل ایجاد شود :

الف- روابط متقابل صید و صیاد – موجودات ذخیره شده ممكن است گونه های و یا منابع محلی را مصرف نمایند . همچون سوف نیل در دریاچه ویكتوریا.

ب- رقابت متقابل - ممكن است گونه ذخیره شده برای غذا، فضا یا زیستگاه با گونه‌های بومی نزدیك به خود رقابت نماید. همچون اویستر اقیانوس آرام كه اویستر صخره ای را از زیستگاه خارج نماید.

ج- تغییر زیستگاه - ممكن است گونه ذخیره شده باعث تغییر زیستگاه گردد. همچون بازسازی ذخائر كپور علفخوار كه مقادیر زیادی از ماكروفیتهای آبی را مصرف نموده‌اند.

د- انتقال بیماری - ممكن است گونه ذخیره شده باعث ورود عوامل بیماریزا گردد. بازسازی ذخائر در خرچنگهایی ( Cray fish) كه از آمریكا به اروپا انتقال داده شدند باعث انتقال عوامل پاتوژن گردید.

---