چرا استجابت دعا ممکن است

طبیعت با ماورای طبیعت در ارتباط است و اجابت دعا نمودار گشتن پدیده های سیستماتیک همین جهان به شمار می رود که به وسیله دعا ظاهر شده است

● جایگاه دعا در نظام هستی

طبیعت با ماورای طبیعت در ارتباط است و اجابت دعا نمودار گشتن پدیده‌های سیستماتیک همین جهان به شمار می‌رود که به وسیله دعا ظاهر شده است. شاید تاکنون به افرادی برخورد کرده باشیم که به دلیل ضعف آگاهی و بینش به مخالفت با دعا و استجابت آن برخاسته‌اند. این افراد اعتقاد به استجابت دعا را از سوی خدای حکیم در تضاد با قوانین هستی تلقی می‌کنند. خلاصه معتقدات این گروه را می‌توان چنین برشمرد:نظام هستی، نظامی حکیمانه و مبتنی بر قانون لایتخلف علی و معلولی است. در نظام علی ومعلولی هر معلولی علت خاص خود را داراست. اجابت دعا و نیایش، امری خارج از نظام هستی و قانون علی و معلولی است. جایگزینی دعا به جای علت‌ها منجر به نقض قوانین هستی می‌شود. در نتیجه، اجابت دعا از سوی خدا به معنی پذیرش دگرگونی درنظام هستی خواهد بود.مهمترین مسئله در اندیشه این گونه افراد این است که این افراد اجابت دعا و نیایش را امری خارج از نظام هستی و قانون حاکم بر جهان می‌دانند.

پس اگر ثابت شود که دعا خود یکی از عوامل دست اندر کار در نظام هستی تلقی می‌شود نه امری خارج یا مخالف با آن، مشکل موجود حل می‌شود.همچنان که می‌بایست تصوری درست از حقیقت جهان هستی و کیفیت جریان آن یافت و واقعیت جهان هستی را اعم از جهان مادی تلقی کرد و دوام تسلط جهان آفرین را بر آن دائمی و سرمدی دید. هنوز علم بشری به طور جزم و قطع نتوانسته خطی محدود بر هستی کشد و دامنه آن را تا مرز عادی قلمداد نماید. برعکس دائما درمی یابیم که دانشمندان و متفکران بریده از معنویت و ماورا چشمان حقیقت‌بین بیشتری پیدا کرده و زبان به اقرار در مورد وجود این عوامل می‌گشایند.برتراند راسل که خود یکی از مصادیق این افراد به شمار می‌رود پس از سالها عناد و لجاجت بالاخره می‌گوید: تصور این که پدیده‌ها و موضوعات جهان طبیعت از ماورای این عالم که ابدی است سرازیر می‌شود تصویر صحیحی است.

اینکه فردی دست دعا برگشوده و از خالق هستی درخواست و مسئلت دارد، نشان دهنده این حقیقت است که سیستم طبیعت با ماورای طبیعت سیستمی باز بوده و اجابت دعا به عنوان نمودار شدن پدیده‌های سیستماتیک همین جهان به شمار می‌رود که به وسیله دعا ظاهر و عیان شده است.استاد محمد تقی جعفری در این باره می‌گوید: همان خداوندی که برای آتش خاصیت سوزانندگی داده برای روح انسان آن قدرت را داده است که اگر ارتباط صحیح با قدرت مطلقه خداوندی برقرار کند خاصیت آتش را با خاصیت روح که قوی تر از آن است سلب می‌کند. (ترجمه و تفسیر نهج البلاغه ج ۱۵).مرحوم هبه الدین شهرستانی می‌گوید: درست است که جهان دارای اسباب و بنای دنیا بر بنیان علت و معلول نهاده شده است، ولی علت العلل و مسبب الاسباب خداوند بی‌نیاز است و غیر او هر که و هرچه باشد معدات و اسبابند و علت تامه نیستند.

قرآن کریم و احادیث اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام و عقل سلیم هم گواه صادق و شاهد این مدعاست، درعین حال سوال از حضرت حق و دعا و تضرع در پیشگاه آفریدگار و مسئلت از مسبب الاسبات منافات با این مطلب ندارد بلکه موید آن است و دعا خود یکی از معدات و سببی از اسباب رسیدن به مقصود است.امام صادق (ع) به یکی از شاگردانش می‌فرماید: ... دعا بکن و مگو هرچه مقدر شده است خواهد شد، بدرستی که نزد خدا منزلتی است که نمی‌توان بدان رسید مگر به دعا و مسئلت و اگر کسی دهان خود را ببندد و دعا نکند و سوال ننماید، خدا چیزی به او نمی‌دهد پس بطلبد تا عطا کند. ...هر که دری را بسیار می‌کوبد البته بر رویش می‌گشایند.(عین الحیوه ملامحمد باقر مجلسی). حیرت و هراس در برابر عظمت وجود و شکوه ابدیت و زیبایی خداست و این احساس‌ها را دلی می‌تواند دریابد که استعداد فهم و احساس این‌ها را داشته باشد و دامنه ادراکش تا دیوارهای نهایی هستی گسترش یابد.

به همین دلیل است که می‌بینیم پیامبر اسلام آرزو می‌کند که خدایا بر حیرت من بیفزای. این حیرت زاده شناخت است و پریشانی زاده جهل و هراس یا خشیت معلول آشنایی با عظمت و شگفتی است و ترس یا جبن معلول گناه و گمراهی.هرگاه که دعا می‌شود و هرگاه که دل با نیایش به سوی آن کانون عظیم جهان متصل می‌شود بعد نیایشگر باید آثار این اتصال را در همه حالات و همه روابط زندگی روزانه‌اش در جامعه و درخانواده و در خویش حفظ بکند تا اثر دعا به صورت یک اشتغال در درون او پرتوافکن شود و گسترش یابد در سراسر روح و هستی او.نیایش تنها وسیله ای برای کسب نیازمندیهای ما نیست بلکه خود تجلی یک عشق نیز هست. غالبا آنچه با منطق و بررسی تحلیلی و علم و تفکر علمی و فلسفی به چنگ نمی‌آید با عشق و با پیوستگی روح به معشوق و با اخلاص درون و تخلیه از هر چه غیر او به دست می‌آید.