افغانستان و وبلاگ

پیشینه وبلاگ و وبلاگنویسی افغانستان حد اقل به چهار سال قبل بر می‌گردد. یعنی درست بعد از یازده‌هم سپتامبر. پیشگامان وبلاگ‌‌های فارسی وبلاگ‌نویسان ایران هستند. اولین وبلاگ‌نویس …

پیشینه وبلاگ و وبلاگنویسی افغانستان حد اقل به چهار سال قبل بر می‌گردد. یعنی درست بعد از یازده‌هم سپتامبر. پیشگامان وبلاگ‌‌های فارسی وبلاگ‌نویسان ایران هستند. اولین وبلاگ‌نویس فارسی سلمان جریری بود. بعد از آن حسین درخشان بیشترین کار را در عرصه وبلاگ‌نویسی انجام داد.

و اما نخستین وبلاگ‌نویس در داخل افغانستان عزیز‌الله حکیمی بود. او در یکی از موسسات خارجی کار می‌کرد وبااستفاده از موقعیت و دسترسی که به اینترنت داشت اولین وبلاگ‌ را از داخل افغانستان در سال ۲۰۰۲ بنام "کنکاش" ساخت. در افغانستان تا آن زمان اینترنت پدیده تازه‌ای بود. فقط موسسات خارجی بودند که اینترنت داشتند. تا آن زمان حتی مهمترین نهاد‌های دولتی از اینترنت برخوردار نبودند.

چنانچه گفته می‌شود، اولین وبلاگ‌نویس افغانستان، گرداننده "غزل امروز افغانستان" ضیا افضلی در کانادا است که بیشتر به شعر و شاعری می‌پردازد. بعد از آن عبدالملک شفیعی با وبلاگ "بامیان"، امیر سیاقشو (سخیداد هاتف) با "لحظه‌ها"، صبورالله سیاسنگ، عمر راوی با "یک برگ" جز اولین وبلاگ‌نویسان افغانی بودند که در خارج از کشور می‌نوشتند. بعدها آقای شریف سعیدی، خانم حمیرا نکهت دستگیر زاده، محمد کاظم کاظمی، لیلا صراحت روشنی و ظاهر تایمن وبلاگ‌های مفیدی را در حوزه ادبیات فارسی گشودند که تا حال اکثر آنها فعالند، به جز از لیلا صراحت روشنی که نه تنها با دنیای وبلاگ بلکه با این دنیا وداع گفت.

ژ گسترش وبلاگ‌های افغانی

اینها را که گفتم، اکثرا وبلاگ‌هایی بودند که توسط شاعران ساخته شده بود، اما اندک اندک این روند ادامه یافت، تا اینکه بعدها وبلاگی بنام "زبان دراز" در عرصه طنز ایجاد شد که در نوعش بی‌نظیر بود، در نثرش و هم در بیانش. بیشترین بیننده را از آن خود کرده بود. البته دیری نپایید که "زبان دراز" هم از صفحه وبلاگ و اینترنت زدوده شد. دلیل آنهم پراکند‌گی نویسندگانش بود.

در عرصه تحلیلی ـ‌ سیاسی وبلاگ "نسل امروز" به مدیرت فرید خروش و "دردهای دلم" به مدیریت جعفر عطایی پرخواننده‌ترین وبلاگ‌ها به شمار می‌آمدند که متاسفانه، آنها هم دیگر فعال نیستند. البته می‌توان در موضوعات سیاسی ـ‌ تحلیلی از وبلاگ یاسین رسولی هم نام برد.

وبلاگ زینت نور و همزمان ایجاد چندین وبلاگ دیگر توسط شاعران زن تحول دیگری بود که تاثیر خوبی در عرصه وبلاگ‌های افغانستان گذاشت. از آن به بعد بود که اندک اندک به تعداد وبلاگ‌های افغانی افزوده شد. این درست زمانی بود که دولت افغانستان در حال گذار بود و هر روز وبلاگ‌نویسان امید تازه‌ای را در عرصه امنیت و برقراری صلح در کشور شان نوید می‌دادند.

از طرف دیگر، وبلاگ، تنها نشریه مستقلی بود که هر شاعر به مدیریت خودش رهبری می‌کرد و در برابر عکس‌العمل‌های خوانند‌گان اظهار مسئولیت می‌کرد. و تنها جایی بود که شاعران می‌توانستند به همدیگر نزدیک شوند و شعر شان را نشر کنند. با اطمینان می‌توان گفت که صاحبان این وبلاگ‌ها اکثرا ساکن مغرب زمین بودند. تا آن زمان، یعنی تا چهار سال پیش، ما بیش از یک وبلاگ‌نویس در داخل افغانستان نداشتیم.

رشد وبلاگ‌های افغانی

در سال ۲۰۰۴ وبلاگ‌های بیشماری به فهرست وبلاگ‌های افغانستان افزوده شد. شمار وبلاگ‌های افغانستان به بیش از ۳۰۰ وبلاگ رسید که این رقم در سال ۲۰۰۵ سه برابر افزایش یافت، یعنی به ۹۰۰ وبلاگ رسید. اما این رقم در مقابل هفتصد هزار وبلاگ فارسی زبانان ایران چیز اندکی بود. در سال ۲۰۰۵ نه تنها وبلاگ‌نویسی افغانها در سراسر جهان بیشتر شد، بلکه از داخل افغانستان نیز به پدیده وبلاگ‌نویسی روی آوردند. همان طوری که قبلا هم اشاره شد، آنانی که از داخل افغانستان به وبلاگ‌نویسی روی آوردند، اکثرا کسانی بودند که با سازمان‌ها و موسسات خارجی کار می‌کردند که مجهز به اینترنت بودند. از این رو در اینجا می‌توان اذعان کرد که سازمان‌ها و موسسات خارجی تاثیر بسزای در رشد وبلاگ‌نویسی در افغانستان داشته‌اند.

ناگفته نماند که در این اواخر کانونی بنام "کانون وبلاگ‌نویسان افغانستان" به دو زبان "انگلیسی" (Afghan PenLog ) و "فارسی" برای وبلاگ‌نویسان و وب‌نویسان افغان توسط تعدادی از وبلاگ‌نویسان افغان ساخته شده است تا از حق و حقوق وبلاگ‌نویسان در آنجا دفاع و از آنها حمایت شود.

مقایسه رشد وبلاگ‌های افغانستان با ایران

آنگونه که دیده می‌شود، وبلاگ‌های افغانستان در مقایسه با وبلاگ‌های ایرانی چندان رشد نکرده است. مثلا، تعداد اکثر وبلاگ‌های افغانی را، اگر حد اکثر سه هزار در نظر بگیریم (که اکثر آن به طور منظم بروز نمی‌شود یا بعضی‌ از کار افتاده اند) در برابر شمار وبلاگ‌نویسان ایرانی باز هم بسیار ناچیز است. در سال ۲۰۰۴ شمار وبلاگ‌های ایرانی به شصت هزار می‌رسید، در صورتی که همین رقم در سال ۲۰۰۵ به هفتصد هزار رسید.

علت عمده رشد نکردن وبلاگ و وبلاگ‌نویسی در افغانستان را می‌توان نداشتن برق دانست. البته، وجود موسسات خارجی و در گام بعدی کافی‌نت‌های شهری تا اندازه ای مشکل دسترسی به اینترنت را حل کرده است. علت دیگر این است که خود اینترنت در افغانستان آنقدر همگانی نشده است. با رشد انرژی برق و توسعه اینترنت در شهرها می‌توان گفت که شاهد افزایش سریع شمار وبلاگ‌نویسان در داخل افغانستان خواهیم بود، چون جوانان افغان، خصوصا نسل نو، علاقه زیادی به وبلاگ‌نویسی دارند.

*نسیم فکرت (سهراب کابلی) مدیر وبلاگ "یادداشت هایی از کابل" است که از تارنگار های فعال سیاسی – تحلیلی و خبری افغانستان به شمار می رود. این وبلاگ در یک مسابقه بین‌المللی وبلاگ‌نویسی از سوی سازمان گزارشگران بدون مرز، در میان هفت نفر وبلاگ‌نویس برنده جایزه آزادی وبلاگ نویسی در افغانستان و آسیای میانه شد. نسیم فکرت همزمان وبلاگ فعال دیگری را هم به زبان انگلیسی بنام "Afghan LORD " افغان‌لارد پیش می‌برد که آنهم بیشتر جنبه تحلیلی‌ ‌ـ سیاسی و خبری دارد.

نسیم فکرت