خوب گوش دادن

«گفتن و شنیدن»، دو خط ارتباطی با مردم است. به تعبیر دیگر، دو نعمت بزرگ الهی، قدرت گویایی و شنوایی است که سهم مهمی در ایجاد ارتباطهای انسانی دارد و برای داشتن روابطی سالم و سودمند، نیازمند آنیم که شیوه صحیح استفاده از «زبان» و «گوش» را مورد توجه قرار دهیم.

«گفتن و شنیدن»، دو خط ارتباطی با مردم است. به تعبیر دیگر، دو نعمت بزرگ الهی، قدرت گویایی و شنوایی است که سهم مهمی در ایجاد ارتباطهای انسانی دارد و برای داشتن روابطی سالم و سودمند، نیازمند آنیم که شیوه صحیح استفاده از «زبان» و «گوش» را مورد توجه قرار دهیم. وقتی دیگری سخن می‏گوید، ما گوش فرامی‏دهیم و از این رهگذر، نکاتی می‏آموزیم یا باخبر می‏شویم. «هنر گوش دادن» در ارتباط میان فرزندان و اولیاء، شاگردان و معلمان، شنوندگان برنامه‌های رادیویی و مجریان، مستمعان و خطیبان، به کار می‏آید. حتی در مساله یادگیری که بخش عمده‏ای از عمر ما را فرامی‏گیرد، خوب گوش دادن و رعایت ادب و آداب آن، مهم و حیاتی است. نحوه بهره‏وری از این «نعمت خدایی» نیز بستگی به میزان درایت و آداب دانی و مراعات حقوق و حدود دارد. در یکی از دعاها آمده است: «اللهم متعنا باسماعنا و ابصارنا و قوتنا»؛ خدایا ما را از گوشها و چشمها و نیرویمان برخوردار و بهره‏مند بگردان. در مباحث معاشرتی، نحوه استفاده از قدرت شنوایی و به تعبیر دیگر خوب شنیدن و درست گوش دادن، نقش مهمی دارد. بی‏اعتنایی به حرفهای گوینده، نشان بی‏ادبی است. برعکس، حسن توجه و ابراز علاقه، علامت ادب و تربیت اجتماعی و بها دادن به موقعیت انسانی مخاطب و گوینده به شمار می‏آید. رسول خدا صلی الله علیه و آله به حرفهای دیگران گوش می‏داد، حتی به سخن آنان که بیماردل بودند و روی اغراض شوم، حرفهایی می‏زدند. پیامبر صلی الله علیه و آله، دو گوش شنوا برای آنان بود؛ تا حدی که آنان به ستوه می‏آمدند و از روی طنز می‏گفتند: «او گوش است». خداوند دستور می‏دهد که به آنان بگو اگر گوش هم هست، برای شما گوش خوبی است، به خدا ایمان دارد و به حرفهای مؤمنین نیز باور دارد: (یقولون هو أذن قل أذن خیر لکم یؤمن بالله و یؤمن للمؤمنین). آنان از روی آزار، لقب «گوش» به پیامبر صلی الله علیه و آله می‏دادند، تا او را خوش‏باور و سطحی قلمداد کنند. ولی پیامبر صلی الله علیه و آله، این شیوه را برای جلوگیری از فتنه‏انگیزی آنان و دستیابی به سوژه‌های تبلیغاتی برای معارضه و مبارزه اتخاذ کرده بود. شاید اینگونه سکوت کردن و گوش دادن، بهترین شیوه خنثی کردن توطئه‌هایی باشد که می‏خواهند حرف بکشند و سوژه درست کنند.