نقش شبكه های اطلاع رسانی و تكنولوژی چند رسانه ای در ارتقای سطح علمی و فنی كشورها

توسعه در ابعاد اقتصادی اجتماعی, مستلزم توانمندیهایی است كه زائیده تحولات علمی و تكنولوژیكی بوده و از رقابت تنگاتنگ در عرصه گسترش دانش بشری و نوآوری های تكنولوژیكی نشات می گیرد

● مقدمه:

توسعه در ابعاد اقتصادی -اجتماعی، مستلزم توانمندیهایی است كه زائیده تحولات علمی و تكنولوژیكی بوده و از رقابت تنگاتنگ در عرصه گسترش دانش بشری و نوآوری های تكنولوژیكی نشات می گیرد. امروزه در فرآیند توسعه پایدار، مهمترین عامل در پیشبرد اهداف و باقی ماندن در عرصه رقابت جهانی، استفاده موثر از منابع علمی و تكنولوژی های نوین است. در این میان، نقش تكنولوژی های ارتباطی و سیستم های اطلاع رسانی در سرعت بخشیدن به این روند و كمك به پیشرفت علمی جوامع، انكار ناپذیر است .

استفاده از سیستم های اطلاع رسانی و تكنولوژی های ارتباطی، جوامع را قادر می سازند كه در عین تلاش برای كسب دانش نو، شیوه های پیشرفته فناوری را نیز به خدمت گیرند و با ارتقای سطح دانش عمومی و آگاهی های اجتماعی، اقشار و گروه های فراگیرتری از جامعه را به میدان مبارزه جهت كسب موقعیت در عرصه جهانی، وارد سازند .امروزه ، تكنولوژی های ارتباطاتی، زمینه لازم جهت انتقال سریع و آسان اطلاعات را فراهم ساخته و امكان انتقال و دسترسی به اطلاعات را در كسری از ثانیه، میسر كرده است.

توسعه كامپیوترهای شخصی ، تبدیل دیسك های مغناطیسی به دیسك های فشرده و امكان انباشت عظیم اطلاعات در كامپیوترها، افق وسیعی را در صنعت ارتباطات نمایان می سازد .در این راستا، تكنولوژی های چند رسانه ای مولتی مدیا، یكی از جدیدترین دستاوردها به شمار می آید كه در سالهای اخیر، جای خود را در میان تكنولوژیهای ارتباطاتی باز كرده است و در عین حال نقطه آغازی برای پیدایش شیوه های مدرن ، توانمند و متنوع انتقال مفاهیم و اطلاعات به حساب می آید.

● شناخت سیستم مولتی مدیا، قابلیت ها و كاربردها

مولتی مدیا (Multimedia) كه می توان آن را به واژه چند رسانه ای ترجمه كرد، عبارتست از انتقال اطلاعات از طریق چند رسانه در كنار یكدیگر، برای ارائه یك پیام به عبارتی تاثیرگذاری همزمان دو یا چند رسانه بر روی یك شخص ، برای رسیدن به یك هدف خاص ، مولتی مدیا نامیده می شود .

این رسانه ها می توانند شامل انواع داده ها مانند متن ، صدا، گرافیك ، انیمیشن ، تصاویر ثابت و متحرك و ... باشند كه توسط تكنولوژی ارتباطات و كامپیوتر، كنترل می شوند .

برای درك بهتر مولتی مدیا، نه تنها نیاز به شناخت هر یك از رسانه های فوق داریم ، بلكه باید بدانیم كه این رسانه ها چگونه به وسیله ابزارها و تكنولوژی های كامپیوتری، به هم ارتباط داده شده و مورد استفاده قرار می گیرند .به همین منظور توضیح مختصری درباره هر یك از رسانه|ها ارایه می كنیم :

▪ متن :(Text)

متن می تواند شامل هر نوشتاری باشد، از یك فهرست مطالب گرفته تا یك رمان كامل ، حتی در برنامه هایی كه جنبه تصویری دارند، ارائه متن به صورت عناوین ، زیر نویس ، خلاصه نویسی و یا خودآموز برنامه ، می تواند نقش كمكی موثری در انتقال مفاهیم داشته باشد .

▪ صدا :

(Audio) صدا شاید یكی از جالبترین اجزای مولتی مدیا باشد .صدا می تواند شامل صدای انسان ، موسیقی و افكت های صدا باشد، چه از منابع زنده ضبط شده باشد و چه به طور الكترونیكی ساخته و پرداخته شده باشد .

▪ گرافیك :(Graphics)

منشا گرافیك در مولتی مدیا همان رسانه های سنتی از قبیل رسم ، چاپ نقاشی های دستی و یا كامپیوتری است .در حقیقت هر نوع كار هنری روی كاغذ نقشه ، نقشه های معماری ، پوسترها، انواع طرح ها و نقاشی ها و دیگر كارهای مشابه را می توان به شكل الكترونیكی در مولتی مدیا به كار گرفت .

▪ انیمیشن :(Animation)

انیمیشن یا نقاشی متحرك در سطح وسیعی ، در مولتی مدیا كاربرد دارد، از اشكال سه بعدی روی فیلم گرفته تا تصاویر كامپیوتری .

▪ تصاویر :(Images)

تصاویر در دو نوع ثابت و متحرك ، مبین واقعی تصویرهای عكاسی مانند اسلاید، ترانسپارنت و نگاتیو و تصاویر فتوگرافیك متحرك هستند كه توسط دستگاههای متداول سمعی و بصری مانند دوربین ضبط شده و برای استفاده در مولتی مدیا به صورت داده های دیجیتالی روی دیسك ها ذخیره می شوند .

▪ سایر داده های اطلاعاتی از قبیل آمار، جداول ، نمودارها، منحنی ها، برگه های عملیاتی و یادداشت هایی از هر نوع

● انواع مولتی مدیا

مولتی مدیا را می توان سیستمی دانست كه توان پردازش حداقل ۲ رسانه از رسانه های فوق را به صورت همزمان و یكپارچه داشته باشدو یك برنامه مولتی مدیا، مجموعه ای گوناگون از منابع سمعی - بصری ، داده ها و دستورات است. همچنین یك سیستم مولتی مدیا به دو صورت nonactive وInteractive قابل استفاده است .

در حالت اول، سیستم فقط می تواند به صورت یكطرفه مورد استفاده قرار گیرد، یعنی كاربر تنها می تواند به صورت یكطرفه از اطلاعات و برنامه هایی كه به كمك رسانه های مختلف در اختیار او قرار می گیرد، استفاده كند .در حالت دوم ، چنانچه سیستم مولتی مدیا به یك مركز اطلاع رسانی و دیتا متصل شده و با آن هماهنگی داشته باشد، كاربر قادر خواهد بود ارتباطی دو طرفه و متقابل با سیستم داشته باشد و بر روی آن اثر بگذارد و اطلاعات ارائه شده از هر نوع را با توجه به نیاز خود تغییر دهد .

با شناخت ماهیت مولتی مدیا، می توان به معمولی ترین سیستم مولتی مدیا، یعنی تلویزیون اشاره كرد كه برای انتقال اطلاعات از رسانه هایی مانند صوت ، تصویر و متن استفاده می كند .لیكن سیستمی كه امروزه به عنوان مولتی مدیا مورد توجه قراردارد، مولتی مدیای مبتنی بر تكنولوژی كامپیوتری است .در مولتی مدیای مبتنی بر كامپیوتر، از سیستم دیجیتالی برای انتقال اطلاعات استفاده می شود و به همین علت دارای مزایای عمده ای چون خرابی كمتر داده ها، سرعت بالا، كیفیت مطلوب، امكان دستكاری و ایجاد تغییرات در انواع مختلف داده ها مانند صدا، تصویر ، متن و غیره است و همچنین امكان دسترسی به هر قسمت از اطلاعات به راحتی وجود دارد .

با امكانات وسیعی كه تكنولوژی ارتباطات و كامپیوتر، در زمینه های دریافت ، انباشت و پردازش داده ها در اختیار مولتی مدیا، قرار می دهد، می توان به گستردگی قابلیتها و كاربردهای سیستم مولتی مدیا، پی برد .

● سخت افزار و نرم افزار

همچنین دو زمینه عمده كاری در مولتی مدیا وجود دارد كه شامل بخش سخت افزاری و نرم افزاری است .در بخش سخت افزاری ،طراحان و سازندگان سخت افزارهای كامپیوتری ، در صدد یافتن روشهای مناسب تری برای فشرده سازی تصویر، صوت ، متن و ... هستند تا بتوانند حجم اطلاعات انبوه تری را بر روی دیسك ها ذخیره كنند و در عین حال بتوانند كیفیت هر یك از رسانه های فوق را افزایش دهند .

از طرف دیگر، همین طراحان و سازندگان تلاش می كنند تا با كاهش قیمت كامپیوتر و سایر ملزومات مورد نیاز مولتی مدیا مشتریان بیشتری را به دست آورده و بر رونق كار خود بیافزایند .

در بخش نرم افزاری ، طراحان نرم افزار و برنامه های كاربردی ، همزمان با پیشرفتهای سخت افزاری ، وارد عمل شده و با توجه به نیازهای مشتریان ، اقدام به طراحی برنامه های كاربردی جدید می كنند.

با توسعه نرم افزاری و سخت افزاری مولتی مدیا، كاربردها نیز توسعه می یابند و هر روز بر شمار كاربران افزوده می شود .در همین راستا، طراحان و سازندگان سخت افزار و نرم افزار، در صدد تولید برنامه هایی هستند كه بر رویPC های معمولی هم قابل اجرا باشند و كامپیوتر بتواند قابلیتهای اصلی خود را در ایجاد سرگرمی و بالا بردن كارآیی حفظ كرده و در عین حال به عنوان یك ابزار نیرومند در اختیار مولتی مدیا قرار گیرد .

● معرفی كاربردهای مولتی مدیا

با اتصال سیستم مولتی مدیا به مركز اطلاع رسانی و بانكهای اطلاعاتی و ایجاد یك شبكه مولتی مدیا، می توان به كاربردهای مختلفی دست یافت .شبكه مولتی مدیا، كاربردهای مولتی مدیا را از كامپیوترهای شخصی و ایستگاههای كاری به سیستم های گسترده بسط می دهد.

به طور كلی كاربردهای مولتی مدیا را می توان به دو گروه تقسیم كرد -۱ :دارای زمان حقیقی یا متقابل مانند كنفرانس ویدئویی -۲ دارای زمان غیرحقیقی مانند تصویر و فیلم براساس در خواست .

در زیر كاربردهای متعدد دیگری از مولتی مدیا ارایه می شود كه بسیاری از آنها از طریق شبكه مولتی مدیا، امكان پذیرند:

▪ طبابت از راه دو كار از راه دور

▪ آموزش از راه دور خرید از راه دور

▪ تبلیغات از راه دور فروش از راه دور

▪ كنفرانس تصویری تلفن تصویری

▪ پخش فیلم بر اساس درخواست

▪ پخش اخبار بر اساس درخواست

▪ انجام كارهای بانكی در منزل

▪ تلویزیون كابلی

▪ سیستم خدمات یكپارچه

▪ انواع بازیها و سرگرمی ها

▪ انواع كاربردهای مهندسی

▪ انواع دیسك های موسیقی

▪ كتاب زنده

▪ صحبت كردن و همخوانی در خلال یك فیلم یا صوت

▪ كاربردهای نظامی

▪ كاربردهای هواشناسی و زمین شناسی

كاربردهایی در زمینه جرم شناسی ، انگشت نگاری ، تشخیص هویت و بسیاری از كاربردهای دیگر كه بسته به نیاز مشتری و توانایی های سیستم مولتی مدیا، قابل ارائه است .

هر یك از كاربردهای ذكر شده به نوبه خود قابل تقسیم به بسیاری ازكاربردهای جزئی تر هستند، مانند آموزش از راه دور كه می توان برنامه های مولتی مدیای بسیاری را در مورد آن برشمرد از جمله انواع فرهنگ لغت با تلفظ لغات ، انواع دائره المعارف مصور، انواع برنامه های آموزش زبان ، برنامه های آموزش دروس مختلف ، كتابهای زنده كه شامل صوت و تصویر و روخوانی متن هستند و....

با توجه به قابلیتهای مولتی مدیا و گسترش روز افزون تكنولوژی ارتباطات ، كاربردهای این سیستم نیز روز به روز گسترده تر خواهد شد و آنچه كه در زمینه این كاربردها اهمیت زیادی دارد، ایجاد محیط مناسب برای به كارگیری درست و مناسب این كاربردهاست .

علیرضا علی احمدی

---