توسعه اینترنت با نسل دوم «آی پی» در ایران

وقتی حدود چهار سال پیش وینتون سرف و در کنار آن باب کان که اینترنت را اختراع و ایده پروتکل های TCP IP را ارایه دادند, درباره پایان یافتن تمام ترکیبات عددی تخصیص آدرس های اینترنتی هشدار دادند, فاز جدیدی از فعالیت های آرام توسعه اینترنت و پیشگیری از بحران ناشی از اتمام این آدرس ها آغاز شد

وقتی حدود چهار سال پیش وینتون سرف و در کنار آن باب کان که اینترنت را اختراع و ایده پروتکل‌های TCP/IP را ارایه دادند، درباره پایان یافتن تمام ترکیبات عددی تخصیص آدرس‌های اینترنتی هشدار دادند، فاز جدیدی از فعالیت‌‌های آرام توسعه اینترنت و پیشگیری از بحران ناشی از اتمام این آدرس‌ها آغاز شد.

سرف پیش‌بینی کرده بود چنانچه پروتکل عددی جدیدی ایجاد نشود، خطر پایان آدرس‌های اینترنتی میلیون‌ها نفر از کاربران وب را تهدید می‌کند و کار اینترنت پایان می‌یابد.

این سیستم که طی این سال‌ها نسخه ۴ آن مورد استفاده قرار گرفته بود، توانایی ثبت بیش از چهار میلیارد و ۳۰۰ میلیون آدرس عددی اینترنتی را داشت. این حجم آدرس یک رقم نجومی است اما برای رشد روز افزون ابزارهای الکترونیکی که همه روزه به اتصالات آنلاین نیاز دارند، کافی نیست. زمانی که تعداد کاربران ارتباطی افزایش می‌یابد و درخواست مشترکان برای استفاده از خدماتی مثل وای فای، وایمکس، RFID و بلوتوث بالا می‌رود، سیستم IPV۴ اتمام یافته و استفاده از IPV۶ به عنوان نسخه جدید این آدرس‌ها، به عنوان بهترین راه‌حل با حداکثر ظرفیت در دستور کار قرار می‌گیرد.

IPV۶ سیستم جدید آدرس‌دهی براساس پروتکل اینترنتی است که می‌تواند تعداد آدرس‌های اینترنتی را نسبت به IPV۴ تا چندین برابر افزایش دهد. به این معنی که نسخه چهار آدرس‌های عددی اینترنتی تنها می‌توانست حدود ۳/۴ میلیارد آدرس اینترنتی ایجاد کند اما نسخه شش این پروتکل می‌تواند از دوهزار و ۱۲۸ میلیارد آدرس اینترنتی پشتیبانی کند و بر این اساس IPهای بیشتری ایجاد شده و در اختیار متاقضیان و کاربران اینترنت در سراسر دنیا قرار گیرد.طبق اعلام سایت رسمی IPv۶ در ایران، آدرس‌های IPv۴ محدود به حدود چهار میلیارد و ۳۰۰ میلیون آدرس اینترنتی بود که آخرین گروه از آن در بهمن ماه سال ۸۹ و دقیقا در تاریخ سوم‌فوریه سال ۲۰۱۱ توسط IANA به LIRها تخصیص داده شد و پس از آن به طور رسمی اعلام شد که آدرس‌های اینترنتی نسل اول به پایان رسیده است.

جان کوران مدیر اجرایی ارشد ثبت شماره‌های اینترنتی آمریکا می‌گوید که اگر قرار باشد اندازه‌ای برای فضای IPv۴ تعیین کنیم و آن را با یک توپ گلف مقایسه کنیم، مقایسه IPv۶ بین توپ گلف و خورشید است.

همچنین به گفته گوگل، درحال حاضر تنها ۲/۰درصد از کاربران اینترنتی قادرند با استفاده از نسل جدید آدرس‌های اینترنتی به خدمات شرکت گوگل متصل شوند.

از همین رو به دلیل اتمام آدرس‌های نسل اول اینترنت، ضرورت استفاده از نسل دوم آدرس‌دهی اینترنت آشکار است. بسیاری از شرکت‌های بزرگ اینترنتی در حال سازگار کردن خود با نسل جدید آدرس‌ها هستند و اکنون سازگاری با IPv۶، روند حاکم بر کشورهای صنعتی دنیا است و به منظور کاهش هزینه زیرساخت و قرار گرفتن در روند آینده اینترنت، تطبیق و هماهنگی زیرساخت و مراکز داده و شبکه‌های ارتباطی ضروری است.

● روز جهانی IP

برهمین اساس هشت ژوئن ۲۰۱۱ برابر با ۱۸ خرداد ۹۰ روز جهانی IPv۶ نام گرفت که در آن روز غول‌های بزرگ اینترنتی دنیا شامل شبکه‌های گوگل، فیس‌بوک، یاهو، آکامای و لایم لایت در آن روز به صورت آزمایشی به مدت ۲۴ ساعت به نسخه شش آدرس‌های IP مهاجرت کردند تا علاوه بر ایجاد انگیزه در سازمان‌های فعال در این حوزه، ارایه‌دهندگان خدمات اینترنت، سازندگان سخت‌افزار، فروشندگان سیستم عامل و شرکت‌های وب به منظور آماده‌سازی سرویس‌های خود برای گذر از آدرس‌های IPv۴ به IPv۶ اطمینان حاصل کنند.

● یک آیین‌نامه دیرهنگام

در این میان اقدام قابل توجه ایران تصویب آیین‌نامه ساماندهی آدرس‌های عددی IP از سوی کمیسیون تنظیم مقررات و تشکیل کارگروه ضربت گذر از IPv۴ به IPv۶ از سوی سازمان فناوری اطلاعات ایران بود.

براساس این آیین‌نامه چنان‌چه آدرس‌های IP واگذار شده به مدت سه ماه مورد استفاده قرار نگیرند، باید به صورت کتبی به بازگرداندن آدرس مورد نظر به ثبت کننده محلی اینترنت و یا تامین کننده آن اقدام شود و او نیز می‌تواند آدرس IP آزاد شده را به مصرف‌کننده دیگری واگذار کند.

باتوجه به آیین‌نامه ساماندهی آدرس‌های IP که به تصویب کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی رسیده، مقرر شده است، بانک اطلاعات متمرکزی از تمامی آدرس‌های واگذاری آی‌پی اعم از خصوصی و عمومی شامل نسخه چهار و شش در سازمان فناوری اطلاعات ایران ایجاد شود.

باتوجه به ضرورت مهندسی مجدد توزیع آدرس‌های عددی اینترنتی در کشور، مدیریت مهاجرت به نسخه شش و جلوگیری از بحران کمبود آدرس‌های عددی اینترنتی نسخه چهار و همچنین برای ایجاد امنیت در شبکه ملی IP و در راستای اجرای ماده ۷ اساسنامه سازمان فناوری اطلاعات ایران و به منظور مدیریت و ساماندهی آدرس‌های عددی اینترنتی در کشور و تشکیل بانک اطلاعات متمرکز این آیین‌نامه تهیه شده است.

سازمان فناوری اطلاعات ایران باید ابزار و اطلاعات لازم برای دسترسی به این سامانه را اعم از آدرس سایت، نام کاربری و کلمه عبور برای تمامی ثبت‌کنندگان محلی اینترنت، تامین‌کنندگان و مصرف‌کنندگان فراهم و نسبت به انجام آموزش‌های لازم در این خصوص اقدام کند و نسخه محلی از سامانه مدیریت را برای ثبت آدرس‌های خصوصی در اختیار شرکت‌کنندگان محلی اینترنت و تامین‌کنندگان قرار دهد و مسیریابی و مسیردهی آن دسته از آدرس‌های آی‌پی که در سامانه مدیریت ثبت نشده‌اند، ممنوع است.

همچنین تمامی آدرس‌های IP باید قبل از استفاده در شبکه، در سامانه مدیریت ثبت و علاوه‌ بر اطلاعات ثبت‌کنندگان محلی اینترنت مربوط، تامین‌کنندگان و مصرف‌کننده نیز باید به‌طور کامل مطابق فرم‌های نمونه موجود در سامانه ثبت شود.

● تشکیل گروه ضربت

از سوی دیگر گروه ضربتی که به همین منظور تشکیل شده است، مسوولیت طرح‌ریزی، برآورد هزینه‌ها و انجام هماهنگی لازم برای مهاجرت ایران به نسخه شش آدرس‌های IP را دارد.

گروه ضربت IPv۶ ایران پس از موافقت رضا تقی‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران و با دعوت از کارشناسان سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران شکل گرفته و آغاز به کار کرده است.

درحالی‌که هم اکنون در سطح جهانی برخی از کشورها یا مسیر گذار به IPv۶ را طی کرده‌اند یا در میانه راه و یا ابتدای مسیر قرار دارند، در ایران با ایجاد گروه ضربت IPv۶ نخستین قدم در جهت تحقق این امر برداشته شده است و وعده داده شده است اجرای آن در سال ۹۱ عملی خواهد شد.

سعید مهدیون مدیرعامل شرکت فناوری اطلاعات ایران درباره روند فعالیت این گروه گفته است که آزمایش‌های لازم در این باره انجام شده و با تعدادی از ISPها و ISDPهای بخش خصوصی، ‌شرکت زیرساخت و مخابرات کمیته‌های مشترک گذاشته‌ایم و راه‌های انتقال را بررسی کردیم و آزمایش‌های عملی با بعضی از شبکه‌ها نیز انجام شده و تقریبا طرح رو به اتمام است.

او افزود:« تا پایان سال برای اتمام این طرح فرصت داریم و از سال دیگر اجرای طرح گذر آغاز می‌شود.»

به گفته وی، تمامی اپراتورها و شرکت‌ها در این طرح گذر شرکت خواهند کرد و هزینه‌های آن نیز هزینه تغییر تکنولوژی است که هر دستگاه و اپراتوری خود موظف به پرداختن آن است.

فاطمه ملکی