آرامگاه شاه زواریون بروجرد

در پنج کیلومتری شمال شهر بروجرد و بر فراز تپه های مشرف بر شهر، بنای قابل توجهی قرار دارد که به نام زواریون (زواریجان یا زوارگان) مشهور است. این بنای آجری دارای گنبدی کوچک، حجره …

در پنج کیلومتری شمال شهر بروجرد و بر فراز تپه های مشرف بر شهر، بنای قابل توجهی قرار دارد که به نام زواریون (زواریجان یا زوارگان) مشهور است. این بنای آجری دارای گنبدی کوچک، حجره های مختلف و یک ضریح است و قبرستان کوچکی در کنار آن قرار دارد و روستایی نیز به همین نام در نزدیکی آن است. اهالی محلی معتقدند متعلق به اخنوع نبی فرزند نوح پیامبر می باشد.

برخی نیز گمان دارند که زواریجان آرامگاه یکی از فرزندان یا فرزند زادگان امامان شیعه می باشد. دیدگاه دیگر این است که این آرامگاه متعلق به یزدگرد پادشاه ساسانی است که بعد از شکست در نبرد نهاوند به بروجرد گریخته و بعد ها در همانجا کشته شده یا در گذشته و در این آرامگاه به خاک سپرده شده است. عده ای نیز آن را آرامگاه برکیارق، پادشاه سلجوقی می دانند که در سال ۴۹۸ قمری در سفر از اصفهان به بغداد در بروجرد درگذشته است.

اما بنا بر کتاب تاریخ ابی الفدا جسد وی برای تدفین از بروجرد به اصفهان بازگردانده می شود. با توجه به نام این آرامگاه، ممکن است متعلق به فرد یا افرادی باشد که در حین سفر برای زیارت به دلیلی در این منطقه در گذشته اند و در همانجا به خاک سپرده شده اند. لازم به ذکر است که بروجرد در سر راه عتبات عالیات (کربلا و نجف) قرار داشته و راهی از مرکز ایران به سوی کرمانشاه و سپس عراق وجود داشته که از این ناحیه می گذشته است.

صوفیان و درویش های غرب ایران در این محل دنج و خلوت چله نشین می شده اند یا مراسم گروهی می گرفته اند که هنوز هم گه گاه این روند دیده می شود. مردم بروجرد در سالروز درگذشت پیامبر اکرم یعنی بیست و هشتم ماه صفر هر سال به زیارت این آرامگاه می روند و جمعیت زیادی در این روز در این محل گرد می آیند و به روشن کردن شمع و یا پخش نذری و ذکر صلوات می پردازند.

با توجه به قرارگیری امام زاده در یک منطقه سرسبز در خارج از شهر، عموما زیارت این آرامگاه به نوعی گذراندن روز در دامان طبیعت نیز به حساب می آید و بیشتر مردم علاقه مندند مسیر امام زاده را با پای پیاده طی کنند هر چند جاده آسفالته مناسبی نیز برای این امام زاده وجود دارد. متاسفانه این بنا فاقد برق، آب و هرگونه امکانات بهداشتی است.

ساختمان امام زاده زواریون از نوع خشتی و آجری است. مقبره شاه زواریون شامل ساختمان آجری زیبایی است كه از یك گنبد بلند هرمی ۸ تركی و دو استراحتگاه در طرفین تشكیل شده است.در بقعه به سوی جنوب باز می‌شود كفش كن بقعه فضایی است به طول ۶ و عرض ۳ متر كه در دو طرف آن دو دهلیز برای اقامت زایران ایجاد شده است.

گنبد ۸ ترك مقبره دوجداره بوده و دیوار و پایه پشت ان با سنگ چیده شده كه قسمت‌هایی از آن تخریب شده است. در داخل مقبره قبری است با معجری ساده از چوب سقف آن گچ بری هایی به نقش ستاره دارد. بنای زواریون تا حدود ۴۰ سال قبل به همین صورت بوده است و از زیبایی خاصی به لحاظ معماری برخوردار بوده است. اما متاسفانه در سالهای اخیر، تعمیرات ناشیانه فراوانی در آن صورت گرفته و دیوارهای زیبای آجری آن با سیمان پوشانده شده اند.

این بنا تا کنون مورد مطالعه و یا حمایت سازمان میراث فرهنگی قرار نگرفته و خسارات زیادی به آن وارد شده است. با توجه به نوع بنا و بویژه گنبد مخروطی شکل آن و نیز بنا بر شواهد گوناگون، آرامگاه زواریجان به احتمال مربوط به عهد سلجوقی است و به این ترتیب با قدمتی بیش از هزار سال یکی از آثار تاریخی منحصر به فرد منطقه به حساب می آید. لذا جای دارد سازمان میراث فرهنگی هرچه زودتر نسبت به مرمت و نگهداری آن اقدام کند.