سیگارها خاموش, اراده ها روشن

توصیه های بهاری دکتر علی عبدالهی نیا معاون پژوهشی جمعیت مبارزه با دخانیات

نوروز بهانه خوبی است برای کسانی که همیشه دنبال بهانه‌ای می‌گردند که عادات بدشان را ترک کنند. برای معتادان به سیگار هم این تغییر و تحولی که در بهار اتفاق می‌افتد، می‌تواند فرصت مناسبی باشد تا سیگارشان را برای همیشه خاموش کنند؛ تا هر سال بتوانند جشن ترک سیگارشان را با جشن سال نو توامان برگزار کنند. با دکتر علی عبدالهی‌نیا، معاون پژوهشی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات در همین زمینه به گفتگو نشسته‌ایم...

▪ توصیه‌ شما به آنهایی که در آستانه سال نو تصمیم به ترک سیگار گرفته‌اند، چیست: سیگار را تدریجی کنار بگذارند یا همیشگی؟

ـ استعمال دخانیات روزانه عامل بیش از ۱۸۰ مرگ در کشور و ضایع‌کننده مقادیر معتنابهی از درآمد خانواده‌ها و سرمایه‌های ملی است. قضاوت صحیح افراد درمورد انتخاب سلامتی بر رنج و بیماری و ترک همیشگی و یک‌باره مواد دخانی قطعا یکی از مهم‌ترین و زیباترین رخدادهای زندگی هر فرد سیگاری تلقی می‌گردد.

▪ افرادی که تصمیم حتمی برای ترک سیگار گرفته‌اند، چه کار کنند؟

ـ اگر قصد قطعی و حتمی برای ترک گرفته‌اند، رعایت این نکات می‌تواند شما را در ترک کمک نماید. هر زمان که هوس مصرف دخانیات سراغ شما‌ آمد، ابتدا چند لحظه تامل کنید. چند نفس عمیق بکشید.‌ یک جرعه آب خنک بنوشید و زیبایی‌های زندگی خود را تصور کنید. گذر زمان در کاهش میزان هوس شما موثر خواهد بود. در صورت ادامه این هوس می‌توانید به جای روی آوردن به دخانیات، از آدامس‌های نیکوتینی استفاده کنید. در همه حال مراقب تصمیم شجاعانه خود برای ترک همیشگی دخانیات باشید.

▪ یکی از مشکلاتی که همه سیگاری‌ها هنگام ترک سیگار با آن روبه‌رو هستند لغزش در این کار است. شما چه توصیه‌ای دارید؟

ـ لغزش امری طبیعی است. مهم آن است که به دنبال یک لغزش، فرد مصمم گردد با تصمیم مجدد به عدم تکرار آن، سلامت خود را حفظ نماید. گرچه مطالعات نشان می‌دهد ۹۵ درصد افرادی که با کشیدن یک نخ، ترک سیگار خود را می‌شکنند در فاصله کوتاهی، به همان میزان به استعمال سیگار روی می‌آورند که قبل از ترک خود مصرف می‌نموند. ولی در صورت تنبه درونی و تصمیم عاجل و فوری به قطع دوباره و کامل استعمال هرگونه فرآورده دخانی راه برای ماندگاری در ترک آسان‌تر می‌شود.

▪ از روش‌های ترک سیگار، کدام یک کارایی بیشتری دارد؟

ـ از میان روش‌های مختلف ترک سیگار، دارو درمانی با استفاده از جایگزین‌های نیکوتین جایگاه خاصی دارد. کاهش میزان نیکوتین، ماده اعتیادآور محصولات دخانی (سیگار و قلیان) در افرادی که برای مدت‌ها به آن وابستگی پیدا نموده‌اند، موجب افزایش هوس و رغبت فرد به استعمال مجدد دخانیات می‌گردد. هر اقدام در جهت کاهش تدریجی اثرات کمبود نیکوتین موجب کاهش هوس و ادامه راحت‌تر روند ترک می‌گردد البته برای کاهش وابستگی روانی به دخانیات لازم است فرد یکسری از راهکارهای روان‌درمانی، یادگیری مهارت‌های زندگی، نحوه مقابله با استرس و اضطراب و ... را نیز به کار گیرد. این آموزش‌ها راهکارهایی است که امروزه در کلینیک‌های ترک سیگار بر آن تاکید می‌شود و توان فرد را برای مقابله با هر گونه هوس احتمالی بالا می‌برد.

▪ پس از ترک، مشکلاتی برای بعضی‌ها پیش می‌آید که آنها را در ادامه مسیر ترک دچار تزلزل می‌کند. با این مشکلات چه طور باید کنار آمد؟

ـ علایم و نشانه‌های ایجاد شده بعد از ترک سیگار در افراد مختلف، متفاوت است ولی شایع‌ترین عوارض مشاهده شده عبارت‌اند از: پرخوری، بی‌خوابی، سردرد و علایمی موضعی چون خارش گلو. خوشبختانه اکثر عوارض ترک دخانیات ناشی از بازگشت متابولیسم بدن به وضعیت طبیعی است. افزایش خون‌رسانی به بافت‌ها، کاهش سموم بدن و رسیدن اکسیژن به بافت‌های ایسکمیک، همگی موجب تغییرات مثبتی در ارگان‌ها و اندام‌های بدن و اقدامی در راستای بهبود انجام وظایف محوله تلقی می‌گردد. افزایش سرفه‌ها بعد از ترک سیگار علامتی است که نشان از فعالیت مجدد مژک‌هایی از راه‌های هوایی است که سال‌ها در اثر استعمال دخانیات فلج شده و از کار افتاده بودند.

▪ تا یادم نرفته این را هم بپرسم: تعطیلات نوروز برای برخی جوانان فرصت مناسبی است که دور هم بنشینند و قلیان بکشند! در این خصوص چه نظری ‌دارید؟

ـ شاید کمتر کسی اعتیاد به قلیان را جزیی از وابستگی‌های به محصولات دخانی بداند اما مواد موجود در توتون قلیان. علاوه بر دارا بودن برگ‌های پوسیده و خشک شده به کار رفته در سیگار، حاوی مواد معطر و آغشته به موم می‌باشد که سوختن این مواد به مراتب خطرناک‌تر و اثرات وخیم جسمانی آن همچنان ناشناخته است. کسانی که از قلیان استفاده می‌کنند نیز باید مانند سیگاری‌ها، از روش‌های ترک مواد دخانی استفاده نمایند. بهار فرصت مناسبی برای استفاده از هوای پاک و لطیف نوروزی است. حیف و صد حیف که در این ایام و در این هوای تازه، بعضا شاهد استعمال قلیان و ورود گازهای خطرناکی چون منواکسیدکربن به ریه برخی از شهروندانمان هستیم. قلیان این ابزار پر پیچ و خم مرگ‌آور نه تنها تفریح مناسبی برای این ایام نیست بلکه به نوعی مخرب و بر هم زننده پاکی و طراوت بهاری به شمار می‌رود. فقر، بیماری و مرگ در کمین نسل امروز و فردا و منتظر بی‌توجهی و سهل‌انگاری ما در خصوص استفاده از دخانیات نشسته است. در حالی که سال جدید در انتظار تحول احوال ما به بهترین حال و تغییر در عادات زشت وغلط ماست. به امید روزگاری که همگی با پاکی و شادابی و بدون دود سیاهی به استقبال بهار سبز و خرم برویم.

▪ حرف آخر؟

ـ گرچه عوارض ناشی از استعمال دخانیات سال‌ها در بدن افراد ترک کرده باقی می‌ماند و به‌طور مثال حدود ۱۰ تا ۱۵ سال طول می‌کشد تا ریسک ابتلا به سرطان ریه در این افراد برابر افراد غیرسیگاری شود لیکن از همان ساعات اولیه ترک، بهبودی جسمانی و روانی، ناشی از رضایت فرد از این اقدام مهم و حیاتی خود را نشان می‌دهد. تنها یک روز بعد از ترک، میزان اکسیژن خون به حد طبیعی خود می‌رسد و ارگان‌ها شروع به بازسازی خود می‌کنند.

دکتر مجید‌ سلطانی