سخت‌روئی و رابطهٔ آن با فشار روانی

امروزه در روان‌شناسی بهداشت، واژه‌ای تحت عنوان ”سخت‌روئی“ مطرح شده که روان‌شناسان بهداشت با به خود، جذب کرده است. روان‌شناسان بهداشت، به دنبال شناسائی ماهیت و عامل‌های …

امروزه در روان‌شناسی بهداشت، واژه‌ای تحت عنوان ”سخت‌روئی“ مطرح شده که روان‌شناسان بهداشت با به خود، جذب کرده است. روان‌شناسان بهداشت، به دنبال شناسائی ماهیت و عامل‌های مؤثر بر ”سخت‌روئی“ هستند؛ زیرا اعتقاد دارند که ”سخت‌روئی“ می‌تواند بهداشت را توسعه داده و سلامتی را افزایش دهد و همانند سپری در برابر مشکل‌های روانی، از شخص حفاظت کند. برخی از مربیان ورزشی، اعتقاد دارند که کیفیت ”سخت‌روئی شخصی“ از مهمترین عامل‌هائی است که در نقش حرفه‌ای آنان به‌عنوان یک مربی، مؤثر می‌باشد. این مربیان، اعتقاد دارند که ”سخت‌روئی“ می‌تواند کارکرد شخص را افزایش داده و تا حد امکان، توانمندی ورزشی را به نمایش بگذارد.

”سخت‌روئی“، یکی از ویژگی‌های شخصیتی است که به‌عنوان عاملی برای ارتقاء سلامت، تلقی می‌شود.

”کوباس“، ”سخت‌روئی“ را تحریکی از باورها در مورد خویشتن و جهان می‌داند که فرد را در برابر فشارهای بیرونی و درونی، مصون می‌سازد؛ در واقع این ویژگی، توانائی پردازش مناسب محرک‌های درونی و بیرونی است. مفهوم ”سخت‌روئی“ را نباید فقط در نیروهای خاص و برای تحمل فراوان فشارهای روانی خلاصه کرد، بلکه وجود این سازه، فرد را در شرایط سخت، پیش می‌برد و او را یاری می‌کند که وقایع تهدیدآمیز را با موفقیت بیشتری پشت سر بگذارد. ”سخت‌روئی“، توانائی درک درست شرایط پیرامون و قابلیت تصمیم‌گیری مطلوب در مورد خویشتن است؛ از این‌رو، افرادی ”سخت‌روئی“ را مهم تلقی می‌کردند که سه مؤلفهٔ رفتاری چالش، کنترل و تعهد در آنان، بالا بوده باشد. منظور از ”چالش“، قابلیت رویاروئی با مشکل‌ها و نداشتن هراس از درگیری با رویدادهای زندگی است. ”کنترل“ به قابلیت خاصی اشاره دارد که براساس آن، فرد، رویدادها را خارج از قلمرو کنترل خود، تلقی نکرده و در ایجاد تغییر در شرایط زندگی، احساس توانمندی می‌نماید؛ سرانجام ”تعهد، به ویژگی پای‌بندی فرد، به حل مسائل باارزش، اشاره دارد.

به عبارتی دیگر، افرادی که از ”سخت‌روئی“ بالائی برخوردارند، به‌جای احساس بیگانگی، ناتوانی و تهدید به ترتیب احساس تعهد، کنترل و چالش دارند.

سخت‌روئی و فشار روانی

یکی از عامل‌هائی که بر شیوهٔ مقابلهٔ فرد در برابر فشار روانی، تأثیر می‌گذارد، داشتن شخصیت ”سخت‌روئی“ در مقابل فشارآورها است. در زبان فارسی، معادل دقیقی برای این کلمه وجود ندارد و معدل داشتن ”سخت‌روئی“ در مقابل ”فشارآورها“ است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که صفت‌های خاص شخصیتی، ممکن است شیوهٔ مقابله با فشار روانی را کاهش دهد. ”سوزان کوباس“ معتقد است که چنان‌چه فشار روانی در برخی از افراد، کمتر از دیگران اثر می‌گذارد، به این دلیل است که این افراد از ”سخت‌روئی“ بالائی برخوردار بوده و همین‌ ویژگی است که آنان را از دیگران متمایز می‌سازد.

احساس تعهد در افراد، موجب می‌شود تا در هنگام مقابله با فشار روانی، تمایل شدیدی به مبارزه‌جوئی از خود، نشان دهند و به دگرگونی در زندگی، اعتقاد داشته و آن را فرصتی برای رشد و توسعه به شمار آورند. در نهایت، فردی که دارای ویژگی ”سخت‌روئی روانی“ است، سه ویژگی، ”کنترل“، ”تعهد“ و ”چالش“ را دارا بوده و او را در مقابل فشارآورهای روانی، مقاوم می‌کند.