سینوزیت

سینوزیت که اکنون رینوسینوزیت نام دارد, عبارت است از التهاب یک یا چند سینوس اطراف بینی و از لحاظ بالینی با وجود حداقل ۲ علامت از علایم ذیل مشخص می گردد انسداد یا احتقان, آبریزش یا ترشح از پشت حلق, احساس درد یا فشار در صورت, کاهش یا از دست رفتن حس بویایی

زنی ۳۹ ساله با شرح حال ۴ روزه ترشح زرد و بدبو از بینی، انسداد بینی و درد شدید در گونه و بین چشم‌ها به مطب شما می‌آید. یک هفته قبل دچار «سرماخوردگی بدی» شده بود و فکر می‌کرد رو به بهبود است ولی این مشکل شروع شد...

● به چه مسایلی باید پرداخت؟

سینوزیت که اکنون رینوسینوزیت نام دارد، عبارت است از التهاب یک یا چند سینوس اطراف بینی و از لحاظ بالینی با وجود حداقل ۲ علامت از علایم ذیل مشخص می‌گردد: انسداد یا احتقان، آبریزش یا ترشح از پشت حلق، احساس درد یا فشار در صورت، کاهش یا از دست رفتن حس بویایی. در رینوسینوزیت حاد‌، علایم تا ۱۲ هفته باقی می‌مانند و کاملا از بین می‌روند؛ در رینوسینوزیت مزمن علایم بدون بهبودی کامل بیش از ۱۲ هفته باقی می‌مانند. ویروس‌ها باعث تورم مخاط و انسداد ورودی سینوس به داخل بینی می‌گردند. علایم، ناشی از افزایش تولید موکوس، کاهش درناژ، فلج مژک‌ها و ایستایی (استاز) ترشحات هستند. ممکن است عفونت باکتریایی ثانویه، معمولا توسط استرپتوکوک پنومونیه، هموفیلوس آنفلوانزا یا (در کودکان) موراکسلا کاتارالیس، رخ دهد. آتوپی نیز می‌تواند در ایجاد رینوسینوزیت نقش داشته باشد ولی شواهد کمی در مورد آن وجود دارد و نقش آن مشخص نیست.

● باکتریایی یا ویروسی؟

هر چند نحوه افتراق بین رینوسینوزیت باکتریایی و ویروسی مشخص نیست، در رینوسینوزیت‌ حاد عفونت باکتریایی ثانویه ممکن است با موارد ذیل مشخص گردد.

▪ طول مدت بیش از ۷ روز

▪ ترشح چرکی سبز یا زرد از بینی

▪ شرح‌ حال بهبود و سپس بدتر شدن علایم

▪ تب و ضعف عمومی

▪ درد و تندرنس صورت به ویژه اگر یک طرفه یا ناقرینه باشد.

● آیا مورد دیگری نیست؟

تشخیص افتراقی می‌تواند شامل موارد ذیل باشد:

ـ رینیت (احتقان بینی، آبریزش بینی، عطسه کردن)

ـ دندان درد راجعه

ـ اختلال کارکرد مفصل تمپورومندیبولار

ـ سردرد تنشی(tension)

ـ میگرن

ـ نورالژی تری‌ژمینال

ـ درد آتیپیک صورت

ـ وضعیت‌های نئوپلاستیک

▪ عوارض می‌توانند شامل موارد ذیل باشند:

ـ سلولیت پری‌اربیتال (قرمزی، ادم، درد، تب، کموز)

ـ آبسه کاسه چشم (موارد بالا به علاوه پروپتوز، افتالموپلژی، دوبینی، کاهش حدت بینایی)

ـ مننژیت (سردرد، سفتی گردن، خواب‌آلودگی، ترس از نور)

ـ استئومیلیت (استئیت سینوس فرونتال و ادم پوست روی استخوان فرونتال که یک توده ایجاد می‌کند [تومور پات(۱)])

ـ آبسه مغز (سردرد، تغییر وضعیت هوشیاری، اختلال بینایی، عدم تعادل، تشنج یا دیگر مشکلات عصبی کانونی).

● چه باید کرد؟

درمان محافظه‌کارانه را در نظر بگیرید:

▪ اطمینان‌بخشی

▪ بخور روزانه (اطمینان حاصل کنید که سوختگی رخ ندهد)

● درمان‌های طبی ممکن عبارتند از:

تسکین درد (استامینوفن، ایبوپروفن، کدیین به صورت گام به گام در صورت نیاز مطابق با نردبان تسکین درد سازمان جهانی بهداشت)

● ضد احتقان‌ها:

خوراکی (پسودوافدرین که می‌تواند باعث بی‌خوابی، اضطراب، تپش قلب و تاکی‌کاردی شود [در گروه‌های خاص مثل مبتلایان به پرفشاری خون مراقب باشید])

موضعی (گزیلومتازولین که استفاده طولانی‌مدت [بیش از یک هفته] از آن می‌تواند باعث رینیت بازگشتی شود)

کورتیکواستروییدهای داخل بینی ( به ویژه در رینوسینوزیت مزمن، رینوسینوزیت حاد راجعه و رینیت می‌تواند مفید باشد)

▪ آنتی‌بیوتیک‌ها (اگر شرح حال به نفع علت باکتریایی باشد). به خاطر کاهش تحویل دارو ممکن است یک دوره طولانی (حداقل ۲ هفته) لازم باشد؛ از راهکارهای محلی تبعیت کنید:

ـ خط اول: آموکسی‌سیلین (تری‌متوپریم یا سفاکلور در صورت آلرژی بیمار به پنی‌سیلین)

ـ خط دوم: کوآموکسی‌کلاو (کلاریترومایسین در صورت آلرژی بیمار به پنی‌سیلین)

در صورت وجود چرک، پیش از شروع آنتی‌بیوتیک، یک سواب برای باکتری‌شناسی بگیرید. تجویز تاخیری آنتی‌بیوتیک ممکن است نقش داشته باشد.

● ارجاع به متخصص گوش و حلق و بینی:

در صورت شک به عوارض، فورا ارجاع دهید.

در صورت عدم پاسخ بیمار به درمان، اختلالات ضعف ‌ ایمنی (عفونت با ویروس نقص ایمنی انسانی [HIV]، نقص ایمنی مادرزادی) یا بیماری‌های گرانولوماتوز را مدنظر قرار دهید

اگر علایم بیش از ۱۲ هفته طول بکشند یا رینوسینوزیت حاد عود کند:

بدون نیاز به انجام بررسی‌های تشخیصی (مثل تصویربرداری)، مشاوره با متخصص ضروری است.

متخصص می‌تواند برای تایید تشخیص آندوسکوپی بینی انجام دهد.

گرافی‌های ساده سینوس دیگر اندیکاسیون‌ ندارند؛ متخصص ممکن است عموما پیش از مداخله جراحی سی‌تی‌اسکن درخواست کند.

ترجمه: دکتر دامون غضنفری املشی

منبع:

Chadha NK, Chadha R. Sinusitis. BMJ June ۲, ۲۰۰۷; ۳۳۴: ۱۱۶۵.