دوشنبه, ۳۱ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 20 May, 2024
عدالت قرآن؛ عدالتی همه جانبه
طبق آموزه «عدالت تشریعی پروردگار» خداوند در نظام وضع قوانین، همواره اصل عدل را رعایت می کند. یکی از بازتاب های این آموزه، تعلق گرفتن «عدالت» تحت یکی از اوامر الهی می باشد. البته باید توجه داشت، عدالت دارای گستره های فردی و اجتماعی بوده و عدالت اقتصادی که در اینجا مطرح می باشد، زیرمجموعه ای از عدالت اجتماعی است. این آیه از قرآن کریم نشان می دهد، عدالت اجتماعی یکی از مصادیق این بازتاب «عدالت تشریعی» می باشد:
«إِنَّ اللَّهَ یأمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَ إِیتَاءِ ذِی الْقُرْبی./.»
«خداوند به عدل واحسان و بخشش به نزدیکان فرمان می دهد؛./.»
ظاهر سیاق آیه این است که مراد از عدالت، عدالت اجتماعی است و آن عبارت از این است که با هر یک از افراد جامعه طوری رفتار شود که مستحق آن است و در جایی جای داده شود که سزاوار آن است، و این خصلتی اجتماعی است که فرد فرد مکلفین مأمور به انجام آنند، به این معنا که خدای سبحان دستور می دهد هر یک از افراد اجتماع عدالت را بیاورد و لازمه آن این می شود که امر متعلق به مجموع نیز بوده باشد، پس هم فرد فرد مأمور به اقامه این حکمند و هم جامعه که حکومت عهده دار زمام آن است. مقصود از احسان هم، احسان به غیر است نه این که فرد کار نیکو کند، بلکه خیر و نفعی را به دیگران برساند. چنان که متذکر گردیدیم عدالت اقتصادی نمودی از عدالت اجتماعی می باشد و این آیه شامل آن نیز خواهد بود. بدین ترتیب آیه مزبور هنگام ارائه جنبه دیگری از عدالت تشریعی، بر عدالت اقتصادی تأکید ورزیده است.
تأکیدی که قرآن کریم با تکیه بر عدالت تشریعی پروردگار نسبت به عدالت اجتماعی ـ اقتصادی داشته است، سبب گردیده است که بسیاری از اندیشمندان مسلمان بر اهمیت آن صراحت نمایند. این در حالی است که نظام سرمایه داری که براساس «اصالت فایده» استوار می باشد، عدالت اقتصادی را به طور مبنایی در اولویت های طراز اول خود قرار نداده است. جان راولز در این باره می گوید:
«ویژگی تکان دهنده مکتب فایده گرایی در مورد عدالت آن است که برای این مکتب اهمیتی ندارد ـ مگر به صورت غیرمستقیم ـ که در این مجموعه رضامندی چگونه میان افراد توزیع گردد، درست همان گونه که برای یک فرد چندان اهمیتی ندارد ـ مگر به طور غیرمستقیم ـ که رضامندی هایش را در طول زمان برای خویش چگونه توزیع نماید».
البته نظام سرمایه داری لیبرال در عمل به علت مواجه شدن با بحران ها بر لزوم توجه به اهمیت توزیع درآمد و عدالت اجتماعی پی برده به همین خاطر آن را به عنوان یکی از اهداف ثانویه خود در نظر گرفته و به ضرورت و اهمیت دخالت دولت در این باره اذعان نموده است. این چرخش در مواضع نظام اقتصاد آزاد، نظام سرمایه داری لیبرال را به نظام سرمایه داری ارشادی تبدیل نمود، که با بسیاری از مبانی نظری نظام سرمایه داری سازگاری منطقی ندارد. این در حالی است که توجه نظام اقتصاد اسلامی به توزیع درآمد و عدالت اجتماعی در مرحله اندیشه و نظر از ذات نظام برخاسته و رابطه ای منطقی بین مبانی این نظام و اهدافش مشاهده می شود. البته مطالعه تطبیقی دقیق تر برخورد این دو نظام پیرامون جایگاه عدالت، نیاز به مجال وسیع تری دارد که این مقال توان آن را ندارد.
منابع در دفتر روزنامه موجود است
[حجت الاسلام دکتر علی اصغر هادوی نیا]
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور سیدابراهیم رئیسی رئیسی بالگرد ابراهیم رئیسی ایران سقوط بالگرد رئیسی سقوط بالگرد دولت سیزدهم مجلس شورای اسلامی دولت
هلال احمر پلیس فراجا سیل تهران هواشناسی مشهد سیل مشهد بارش باران سلامت آموزش و پرورش وزارت آموزش و پرورش
بورس بازار سرمایه سازمان هواشناسی خودرو قیمت دلار یارانه دلار قیمت خودرو حقوق بازنشستگان ایران خودرو بازار خودرو قیمت طلا
سینمای ایران سینما نمایشگاه کتاب زری خوشکام علی حاتمی تلویزیون کتاب فیلم نمایشگاه کتاب تهران
دانشگاه تهران
روسیه رژیم صهیونیستی ولادیمیر پوتین غزه اسرائیل فلسطین آمریکا جنگ غزه حماس چین اوکراین نوار غزه
فوتبال پرسپولیس استقلال لیگ برتر انگلیس لیگ برتر منچسترسیتی لیگ برتر ایران فدراسیون فوتبال بازی تراکتور بارسلونا باشگاه پرسپولیس
سامسونگ ناسا گوگل هوش مصنوعی هواپیما اپل تبلیغات نمایشگاه ایران هلث آیفون
سرطان رژیم غذایی سازمان غذا و دارو استرس کاهش وزن مغز انسان ویتامین دیابت سکته