۶ دسامبر ۲۰۰۴ ـ در دسامبر ۲۰۰۴: نشانه های آغاز پایان دوره تاریخی که در ۱۹۹۱ آغاز و "کوتاه مدت" خوانده شده است

رشته دیدارهای ولادیمیر پوتین از چند کشور و در میان آنها چین، برزیل، هند و ترکیه در نوامبر و دسامبر ۲۰۰۴ و ادامه آنها در آینده که در رسانه ها تعبیر به تعرض سیاسی ـ اقتصادی تازه …

رشته دیدارهای ولادیمیر پوتین از چند کشور و در میان آنها چین، برزیل، هند و ترکیه در نوامبر و دسامبر ۲۰۰۴ و ادامه آنها در آینده که در رسانه ها تعبیر به تعرض سیاسی ـ اقتصادی تازه مسکو شده بود، و نیز تلاش چند کشور دیگر برای عضویت دائمی در شورای امنیت و مضافا معارضه بر سر انتخابات اوکراین میان مسکو و غرب و تحولات سیاسی دیگر ماههای آخر سال ۲۰۰۴؛ نشانه هایی از آغاز پایان دوره تاریخی کوتاه مدتی تلقی شده بود که با انحلال پیمان ورشو، و سپس فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ آغاز شده بود.

برخی از اصحاب نظر در آغاز دهه ۱۹۹۰ بعید دانسته بودند که عمر این برهه که بعدا دوران برتری آمریکا خوانده شده بود از ۱۵ تا ۱۸ سال تجاوز کند و حداکثر تا سال ۲۰۱۰.

در دسامبر ۲۰۰۴ صاحبنظران نشانه های آغاز پایان این برهه را پیدایش قدرتهای روزافزون دیگر در صحنه جهان، متقاضیان تازه عضویت دائمی در شورای امنیت و حالت تعرضی به خود گرفتن مسکو را به دست داده بودند که این بار ژست تزاری بودنش بیش از ایدئولوژی خواهد بود؛ به علاوه پیش بینی رو به ضعف گذاردن دلار به سبب رواج بیش از اندازه در سطح جهان و احیانا یک رکود اقتصادی دیگر و تشدید رقابت های اقتصادی شرق با غرب. این اصحاب نظر که عقایدشان در رسانه ها دسامبر ۲۰۰۴ منعکس است نشانه های متعدد دیگر دایر بر نزدیک بودن پایان برهه برتری واشنگتن به دست داده بودند - برهه ای که در ۱۹۹۱ آغاز شد و «جیمز بیکر» وزیر امورخارجه وقت آمریکا از حزب جمهوریخواه آن را «نظم نوین جهانی» نامیده بود.

تاریخنگاران در دسامبر ۲۰۰۴ ایجاد مثلث معروف به «ترای پارتایت Tripartite» را که روسیه، چین و هند در پی تلاشهای پوتین با آن موافقت کرده اند عامل مهمی در تغییر وضعیت سیاسی جهان و موازنه قدرت دانسته بودند. «نووستیNovosti » خبرگزاری قدیمی روسیه در این زمینه نوشته بود که نخستین نشست سران این «ترای پارتایت» در سال میلادی ۲۰۰۵ برگزار خواهد شد. مفسران رسانه ها، منظور اصلی از دیدار دو روزه پوتین از ترکیه در دسامبر ۲۰۰۴ را ایجاد اعتماد میان دو ملت روس و ترک پس از سه قرن درگیری و معارضه، و در راستای تلاش او به ایجاد یک جهان چند قطبی بشمار آورده بودند.

به نظر برخی از این اصحاب نظر در نوامبر و دسامبر ۲۰۰۴، اگر در انتخابات نوامبر ۲۰۰۴ آمریکا، «جان کری» جای جورج بوش را گرفته بود، ممکن بود که برهه "برتری آمریکا" عمر بیشتری کند زیرا که وی کسر بودجه آمریکا را متعادل، مسئله عراق را حل و از مداخله گسترده در امور سایر کشورها پرهیز می کرد و در نتیجه مقاومت در برابر این برتری کاهش می یافت. به باور این دسته از اصحاب نظر، برتری آمریکا عمدتا بر پایه نفوذ رسانه ای (نطق و نوشته) است که استقامت زیاد ندارد. انتقاد غیر منتظره و شدید پوتین از مداخله آمریکا و اروپای غربی در بحران انتخاباتی اوکراین (به نام انقلاب مخملی)، این دولتها و دولتهایی را که از ادامه برتری آمریکا خوشنود نیستند متوجه مسکو و تقویت جناح در شرف تاسیس روسیه کرده است. پوتین در عین حال می کوشد که جمهوری های داخلی شوروی سابق را بار دیگر به گرد مسکو جمع کند و در این راه نیز برخورد او با غرب قابل پیش بینی است و هرگونه برخورد در این سطح، عمر نظام جهانی را که از ۱۹۹۱ برقرار شده است کوتاهتر خواهد ساخت.

مرور زمان در طول ۴ سال (تا نوامبر و دسامبر ۲۰۰۸) ثابت کرد که همه پیش بینی های مورخان و مفسران که در بالا به آنها مختصر اشاره ای شد درست بوده است.

×

‹›