عزیز روی مخ من

گریه های بی دلیل نوزادان در حدود ۶ماهگی, پدر و مادرها را جان به لب می کند اما واقعا این بچه ها برای چه گریه می کنند

گریه‌های ناشی از کولیک چیزی فراتر از سر و صدا و گریه عادی نوزادان است. گریه‌های طولانی نوزاد و خستگی ناشی از آن بیشتر از آن‌که برای کودک خطرناک باشد برای والدین اعصاب‌خردکن و مشکل‌ساز است. این بیماری می تواند در خانواده مشکلات متعددی ایجاد کند از جمله ایجاد مشکل در ارتباط والدین با هم یا با کودک، ناتوانی در تغذیه کودک از شیر مادر، افسردگی بعد از زایمان، مراجعات بیش از حد به پزشک یا بیمارستان و درمان‌های غیر ضروری. در واقع از کولیک با عنوان یکی از نخستین چالش‌های داشتن فرزند یاد می‌شود. برای آشنایی هر چه بیشتر با این مشکل گفت‌وگویی انجام داده‌ایم با خانم دکتر پروین سخندان، متخصص کودکان و نوزادان و از چهره‌های شناخته شده در زمینه پزشکی اطفال.

● گریه‌های روی مخ

گریه‌های بی‌دلیل و بلاانقطاع یکی از دشوارترین مشکلاتی است که والدین در ابتدای تولد نوزاد باید با آن دست و پنجه نرم کنند. مشکلی در ظاهر ساده که می‌تواند مشکلات بسیار پیچیده و عمیقی در خانواده به‌خصوص بین پدر و مادرهای جوان ایجاد کند. یکی از اصلی‌ترین علل گریه‌های بی‌پایان نوزاد «کولیک» است. یک بیماری شناخته‌شده که علت وقوع آن هنوز به‌طور دقیق مشخص نشده است. در واقع از کولیک با عنوان یکی از نخستین چالش‌های داشتن فرزند یاد می‌شود. اگر کودک شما هر روز در زمان خاصی گریه می‌کند و شما هم هرچه می کنید فایده‌ای ندارد احتمالا نوزاد شما دچار کولیک شده است. نکته بسیار مهم در تشخیص این بیماری گریه مداوم یک نوزاد سالم در ساعت مشخصی از شبانه روز است که این الگو به مدت چند هفته تداوم داشته باشد. طبعا وقتی والدین متوجه بیقراری مداوم نوزاد می‌شوند او را به نزد پزشک می‌برند. برای این‌که بتوانید به پزشک کمک کنید تا مشکل کودک را تشخیص دهد سعی کنید الگوی گریه کردن نوزاد را پیگیری و یادداشت کنید تا اگر در ساعت خاصی بیقراری او آغاز می‌شود به پزشک اطلاع دهید. واقعیت این است که آرام‌کردن چنین نوزادی کاری دشوار و در برخی موارد غیرممکن است اما می‌توانید روش‌هایی را که در اینجا به آن‌ها اشاره خواهیم کرد را امتحان کنید.پدرو مادر بارها و بارها به پزشک اطفال یا بیمارستان مراجعه می‌کنند، از تمام مادربزرگ‌های فامیل کمک می گیرند، هر راه و روشی را امتحان می‌کنند اما گریه‌های نوزاد قطع نمی‌شود. پدرومادر هم خسته و فرسوده از همه چیز توان مدیریت چنین مشکل در ظاهر ساده اما ویران‌کننده‌ای را ندارند. صدای گریه کودک هم مثل کشیده شدن ناخن روی تخته سیاه اعصاب والدین را تحت فشار می‌گذارد.

● گریه‌هایی که قطع نمی‌شود

کولیک یکی از دشوارترین مسائلی است که در ابتدای تولد کودک، والدین با آن روبه‌رو می‌شوند. این مشکل در حدود ۲۵ درصد نوزادان دیده می‌شود و معمولا چند هفته بعد از تولد آغاز می شود.

اگر کودک شما هر روز در زمان خاصی گریه می‌کند و شما هم هرچه می کنید فایده‌ای ندارد احتمالا نوزاد شما دچار کولیک شده است. نکته بسیار مهم در تشخیص این بیماری گریه مداوم یک نوزاد سالم در ساعت مشخصی از شبانه روز است که این الگو به مدت چند هفته تداوم داشته باشد. معمولا تعریف علمی کولیک به این شکل است: نوزادی که بیش از ۳ ساعت در روز، ۳ روز در هفته بیش از ۳ هفته گریه کند به شرطی که به خوبی تغذیه شده باشد دچار کولیک است. به‌عبارت ساده‌تر نوزادی که خوب غذا خورده اما در زمان مشخصی به مدت ۳ ساعت در روز بی‌دلیل گریه می‌کند. این گریه‌های ۳ ساعته ۳ روز در هفته ادامه دارد و در طول ماه این اتفاق بیشتر از ۳ هفته تکرار می‌شود.کولیک هم برای والدین و هم برای نوزاد استرس‌زاست. کولیک در اغلب موارد تا ۳ماهگی بهبود می‌یابد و می‌توان از آن با عنوان یکی‌ از نخستین‌ چالش‌های داشتن فرزند یاد کرد.

● علائم

گریه و بیقراری برای نوزادان امری طبیعی است. قرار هم نیست هر نوزادی که بی‌قرار است و گریه می‌کند الزاما کولیک داشته باشد. ولی اگر یک کودک با تغذیه سالم دچار کولیک شود معمولا دوره‌های قابل پیش‌بینی گریه وجود دارد به این صورت که نوزاد هر روز در یک زمان خاص گریه می‌کند. این زمان معمولا اواخر عصر یا اوایل شب است.

دوره‌های کولیک ممکن است از چند دقیقه تا ۳، ۴ ساعت طول بکشد. گریه معمولا ناگهانی آغاز‌شده و دلیل خاصی ندارد. ممکن است در انتهای دوره کولیک کودک دچار حرکات روده و دفع گاز شود. گریه ناشی از کولیک معمولا شدید و پر سر و صدا است. چهره نوزاد ممکن است قرمز شده و گاهی آرام کردنش غیرممکن است. کودک معمولا موقع گریه پا‌ها را داخل شکم جمع کرده و دست‌ها را مشت می‌کند. در این حالت عضلات شکم هم منقبض هستند. این مسئله در پسر بچه‌ها و در زایمان اول شایع‌تر است.

● علت کولیک چیست؟

به مدت شاید صدها سال همه تصور می‌کردند علت کولیک نوزاد درد شکم است. حتی واژه کولیک هم از یک کلمه به زبان یونانی باستان به معنی روده گرفته شده است اما واقعیت این است که علت ایجاد کولیک هنوز دقیقا مشخص نیست. محققان احتمالات متعدد و متنوعی را مطرح می‌کنند از جمله آلرژی، بلعیدن هوا، تحمل نکردن لاکتوز(قند شیر)، سیستم گوارشی نابالغ، تولد زودهنگام نوزاد، حس کردن اضطراب مادر و تفاوت در نحوه تغذیه و استراحت کودک. با این حال هنوز دقیقا معلوم نیست که چرا یک کودک مبتلا به کولیک می شود و یک کودک دیگر خیر.

از سوی دیگر، برخی تحقیقات نشان داده، نوزادان مادرانی که موقع بارداری یا بلافاصله بعد از تولد کودک سیگار می‌کشند بیشتر در معرض خطر کولیک هستند. با وجودی که کولیک نوزاد تمام خانواده را نگران می‌کند که آیا نوزاد رشد و نمو طبیعی خواهد داشت یا خیر اما واقعیت این است که کولیک خطر خاصی برای کودک ندارد و نوزادان مبتلا به این مشکل بدون عارضه خاصی رشد طبیعی خواهند داشت.

● چطور کـودک را آرام کنیـد؟

در کنار تمام صحبت‌هایی که ذکر شد این سوال مطرح می‌شود، چطور باید کودکی را که کولیک دارد آرام کرد؟ واقعیت این است که آرام کردن چنین نوزادی کاری دشوار و در برخی موارد غیرممکن است اما می‌توانید روش‌هایی را که در اینجا به آن‌ها اشاره خواهیم کرد را امتحان کنید. برای آرام کردن کودک سعی کنید ترکیبی از همه این روش‌ها را امتحان کنید و آن‌ها را تغییر بدهید تا موثرترین شیوه برای تسکین بیقراری نوزاد را متوجه شوید.

اگر فکر می کنید کودک گرسنه است به او شیر بدهید. این روش گاهی اوقات موثر است و کودک را آرام می کند. تا حد امکان کودک را به حالت نشسته گرفته و هرازگاهی مجال بدهید تا باد گلو بزند. نتیجه یک تحقیق نشان داده، شیر خوردن کودک از سینه مادر احتمال کولیک را کاهش داده و کودک را کمابیش آرام می‌کند.

در بسیاری از نوزادان مکیدن پستانک فعالیتی آرامش بخش است و بیقراری را کاهش می دهد.

برخی نوزادان موقعی که در آغوش پدر یا مادر قرار می گیرند آرام می شوند. برخی نوزادان را اگر محکم بغل کرده و با یک پتوی نازک بپوشانید ساکت می شوند. برای این‌که دست‌تان خسته نشود می توانید از نگهدارنده‌های نوزاد که دور بدن فیکس می‌شوند استفاده کنید.

سعی کنید نوزاد یک جا ثابت نباشد. او را جابه‌جا کنید و آرام راه ببرید یا روی دست به ملایمت تکان بدهید. البته مراقب باشید سر کودک را بیش از حد و شدید تکان ندهید.

تحقیقات نشان داده، برخی از نوزادان وقتی یک صدای دائمی را در زمینه صدای محیط می‌شنوند ساکت می شوند. بنابراین وقتی کودک را بغل کرده‌اید می توانید بطور دائم صدای «ش ش ش ش» در بیاورید یا صدایی مشابه به صورت تکراری و آرام زمزمه کنید. برخی تحقیقات نشان داده‌اند، صدای هود آشپزخانه یا پخش صدای باران یا اقیانوس از دستگاه پخش صوت هم می‌تواند در آرام کردن کودک موثر باشد.

حمام با گرمای ملایم و ماساژ کودک در اطراف شکم گاهی در آرام کردن او موثر است.

اگر هیچکدام از این کارها موثر نبود ۵یا۱۰ دقیقه کودک را به حال خود بگذارید یا از کس دیگری برای آرام کردن کودک کمک بگیرید.

سعی کنید مثبت باشید و به اضطراب و نگرانی خود غلبه کنید چون نوزاد شما بیش از هرکس، وضعیت روحی شما را درک می‌کند و آرامش شما برایش تسکین است. به خودتان یادآوری کنید کولیک یک بیماری نیست و در عرض مدت کوتاهی خودبه‌خود بهبود می‌یابد.

● کودکی که یک‌دفعه به گریه می‌افتد

همه می‌دانند گریه و بیقراری برای نوزادان امری کاملا طبیعی است. قرار هم نیست هر نوزادی که بیقرار است و گریه می‌کند الزاما کولیک داشته باشد. کودک ممکن است گرسنه بوده، نیاز به شست‌‌وشو داشته باشد یا این‌که جایش ناراحت باشد. ولی همان‌طور که اشاره شد اگر یک کودک با تغذیه سالم و بدون وجود شرایط فوق بی‌دلیل گریه کند به احتمال زیاد دچار کولیک شده است. در کولیک معمولا دوره‌های قابل پیش‌بینی گریه وجود دارد به این صورت که نوزاد هر روز در یک زمان خاص گریه می کند. این زمان معمولا اواخر عصر یا اوایل شب است. دوره‌های کولیک ممکن است از چند دقیقه تا ۳،۴ ساعت طول بکشد. گریه نوزاد معمولا ناگهانی آغاز شده و نمی‌توان دلیل خاصی برای آن پیدا کرد. ممکن است در انتهای دوره کولیک کودک دچار حرکات روده و دفع گاز شود. گریه ناشی از کولیک معمولا شدید و پر سر و صداست و باعث نگرانی والدین می‌شود. چهره نوزاد ممکن است قرمز شده و در برخی موارد آرام کردنش عملا غیرممکن است. کودک معمولا موقع گریه پاها را داخل شکم جمع کرده و دست‌ها را مشت می کند. در این حالت عضلات شکم هم منقبض هستند. این مسئله در پسر بچه‌ها شایع‌تر است و در زایمان اول بیشتر دیده می‌شود.

● به پزشک چه بگوییم؟

طبعا وقتی والدین متوجه بیقراری مداوم نوزاد می‌شوند او را به نزد پزشک می‌برند. تحقیقات سازمان جهانی بهداشت نشان داده، یکی از اصلی‌ترین علل مراجعه اورژانسی به بیمارستان‌ها در بسیاری از کشورهای پیشرفته و در حال توسعه همین گریه‌های بی‌دلیل و بی‌پایان نوزادان است. برای این‌که بتوانید به پزشک کمک کنید تا مشکل کودک را تشخیص دهد سعی کنید الگوی گریه کردن نوزاد را پیگیری و یادداشت کنید تا اگر در ساعت خاصی بیقراری او آغاز می‌شود به پزشک اطلاع دهید. در عین حال سعی کنید به‌طور دقیق رژیم غذایی کودک را برای پزشک تشریح کنید. معمولا پزشک در معاینه بالینی به سراغ مواردی می‌رود که می‌توانند برای کودک ناراحت کننده باشند مثل مشکلات انسدادی دستگاه گوارش و اگر کودک شما دچار چنین مشکلاتی نبود آن‌وقت تشخیص کولیک مطرح می‌شود. معمولا برای تشخیص کولیک نیازی به آزمایش یا رادیوگرافی نیست مگر این‌که بیماری نوزاد پیچیده و مبهم باشد. بنابراین پزشک را برای تجویز آزمایش تحت فشار نگذارید.

● درمان کولیک

کولیک درمان خاصی ندارد و همان‌طور که اشاره شد معمولا تا ۳‌ماهگی خودبه‌خود بهبود می‌یابد. با این حال برخی از پزشکان داروهای ضد تجمع گاز روده برای کودک تجویز می‌کنند. مسئله اینجاست که اثربخشی این داروها در درمان کولیک هنوز مورد تردید است. داروها یا مکمل‌های غذایی خاصی هم با عنوان ضد کولیک در بازار موجود است که گرچه بنابر اظهارنظر کارخانه تولید کننده و برخی مصرف‌کنندگان در آرام کردن کولیک موثر هستند ولی هنوز این اثر گذاری به لحاظ علمی ثابت نشده است.

یکی از مشکلاتی که در بحث گریه‌های بی‌دلیل اتفاق می‌افتد تجویزهای سر خود والدین و دوست آشناست که باعث می‌شود به کودک بی‌دلیل دارو داده شود. داروهایی که نه تنها در کاهش مشکل کودک تاثیری ندارند بلکه حتی ممکن است برای سلامت او خطرناک هم باشند.