استفاده از یک مادر سفارشی برای تولد یک فرزند

قضات دادگاه خانواده به زنان و شوهران نازا اجازه قانونی داد تا برای تولد یک فرزند از یک مادر سفارشی استفاده کنند. گرچه سابقه این‌گونه قوانین در کشورهای دیگر به چند دهه گذشته …

قضات دادگاه خانواده به زنان و شوهران نازا اجازه قانونی داد تا برای تولد یک فرزند از یک مادر سفارشی استفاده کنند. گرچه سابقه این‌گونه قوانین در کشورهای دیگر به چند دهه گذشته باز می‌گردد ولی این قانون برای اولین بار در تاریخ قضائی کشور ما به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفت. بدین صورت که زوجین نابارور می‌توانند از طریق انتقال نطفه صاحب فرزند شوند و این باعث کاهش درخواست‌های طلاقی می‌شود که بدلیل بچه‌دار نشدن صورت گرفته است در نتیجه از فروپاشی کانون خانواده‌ها نیز جلوگیری می‌کند. به موجب این قانون کلیه مراکز تخصصی درمان ناباروری که صلاحیت انجام چنین کاری را دارند مجاز خواهند بود با رعایت ضوابط مندرج در این قانون نسبت به انتقال جنین‌های حاصله از تلقیح خارج از رحم زوج‌های قانونی و شرعی به رحم زنانی که پس از ازدواج و انجام اقدامات پزشکی ناباروری آنها به تنهائی یا هر دو به اثبات رسیده اقدام نمایند.

البته این عمل باید پس از موافقت کتبی زوجین صاحب جنین صورت پذیرد و بدون موافقت آنها امکان‌پذیر نیست. هم‌چنین تقاضای دریافت جنین‌ اهدائی باید مشترکاً از طرف زن و شوهر تنظیم و به دادگاه داده شود و زن و شوهر چنان‌چه دارای شرایط زیر باشند دادگاه مجوز دریافت جنین را برای آنها صادر می‌کند:

برای این زوج بچه‌دار شدن ممکن نباشد که البته صحت این امر باید با گواهی پزشکی معتبر تأیید شده باشد، هم‌چنین زوجه باید قابلیت دریافت جنین را داشته باشد. زوجین هر دو تبعهٔ ایران بوده و هیچ‌کدام محجور نباشند و بیماری صعب‌العلاج نظیر ایدز، هپاتیت و ... نداشته باشند. زوجین دارای صلاحیت اخلاقی بوده و از سلامت متعارف جسمی و روانی و ضریب هوشی مناسب بهره‌مند باشند و هیچ‌کدام اعتیاد به مواد اعتیادآور و روان‌گردان نداشته باشند زیرا فرد حامل گرچه از لحاظ چهره و فیزیک و ژنتیک تأثیری بر روی جنین نمی‌گذارد ولی از لحاظ روحی و روانی تا حدی می‌تواند بر جنین تأثیر گذارد. بررسی صلاحیت زوجین متقاضی در دادگاه خانواده، خارج از نوبت و بدون رعایت تشریفات آئین‌دادرسی مدنی صورت می‌پذیرد و عدم صلاحیت زوجین قابل تجدید نظر است.

این قانون دارای آئین‌نامهٔ اجرائی نیز می‌باشد. بر اساس این آئین‌نامه جنین این‌گونه تعریف شده است:

”نطفه حاصل از تلقیح خارج از رحم زوج‌های قانونی و شرعی که از مرحله باروری تا حداکثر ۵ روز خواهد بود که این جنین می‌تواند به‌صورت تازه و منجمد باشد.“

اهدای جنین، واگذاری داوطلبانه و رایگان یک یا چند جنین از زوج‌های واجد شرایط مقرر در قانون و آئین‌نامه به مراکز تخصصی درمان ناباروری برای انتقال به زوج‌های متقاضی دارای شرایط مندرج در قانون است که با احراز هویت آنها به‌صورت محرمانه انجام می‌گیرد.

در این بین مراکز مجاز درمان ناباروری نیز وظایف و تکالیفی را برعهده دارند مثل: نگهداری جنین‌های اهدائی از سوی اهداکنندگان مسلمان و غیرمسلمان به‌طور جداگانه و رعایت تناسب دینی و مذهبی زوج‌های متقاضی با جنین اهدائی در زمان انتقال، دریافت و نگهداری رأی مقطعی مرجع قضائی از متقاضی، صدور گواهی و معرفی‌نامه لازم مبتنی بر تأیید سلامت جسمانی و روانی برای متقاضیان دریافت جنین طبق مقررات این قانون و آئین‌نامه آن، دریافت و نگهداری و انتقال جنین‌های اهدائی در شرایط کاملاً محرمانه.

البته صدور گواهی عدم توانائی باروری و هم‌چنین توانائی زوجه در زمینه دریافت و نگهداری جنین پس از انجام آزمایش‌ها و تست‌های دقیق پزشکی، در صلاحیت مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری می‌باشد که این مراکز می‌توانند طبق دستورالعمل‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بانک جنین دایر نمایند و این بانک را مسئول دریافت، نگهداری و انتقال جنین به زوجین نابارور قرار دهند.

سارا خلیل مقدم