ارتقای بهداشت روان

امر مشاوره و روانشناسی در كشور در دهه اخیر از توجه خاصی برخوردار شده و افزایش روزافزون آسیب های اجتماعی, خانوادگی, روحی روانی چنین رویه ای را شدت بخشیده است اگر چه, در آغاز راه است و گام های اولیه را برمی دارد

امر مشاوره و روانشناسی در كشور در دهه اخیر از توجه خاصی برخوردار شده و افزایش روزافزون آسیب های اجتماعی، خانوادگی، روحی- روانی چنین رویه ای را شدت بخشیده است؛ اگر چه، در آغاز راه است و گام های اولیه را برمی دارد.

تأسیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره در سالهای اخیر، یكی از گام های بنیادین است كه با جایگاه مطلوب خود فاصله دارد.گفت وگوی زیر با دكتر غلامعلی افروز، رئیس این سازمان است كه به چگونگی تأسیس، اهداف، فعالیت ها و ... می پردازد.دكتر افروز بر این باور است خانواده ها برای امر ازدواج، فرزندآوری، پرورش فرزندان سالم و صالح و پویا و خلاق و برای ادامه تحصیل مطلوب و نیز برای پیشگیری از آسیب های روانی نیازمند خدمات مشاوره و روانشناسی هستند.

●دكتر افروز، هدف اصلی سازمان روانشناسی چیست؟

هدف اصلی این سازمان ارتقای بهداشت روانی در جامعه است. متأسفانه بخشی از اختلالات روانی مثل اضطراب، افسردگی، ناامنی درونی، كشاكش های خانوادگی، همسرگریزی، همسر ستیزی، طلاق، بی اشتهایی تحصیلی، افت تحصیلی، اعتیاد روانی، اعتیاد الكترونیكی و ... در جامعه ما فوق العاده چشمگیر است و خانواده ها، برای امر ازدواج، فرزندآوری، پرورش فرزندان سالم و صالح و پویا و خلاق، برای ادامه تحصیل مطلوب، برای خود شكوفایی و همچنین برای پیشگیری از آسیب های روانی، نیازمند خدمات مشاوره و روانشناسی هستند. همچنین كارگزاران دولت، اعم از مسئولان ریاست جمهوری، وزارتخانه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... به روانشناسان حاذق و مجرب نیاز دارند.

امروزه سیاست خارجی بدون بهره گیری از روانشناسی- به معنای دقیق كلمه- كمتر موفق می شود.

امروزه اقتصاد بدون روانشناسی معنا نمی دهد. امروزه تأمین اجتماعی بدون امنیت روانی معنا نمی دهد. به همین دلیل با توجه به نیازهای مبرم، این سازمان تأسیس شد تا با ارتقای دانش تخصصی روانشناسی و مشاوره در كشور و حمایت از حقوق مراجعان به روانشناسان و مشاوران به هدف غایی خود یعنی ارتقای بهداشت روانی در جامعه دست یابد،چون بسیاری از افراد هستند كه با تحصیلات متفاوت بدون تخصص لازم به خدمات روانشناسی و مشاوره می پردازند.

از حقوق شهروندان هم این است كه بدانند باید به چه كسی رجوع كنند. بنابر این نظام روانشناسی و مشاوره باید با معرفی افرادی كه متخصص اند و از تعهد اخلاقی و ارزش های دینی برخوردارند و منشور اخلاقی را پذیرفته اند و نیز تابلو و عنوان مشخصی دارند شهروندان را در این امر یاری كنند.بنابراین، تا زمانی كه این سیستم نظارتی نباشد واقعاً مردم نمی دانند كه آیا با آگهی های روزنامه ای، پوسترهای درودیوارها و یا با توصیه این و آن و... مورد مشاوره قرار گیرند و یا نه، كه در این صورت هم ممكن است دچار مشكل شده و یا مشكلاتشان مضاعف شود.ما برای این كه جامعه سالمی داشته باشیم و در جهت ارتقای بهداشت روانی تلاش كنیم در حال حاضر حداقل به ۱۷ هزار نفر روانشناس و مشاور متخصص با تخصص بالای فوق لیسانس كه مجرب و متعهد هستند نیاز داریم. سرچشمه نیاز این تعداد، از ۱۷ میلیون خانوار گرفته شده است، چرا كه ما در ایران ۱۷میلیون خانوار با میانگین ۲/۴ داریم و اگر به طور استاندارد بخواهیم عمل كنیم باید برای هر هزار خانوار یك نفر روانشناس یا مشاور داشته باشیم.

در تهران دو میلیون خانوار زندگی می كنند. اگر برای هر هزار خانوار یك روانشناس یا مشاور در نظر بگیریم- كه به نظر من واجب است- دو هزار روانشناس یا مشاور متخصص برای تهران نیاز داریم با توجه به این كه پیچیدگی تهران بسیار بیشتر از جاهای دیگر است، اما چون ما نمی توانیم این مقدار را تأمین كنیم، چنانچه بخواهیم برای هر دو هزار خانوار یك روانشناس و مشاور با شرایط تعیین شده معرفی كنیم ما امروز هزار روانشناس و مشاور برای تهران- آن هم به صورت خیلی اورژانسی- نیاز داریم تا هر یك از این روانشناسان و مشاوران بتوانند به همه خانواده ها (دو هزار) با دانش آموزان، كودكان و ... خدمات ارائه دهند. من اعتقاد دارم اگر هر هزار یا دو هزار خانوار یك روانشناس و یا مشاور داشته باشد ما دیگر شاهد بزهكاری نوجوانان نخواهیم بود، ما شاهد افت تحصیلی و یا اخراج بچه ها از مدارس نخواهیم بود، اعتیاد می تواند ریشه كن شود و یا به حداقل برسد. جانیانی مثل بیجه پیدا نمی شوند و به طور كل، ناامنی روانی در جامعه به حداقل می رسد.

●در حال حاضر، ما چه تعداد روانشناس یا مشاور متخصص در كل كشور داریم؟

- تعداد افراد متخصص كه بالای فوق لیسانس باشند زیر ۵ هزار نفر است، به طوری كه برای یك سطح ایده آل كه ۱۷ هزار نفر است ما ۱۲ هزار متخصص روانشناس و مشاور كم داریم و اگر هم یك سطح مطلوب كه ۵/۸ هزار نفر است باز هم بیش از سه هزار نفر متخصص روانشناس و مشاور در كل كشور كم داریم.

●سازمان نظام روانشناسی و مشاوره، در حال حاضر با چه مشكلاتی روبه روست؟

ما نیاز داریم تا مطبوعات، رادیو و تلویزیون، برای ایجاد نگرش مثبت در خانواده ها نسبت به روانشناسی و مشاوره مداخله كنند. این كه مراجعه به روانشناس و مشاور افتخار است و

نشان دهنده رشد و پویایی فكری فرد است، نه این كه خدای ناكرده هر كس كه مریض است به این مراكز مراجعه می كند. نه، روانشناس تنها با مریض ها سروكار ندارد. تنها بخشی از روانشناسی می تواند درمانگر باشد، بخش مهم روانشناسی پیشگیری از بروز مشكلات و آسیب هاست و در نتیجه ارتقای سلامت روانی و امنیت روانی فرد مدنظر است. مثلاً اگر كسی راجع به امر ازدواج و فرزندآوری مشاوره می كند می تواند ازدواج ماندگار و پایدار داشته باشد.بنابراین مشكل ما، یكی، نوع نگرش ها به این مقوله است كه باید مثبت شود.

● برای این كه فرهنگ مشاوره و روانشناسی به جایگاه مطلوبی دست پیدا كند چه راهكارهایی دارید؟

- ما باید دانش تخصصی روانشناس را فراگیر كنیم و دانشگاه های كشور با جدیت كامل به امر تربیت و تأمین نیروی انسانی متخصص و متعهد بپردازند. پذیرش دانشجوی روانشناسی و مشاوره در دانشگاه ها در مقطع كارشناسی ارشد، پس از امتحان كتبی باید حتماً از طریق مصاحبه حضوری صورت بگیرد و كسانی هم كه وارد این رشته می شوند بایستی از سلامت روانی و تعهد اخلاقی قابل توجه و نیز تجارت خوب برخوردار باشند.

نكته بعدی این است كه، مسئولان برای تصمیماتی كه جهت كاهش آسیب های اجتماعی مانند تكدی گری و ... انجام می دهند از خدمات مشاوره و روانشناسی بهره گیرند.

یوسف بهمن آبادی