من تو را آسان نیاوردم به دست

نگاه کردن به الگوی دستیابی به موفقیت به بهانه موفق شدن ستاره های ایرانی در پارالمپیک ۲۰۱۲

این روزها اتفاق بزرگی در جریان است؛ یک اتفاق بزرگ ورزشی که نه تنها توانمندی افراد را به تصویر می‌کشد، بلکه نشان می‌دهد چگونه می‌توان بر ناتوانی‌ها غلبه کرد و از آنها فرصت ساخت و به قول استفان ‌هاوکینگ، به جای نگاه‌کردن به پاها به آسمان نگاه کرد و ستاره‌ها را دید...

به بهانه این اتفاق ورزشی بزرگ که برای کشور ما هم شادمانی بسیار داشته، نگاهی انداخته‌ایم به تاریخچه پارالمپیک، بنیانگذارانش، مدال آوران ایرانی این دوره و تاثیر ورزش بر کسانی که معلولیت دارند و همین‌طور آشنا می‌شویم با راهکار اساسی موفقیت.

چرا شما در رسیدن به بعضی از هدف‌ها موفق هستید و در مورد بعضی‌های دیگر مدام به در بسته می‌خورید؟ اگر نمی‌دانید چرا این اتفاق می‌افتد، یک شکست بیشتر از آن که ناراحتی و گیجی به بار می‌آورد، شما را ناراحت و گیج می‌کند در حالی که اگر علت شکست را بدانید، نه تنها می‌توانید به موفقیت دست یابید بلکه حتی می‌توانید موفقیت بزرگ‌تری را تجربه کنید. اگر علت ناموفق بودن را نداشتن استعداد می‌دانید و کاملا بی‌خیال تلاش کردن شده‌اید، باید بدانید استعداد مهم است اما فقط یک تکه از پازل موفقیت محسوب می‌شود، نه تمام آن.

دهه‌ها تحقیق در این زمینه نشان داده افراد موفق به این دلیل ساده که «چه کسی بوده‌اند» موفق نشده‌اند، بلکه به علت «چگونگی عملکرد» موفق شده‌اند. در ادامه ۹ راهی که به شما کمک می‌کند تا موفق باشید، مرور می‌کنیم.

● اهداف مشخص تعیین کنید

وقتی هدفی را برای خود تعریف می‌کنید، سعی کنید تا جایی که می‌توانید در راه رسیدن به آن مصمم باشید و کاملا آن را برای خودتان تعریف کنید. داشتن برنامه برای کم کردن «دو کیلو» وزن، بهتر از کم کردن «مقداری وزن» است زیرا به شما می‌گوید دقیقا هدفتان چیست و چه اندازه به هدفتان نزدیک یا دور هستید. معلوم کنید دقیقا چه کارهایی را باید انجام بدهید و از چه مواردی باید دوری کنید تا به هدفتان رسید. مشخص کردن این موضوع که از این به بعد «کم غذا می‌خورم» یا «زود می‌خوابم» به هیچ وجه کافی نیست زیرا باید دقیقا مشخص کنید «چه مقدار غذا بخورید» و «چه وقت به رختخواب بروید».

● فرصت‌ها را بقاپید

واقعا چقدر زمان در زندگی روزمره‌تان دارید که بدون توجه و با سهل‌انگاری آن را از دست می‌دهید؟ چند وقت است که می‌خواهید به شخصی تلفن بزنید یا فرم ثبت نام یا درخواست کاری را پر کنید اما تنبلی می‌کنید و آن را به تعویق می‌اندازید؟ موفقیت یعنی به دام انداختن ثانیه‌ها و تبدیل نکردنشان به زباله! اگر می‌خواهید موفق باشید، «ثانیه»‌ها را بقاپید، اما چگونه؟ یک راه این است که زودتر شروع کنید. مثلا اگر قرار است ساعت ۷ به پیاده‌روی بروید، این زمان را یک ربع عقب بکشید. می‌خواهید ۱ ساعت کتاب بخوانید، یک ساعت و ربع کتاب بخوانید. بررسی‌ها نشان می‌دهد این روش می‌تواند ۳۰۰ درصد شانس به دست آوردن موفقیت را بیشتر کند.

● دقیقا بدانید کجا هستید

عملکردتان را ارزیابی کنید. اگر نمی‌توانید با خودتان صادق باشید یا نمی‌دانید موفق هستید یا نه، از دیگرانی که صاحبنظر هستند، کمک بخواهید. در پایان هر روز، هفته، ماه و سال گزارش عملکرد از خودتان داشته باشید و حتی با رسم نموداری ببینید که سیر فعالیتتان صعودی است یا نزولی یا ثابت مانده‌اید؟ تا زمانی که به این بینش نرسید، نمی‌توانید مشخص کنید فاصله شما با موفقیت یا شکست چقدر است و چه کاری را باید انجام دهید و چه کاری را نه!

● خوشبین باشید

وقتی در حال برنامه‌ریزی برای هدفی هستید، تا جایی که ممکن است به وقایع در راه و به توانایی‌هایتان خوشبین باشید. باور توانایی‌ها و اعتماد‌به‌نفس می‌تواند بی‌نهایت انرژی‌بخش و انگیزه‌دهنده باشد. کارهایی را که انجام می‌دهید –هر چند کوچک- بی‌ارزش نشمارید. بیشتر اهداف با برنامه‌ریزی، صرف وقت، تلاش و سماجت محقق می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد مثبت‌اندیشی شانس موفقیت را بیشتر می‌کند و تفکر منفی درصد شکست را بالا می‌برد.

● به «بهتر» شدن بیندیشید

باور توانمند بودن برای به دست آوردن هدف‌ها بسیار مهم است اما مهم‌تر این است که بدانیم می‌توانیم توانمند«تر» شویم و توانایی‌هایمان را افزایش دهیم. خیلی از ما می‌دانیم باهوش و بااستعداد هستیم، می‌دانیم که قدرت سخنوری داریم، می‌دانیم ظاهری خوب داریم اما سعی نمی‌کنیم این توانمندی‌ها را افزایش بدهیم. خوشبختانه نتایج تحقیقات امروز ثابت کرده باور توانایی‌ها و پرورش ندادنش کاملا اشتباه است. پذیرفتن این نکته که می‌توانیم تغییر کنیم و موقعیت‌های بهتری به دست آوریم، باعث می‌شود به فاصله نیندیشیم بلکه به سفر بیندیشیم و راه بیفتیم برای رسیدن نه اینکه ثابت و در انتظار فرود آمدن شانس، موفقیت و موقعیتی که شاید هیچ وقت فرانرسد، بمانیم.

● جرأت داشته باشید

جرأت داشتن شما را به سوی هدف می‌کشاند و برای درگیر شدن با مشکلات و موقعیت‌های تازه آماده‌تان می‌کند! نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد آدم‌های با جرأت تحصیلات بالاتر و حقوق بیشتری دارند. خبر خوش این است که اگر آدم قوی‌ای نیستید، می‌توانید در این مورد کارهایی انجام بدهید. افرادی که حس می‌کنند شهامت ندارند باید بدانند بررسی‌ها نشان داده این حس پیش از اینکه یک واقعیت باشد، یک باور نادرست است و با تغییر این باور می‌توان به یک فرد موفق تبدیل شد. اگر هم این‌گونه نباشد و واقعا فرد شجاعی نباشید، باز هم باید یادآوری کنیم که داشتن برنامه‌ریزی، مصمم بودن، روش و راهکار صحیح می‌تواند شما را به موفقیت برساند و نداشتن یک ویژگی به معنای بی‌فایده شدن بقیه ویژگی‌ها نیست.

● عضلات اراده‌تان را بسازید

عضله اراده در بدن ما مثل بقیه عضلات است و باید ساخته شود. عضله چگونه ساخته می‌شود؟ با تمرین! اگر برای داشتن این عضله تمرین نکنید یا تمرین‌هایتان مداوم نباشد، ساخته نمی‌شود اما اگر تمرین مداوم داشته باشید نه تنها عضله‌ اراده ساخته می‌شود بلکه روز‌به‌روز قوی‌تر خواهد شد. چگونه این عضله را بسازیم؟ با انجام کارها و برنامه‌ریزی برای رسیدن به هدف‌هایی که فکر می‌کنیم دستیابی به آنها خارج از توان ماست. ترک سیگار، کنار گذاشتن چیپس و انجام روزی ۱۰۰ دراز‌و‌نشست، می‌تواند تمرین‌هایی برای ساختن عضله اراده باشد. هر زمان که احساس کردید دیگر نمی‌توانید تحمل کنید، باید بدانید اگر کمی طاقت بیاورید، کار تمام است و از این دره سخت می‌گذرید.

● خودتان را فریب ندهید

ساختن عضلات اراده تنها مساله مهم نیست؛ گاهی همه کارهای لازم را انجام داده‌ایم اما قدرتمان «محدود» است و باید این موضوع را قبول کنیم. گاهی دو کار را نمی‌توانیم همزمان خوب انجام دهیم. نمی‌توانیم هم سیگارمان را ترک کنیم و هم رژیم بگیریم، هم خیلی خوب کار کنیم و هم خیلی خوب درس بخوانیم. نهایت تلاشتان را بکنید اما خودتان را فریب ندهید و به خطر نیندازید. آدم‌های موفق می‌دانند که به هر کار و هدفشان چقدر ارزش بدهند و برای آن چه مقدار وقت و انرژی بگذارند.

● روی آنچه می‌خواهید انجام دهید تمرکز کنید

می‌خواهید وزن کم کنید؟می‌خواهید رفتار بدی را در خود از بین ببرید؟ می‌خواهید مهارتی که کاملا با آن آشنا نیستید، یاد بگیرید؟ پس روی آنچه می‌خواهید تمرکز کنید نه روی اضافه وزن، رفتار بد، ضعف مهارتی‌ و... جالب است این را هم بدانید که بررسی‌ها نشان می‌دهد اگر روی موضوع نامطلوبی که نمی‌خواهید، تمرکز کنید ناخودآگاه در ذهنتان به آن نیرو می‌دهید و قوی‌ترش می‌کنید. به جای فکر کردن به سیگار، به جانشین آن فکر کنید. بیشتر از آنکه به گرسنگی فکر کنید، به کاهش وزن در آینده و تصویر و زندگی‌ای که خواهید داشت، بیندیشید. به جای عصبانیت، یک نفس عمیق بکشید و به جای فکر کردن به درد، به درمان بیندیشید.

● دکتر بهروز بیرشک

روان‌شناس، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

این روزها که بازی‌های پارالمپیک لندن به اوج هیجان خود رسیده، نظر بسیاری از معلولان و حتی افراد سالم دنیا را به این موضوع جلب کرده است که چطور برخی افراد می‌توانند با وجود معلولیت‌های شدید جسمی، پا به چنین رقابت بزرگی بگذارند و برای خود و کشورشان افتخارآفرینی کنند. بد نیست بدانید یکی از مسایل بسیار مهمی که در ارتقا یا تضعیف روحیه و اعتماد به نفس افراد مطرح می‌شود، این است که ما خودمان را چطور می‌بینیم؛ یعنی چقدر می‌توانیم روی ضعف‌ها و نقص‌هایمان تمرکز کنیم. خیلی از افرادی که خودشان را باور دارند، حس می‌کنند هیچ نقصی نمی‌تواند مانع پیشرفت و رسیدن آنها به اهدافشان در زندگی شود. چنین افرادی احساس می‌کنند همه انسان‌ها توانایی رسیدن به موفقیت را در هر شرایطی دارند و ضعف و نقص‌های جسمانی نباید باعث دست‌کم گرفتن توانایی‌های فردی شود. آنها از توان خود در زمینه‌هایی که استعداد بیشتری دارند، بهترین استفاده را می‌کنند و نتیجه‌اش هم این می‌شود که می‌بینیم؛ بسیاری از معلولان جهان بدون داشتن یک پا یا دست یا هر نقص عضو دیگری وارد بزرگ‌ترین میدان رقابت جهانی می‌شوند و با افتخار تمام هم از این میدان بیرون می‌روند.

ورزش هم از نظر رشد و توانایی جسمی برای بدن مفید است و هم می‌تواند به ما روحیه بدهد. ورزش یک تغییر مثبت در زندگی تمام افراد سالم و معلول است. تماشای رقابت‌های پارالمپیک می‌تواند انگیزه بسیار زیادی برای ارتقای سطح زندگی تمام مردم دنیا باشد. با دیدن معلولانی که قله‌های موفقیت را طی می‌کنند، به این نتیجه می‌رسیم که نباید ضعف‌های خودمان را بزرگ کنیم و باید برای رسیدن به اهداف بزرگ در زندگی، توانایی‌ها و استعدادهایمان را بشناسیم. تماشای رقابت‌های پارالمپیک به همه ما می‌آموزد معلولیت به هیچ عنوان مساوی با محدودیت نیست و خیلی از افراد می‌توانند بدون داشتن یک یا چند عضو هم به راحتی خودشان را در سطح جهانی مطرح کنند. با این حساب به خانواده‌ها توصیه می‌شود برای بالا بردن روحیه خود یا فرد معلولی که در خانه دارند، از تماشای مسابقه‌های پارالمپیک غافل نشوند.

منبع: Harvard business review

نویسنده: دکتر‌هایدی گرانت‌هالورسون

ترجمه: نیما بردبار