تکنولوژی های نوین در خدمت کسب مدال طلا

بررسی آخرین فناوری های ورزشی در مسابقات پارالمپیک لندن

بسیاری از ورزشکاران شرکت‌کننده در رقابت‌های پارالمپیک ۲۰۱۲ لندن، از فناوری‌های پیشرفته‌ای استفاده کردند تا به آنها کمک کند با آمادگی بیشتری در رقابت‌ها شرکت کنند و دستیابی به رکوردها برایشان آسان‌تر شود. گفته می‌شود رقابت‌های پارالمپیک امسال لندن، تنها مکانی برای زورآزمایی ورزشکاران نیست، بلکه نمایشگاهی است از آخرین دستاوردهای فناوری‌های نوین، تا معلولان روش زندگی تازه‌ای را تجربه کنند. برای مثال تیم بسکتبال پارالمپیک انگلیس در رقابت‌های امسال لندن، از صندلی‌های اسفنجی پیشرفته‌ای استفاده کرد که مهندسان شرکت خودروسازی «بی‌ام‌و» با استفاده از فناوری‌های به‌کاررفته در خودروهای مسابقه آن را طراحی کردند. ورزشکاران برای اولین بار، با استفاده از این صندلی قالب‌گیری‌شده اسفنجی، با صندلی چرخدار یکی شدند، یعنی توانستند در جای خود خیلی محکم بنشینند. با استفاده از این صندلی‌ها، زمان حرکت در مسیر مستقیم ۲۰متری نیز ۱۴/۰ثانیه کاهش یافت. همچنین این صندلی‌ها به بازیکنان امکان می‌دهد تا پس از افتادن روی زمین، به سرعت به حالت عادی برگردند.

البته این صندلی، نمونه‌ای از انواع مختلفی از فناوری‌های پیشرفته‌ای است که در رقابت‌های پارالمپیک ۲۰۱۲ به کار می‌رود. به جز این مورد می‌توان به دستکش «شبح» برای ارتقای شیوه کار تنیس‌بازان اشاره کرد. این دستکش با ارایه بازخورد لرزشی روی فرم و وضعیت ورزشکار، باعث تقویت عملکرد وی می‌شود. اسکلت خارجی انسان نیز یکی دیگر از این فناوری‌ها بود. این اسکلت، به صاحب آن قدرتی فراانسانی می‌دهد و درنتیجه ورزشکاران می‌توانند نهایت توانایی‌های خود را عرضه کنند.

به احتمال بسیار در رقابت‌های بعدی پارالمپیک شاهد نسل تازه‌ای از دوندگان خواهیم بود که پاهای مصنوعی تیغه‌ای با فناوری پیشرفته‌تر دارند. در این صورت ورزشکاران معلول بهتر می‌دوند و نابینایان نیز با استفاده از سربندهای الکترونیک (که می‌تواند موانع پیش‌روی آنها را نشان دهد و آنها را راهنمایی ‌کند که در جهت چپ یا راست حرکت کنند)، مانند دیگران حرکت کنند یا حتی بدوند. در این صورت از کمک‌های دیگران بی‌نیاز می‌شوند.

یکی از مهم‌ترین شاخه‌های فناوری‌های به‌کاررفته در پارالمپیک امسال، برقراری ارتباط کارآمد میان اندام‌های زنده انسان و تجهیزات ورزشی است. هرچند ارتباط میان بدن زنده و اندام مصنوعی در سال‌های اخیر بهبود یافته است اما در این سال‌ها و با پیشرفت فناوری، بسیاری از تجهیزات ورزشی همانند پروتزها، به بدن متصل شده‌اند.

کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند پیشرفت‌هایی که در این دوره از بازی‌های پارالمپیک شاهد آن بودیم، در حد همین بازی‌ها باقی نمی‌ماند و در آینده نزدیک در زندگی روزمره همه مردم (حتی غیرورزشکاران) نیز به کار خواهد رفت. از طرف دیگر یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها درباره به‌کارگیری فناوری‌های نوین در بازی‌های پارالمپیک آن است که ورزشکاران بسیاری از کشورهای درحال توسعه، به دلیل هزینه بسیار بالای این تکنولوژی‌ها، از دسترسی به آنها محروم بمانند. به همین دلیل کمیته بین‌المللی پارالمپیک در دستورالعمل‌های خود تصریح کرده است سازندگان تمام تجهیزات بازی‌های پارالمپیک لندن ۲۰۱۲، باید به هزینه و در دسترس بودن محصولات خود توجه و اطمینان حاصل کنند که این تجهیزات به یک گروه خاص محدود نشود. درحالی که این فناوری‌های ورزشی رشد می‌کند تا این تجهیزات در اختیار ورزشکاران نخبه قرار گیرد، به احتمال بسیار، به کارگیری آن نیز روند رو به رشدی را طی می‌کند و در آینده در دسترس تعداد بسیار بیشتری قرار می‌گیرد.

برخی رسانه‌های بریتانیا، به تازگی از صرف هزینه‌ای بیش از یک‌میلیارد دلار برای تحقیق و نوآوری در عرصه ورزش خبر داده بودند. «الیسون ماکفرسون» از محققان بخش ورزش در بریتانیا با اشاره به شگفت‌انگیز بودن پیشرفت‌های صورت‌گرفته، می‌گوید: ما تحقیقات بسیاری انجام دادیم تا احتمال کسب مدال توسط ورزشکاران افزایش یابد اما در نهایت تنها استعداد و سخت‌کوشی آنها است که تعیین‌کننده برنده در یک رشته ورزشی است.

● آینده فناوری ورزشی

طبیعی است فناوری‌هایی که امسال در پارالمپیک لندن عرضه شده است، آخر خط فناوری نباشد. هم‌اکنون نیز بسیاری از شرکت‌های تحقیقاتی در حال طراحی تجهیزات بهتری برای معلولان هستند. برای مثال شرکت انگلیسی «Tharsus» در حال حاضر تلاش می‌کند یک چارچوب پرتاب بسازد تا ران ورزشکاران را نگه دارد و آنها بتوانند با تکیه بر این پای مصنوعی، از تمام قدرت خود برای پرتاب استفاده کنند. علاوه بر این، شرکت

«Ossur» که یکی از سازندگان پیشگام پروتز است، پای مصنوعی ویژه‌ای را برای مسابقات دوچرخه‌سواری طراحی کرده است. «جودی کاندی»، برنده پنج مدال طلای دوچرخه‌سواری پارالمپیک، از چهار سال پیش تاکنون با مهندسان همکاری کرد تا پای مصنوعی بهتری برای او طراحی کنند. او هم‌اکنون پای سبک‌تر و آیرودینامیک‌تری دارد که به دلیل امکان اتصال پا به پدال، به کفش دوچرخه‌سواری نیاز ندارد.

از دیگر فناوری‌های در حال ساخت برای استفاده در رقابت‌های پارالمپیک آینده، می‌توان به اسکلت خارجی «Ekso» اشاره کرد. این اسکلت خارجی به ورزشکاران امکان می‌دهد بدون کمک گرفتن از دیگران، دوباره راه بروند و علاوه بر آن وزنه‌های بسیار سنگین را بلند کنند. البته هم‌اکنون نمونه‌های اولیه این اسکلت‌ها ساخته شده ولی توانایی‌ها و قابلیت‌های آن کم است. برای مثال، در حال حاضر این اسکلت‌ها فقط می‌توانند به آرامی راه بروند و دستگاه هیدرولیکی کنترل رایانه‌ای آن (که امکان پیاده‌روی را برای معلولان فراهم می‌کند) بسیار پرهزینه است. البته پیش از این نیز چنین فناوری‌هایی تولید و عرضه شده بود. برای مثال، شرکت‌های دفاعی مانند لاکهید مارتین، از این تجهیزات برای تقویت قوای جسمانی سربازان در میدان‌های جنگ استفاده کردند. سربازانی که به این اسکلت‌های خارجی مجهزند، می‌توانند مسافت‌های طولانی‌تری را با سرعت بیشتری راه بروند، علاوه بر آن می‌توانند بار زیادی را همراه خود حمل کنند.

همچنین مهندسان امپریال کالج لندن فناوری جدیدی به نام «سورتمه مغز» ابداع کرده‌اند که از علایم الکتریکی مغز برای هدایت یک سورتمه در رقابت‌های بابسلد (سورتمه‌سواری) استفاده می‌کند. البته این فناوری هم‌اکنون نیز به شکل محدود در دسترس است و از یک هدست (سربند) خواندن ذهن به نام

«Emotiv EPOC» استفاده می‌کند. بازیکنان بازی‌های ویدیویی نیز از دستگاه مشابهی استفاده می‌کنند. به گفته محققان، معلولان با تمرین‌های ذهنی زیاد، به‌راحتی می‌توانند از این فناوری استفاده کنند. اگرچه طبق قوانین پارالمپیک، نمی‌توان از این دستگاه در رقابت‌ها استفاده کرد اما امکانات زیادی را برای ورزش‌های جدید عرضه می‌کند. از دیگر فناوری‌های نویدبخش برای ورزشکاران معلول، می‌توان به آستین لرزشی اشاره کرد که با استفاده از پدها و حسگرهای لرزشی، بازوهای کاربر را به گونه‌ای هدایت می‌کند که بهترین سرویس‌های تنیس را بزند. البته با توجه به دستورالعمل کمیته بین‌المللی پارالمپیک مبنی بر اینکه سازندگان تمام تجهیزات به‌کاررفته در رقابت‌های ۲۰۱۲، هزینه و دسترسی آسان در این محصولات را در نظر بگیرند و اطمینان یابند که این دستاوردها به گروه‌های خاص محدود نشود، بعید به نظر می‌رسد این فناوری‌ها تنها به پارالمپیک محدود شود. شاید با این مقدمات بتوان نتیجه گرفت، ورزشکاران معلولی که در پارالمپیک لندن عرق می‌ریزند، در حقیقت مشغول گشودن راه‌های تازه‌ای هستند که زندگی را برای همه معلولان جهان دلپذیر و دنیا را مکان خوشایندتری برای آنان کند.

مهیار غلامپور