الو بگو حواسم با توئه

بسیاری از تصادف ها به علت حواس پرتی است

در ایران از ممنوعیت صحبت با تلفن‌همراه هنگام رانندگی و ارسال پیام نزدیک به ۲ سال می‌گذرد و جریمه ۳۰ و ۵۰ هزار تومانی هم برای آن در نظر گرفته شده در حالی که هنوز بسیاری نمی‌دانند صحبت با هندزفری هم جزو همین محدودیت‌ها و جریمه‌هاست. خیلی هم جای تعجب ندارد چون استفاده از تلفن‌همراه هنگام رانندگی چه با دست و چه بی‌دست و به واسطه هندزفری هر دو باعث کاهش سطح هوشیاری می‌شوند...

به‌خصوص اگر فرد در حال یک صحبت جدی و همراه با خشونت و بحث با طرف مقابل باشد. از اینجا شروع کردیم تا بگوییم تصادف?ها در ایران و میزان وقوع آنها قصه‌ای کهنه و البته دردناک است و کافی است در اطراف خودمان سری بگردانیم تا کسی را در میان آشنا، دوست و همسایه پیدا می‌کنیم که بر اثر تصادف جان خودش را از دست داده است. سازمان پزشکی قانونی اردیبهشت ماه اعلام کرد تعداد تلفات حوادث رانندگی در سال ۱۳۹۱ شمسی ۱۹ هزار و ۸۹ نفر بوده. حالا این جمله که ضرر و زیان‌های مادی و انسانی تصادفات -با همه کم شدن تعداد تصادف‌ها- از میانگین هر سال جنگ بارها بیشتر شده است طنزی تلخ است که بسیاری آن را درک می‌کنند. تلخی‌ای که با یک لحظه غفلت و حواس‌پرتی رقم خورده و یک عمر پشیمانی همراه آورده است، اما چرا؟ چگونه می‌توان از میزان آن کم کرد؟ پرونده این هفته سلامت در این باره است.

۱۰ سالی می‌شود که در بریتانیا در دست گرفتن و صحبت با تلفن‌همراه ممنوع است و بسیاری از هندزفری برای صحبت با تلفن‌همراه صحبت می‌کنند در حالی که بسیاری از پژوهشگران می‌گویند استفاده از همین وسیله هم توانایی راننده را پایین می‌آورد.

محققان دانشگاه نیوکاسل برای اثبات این مدعا کمربندی را به افراد مختلف داده‌اند که ضربان قلب و میزان نفس کشیدن آنها را کنترل می‌کند. همچنین یک عینک به آنها داده‌اند که حرکات چشمشان را هنگام نگاه کردن به جاده کنترل می‌کند. آنها فضایی تخیلی از رانندگی برای فرد به وجود می‌آوردند و هنگام رانندگی با آنها تماس می‌گرفتند و شروع به صحبت با او می‌کردند در حالی که مدام سوال‌هایشان سخت‌تر و سخت‌تر می‌شد. تحقیق آنها براساس این آزمایش نشان داد رانندگانی که از هندزفری استفاده می‌کنند توانایی حفظ سرعت و کنترل ماشینشان ۳۷ درصد پایین می‌آید؛ آنها خطرات در راه را نمی‌دیدند و جایی که باید ایست می‌کردند، ایست نمی‌کردند و از چراغ‌قرمز می‌گذشتند.

جالب اینکه آنها می‌گفتند حرف زدن با هندزفری از حرف زدن با کسی که در ماشین نشسته خطرناک‌تر است چرا که وقتی کسی با شما داخل ماشین نشسته و با شما حرف می‌زند می‌بیند که چه اتفاقی می‌افتد و در شرایطی که لازم باشد سکوت می‌کند تا شما رانندگی کنید اما کسی که با شما نیست تصوری از وضعیت جاده و رانندگی شما ندارد و حرف زدن را ادامه می‌دهد و شما هم به بهای پایین آمدن تمرکزتان هنگام رانندگی به حرف زدن ادامه می‌دهید.

● ژاپن: بالا و پایین شدن آنتن و احتمال تصادف بیشتر

در ژاپن هم تاکاشی‌هامادا از موسسه ملی علوم و فناوری‌های پیشرفته در توکیو همراه همکارانش اعلام کردند استفاده از تلفن‌همراه حین رانندگی به مراتب بیشتر از صحبت با دیگر سرنشینان باعث پرت شدن حواس راننده می‌شود. آنها می‌گویند هنگام حرکت ماشین با کم و زیاد شدن فرکانس‌ها در میزان صدایی که به گوش راننده می‌رسد تفاوت به وجود می‌آید و صدایی که به گوش راننده می‌رسد کم و زیاد می‌شود، بنابراین راننده مجبور است بخش بیشتری از حواس و تمرکز خود را به شنیدن صدا بدهد تا رانندگی! این محققان همین حالت قطع و وصل شدن صدا را برای افرادی که در حال رانندگی بوده‌اند به وجود آورده‌ و از مغزشان تصویربرداری کرده‌اند و متوجه شدند کورتکس ناحیه آهیانه راست مغز آنها که مخصوص شنوایی است با شدت بیشتری از دیگر نواحی فعال شده است.

● آمریکا: هندزفری و مستی هنگام رانندگی

اولین دلیل مرگ آمریکایی‌های ۱۸ تا ۲۷ ساله تصادفات جاده‌ای اعلام شده است. این آمار باعث شد پژوهش‌های بسیاری در این زمینه انجام شود و خلاصه‌ای از آنها که توسط محققان دانشگاه یوتا انجام و ارائه شده می‌گوید حدود ۸۱ درصد رانندگان آمریکایی وقتی پشت فرمان هستند فقط مشغول رانندگی نیستند. ۸۰ درصد افراد مورد مصاحبه و آزمون گفته‌اند در حال رانندگی رادیو یا ضبط را تنظیم می‌کنند، ۷۳ درصد گفته‌اند گاهی با تلفن صحبت می‌کنند، ۶۸ درصد گفته‌اند گاهی پشت فرمان غذا می‌خورند، ۱۹ درصد با تلفن‌همراه پیامک می‌فرستند و ۵ درصد هم ایمیل خود را بررسی می‌کنند. جالب اینکه ۱۹ درصد موهایشان را مرتب می‌کنند و ۲ درصد هم صورتشان را در حال رانندگی اصلاح می‌کنند، مثل تصویر آشنایی که در بسیاری از فیلم‌ها می‌بینیم. جالب‌تر اینکه از ۱۲۰۰ راننده ۱۸ تا ۶۰ ساله‌ای که مورد آزمون‌ها قرار گرفتند، ۸۳ درصدشان این باور را داشته‌اند که راننده‌های محتاطی هستند.

یک تحقیق دیگر در آمریکا هم که روی رانندگی دانشجویان یک دانشکده بررسی می‌کرده نشان داده آنها هنگامی‌ که با تلفن‌همراه صحبت می‌کردند –چه با هندزفری و چه بی‌هندزفری- در تشخیص علایم ترافیکی دچار اشتباه می‌شدند و در برابر اتفاقات هم عکس‌العمل کندتری نشان می‌دادند.

آنها گفته‌اند صحبت با تلفن‌همراه میزان عکس‌العمل را ۹ درصد هنگام ترمز و ۱۹ درصد هنگام سرعت گرفتن پس از ترمز، کم می‌کند. آنها اعلام کرده‌اند صحبت با تلفن‌همراه حتی با هندزفری به اندازه رانندگی در حالت مستی خطرناک است.

بنابر همین تحقیقات، استفاده از تلفن‌همراه هنگام رانندگی بسیاری از فعالیت‌‏های مغزی را مختل می‌‏کند و فرد بدون اینکه متوجه باشد به اشیا خیره می‌‏شود و مغز هم فرمان عکس‌العمل نمی‌دهد.

● استرالیا: حرف زدن با تلفن و ۱۰ دقیقه بعد تصادف

محققان استرالیایی هم در تحقیقاتشان به این نتیجه رسیده‌اند افرادی که هنگام رانندگی از تلفن‌همراه استفاده کرده‌اند ۴ برابر بیشتر از رانندگانی که از تلفن‌همراه هنگام رانندگی استفاده نمی‌کنند، دچار حادثه رانندگی شده‌اند و مصاحبه با افرادی که تصادف کرده‌اند نشان داده استفاده از تلفن‌همراه ۱۰ دقیقه قبل از تصادف به ۴ برابر شدن خطر تصادف اضافه می‌کند. طبق آمار آنها به‌طور متوسط ۸ درصد رانندگان استرالیایی از تلفن‌همراه هنگام رانندگی استفاده می‌‏کنند و نیز ۷۵ درصد از رانندگان جوان ۱۸ تا ۲۴ ساله هنگام رانندگی پیامک می‌زنند و می‌خوانند.

بهروز میرزایی

منابع:

Journal of Experimental Psychology

The newEngland Journal of Medicine