معنای مهیمن بودن خدا و قرآن

«المهیمن» کلمه " مهیمن " در سوره مائده بر قرآن کریم اطلاق شده است، می‌فرماید: «و انزلنا الیک الکتاب به الحق»؛ ما قرآن را برای تو فرود آوردیم به حق، یعنی از روی حقیقت «مصدقا لما بین …

«المهیمن» کلمه " مهیمن " در سوره مائده بر قرآن کریم اطلاق شده است، می‌فرماید: «و انزلنا الیک الکتاب به الحق»؛ ما قرآن را برای تو فرود آوردیم به حق، یعنی از روی حقیقت «مصدقا لما بین یدیه من الکتاب»؛ در حالی که کتاب‌های آسمانی قبل از خودش را تصدیق می‌کند یعنی صداقت آن‌ها را در اصل قبول می‌کند «و مهیمنا علیه»؛ ما قرآن را مهیمن بر کتاب‌های آسمانی قبل قرار دادیم (مائده/۴۸).

جمله عجیبی است که قرآن مهیمن بر کتاب‌های آسمانی قبل (تورات و انجیل) است. معنی " مهیمن " چیست؟ یک معنی مهیمن - که مفهوم همیشه هست - حفظ و نگهبانی و مراقبت است. گفته‌اند که علاوه بر این، مفهوم تصرف هم در آن هست، مراقبی که حق اصلاح کردن و تصرف اصلاحی هم دارد. حال این تعبیر که قرآن می‌فرماید قرآن حافظ کتاب‌های آسمانی قبل است، با اینکه ناسخ آن‌هاست، چگونه است که قرآن هم ناسخ آن‌هاست و هم حافظ آن‌ها؟

برای این است که نسبت هر کتاب آسمانی بعدی با کتاب آسمانی قبلی نسبت ضد با ضد خودش نیست. (مارکسیست‌ها یک حرفی می‌زنند که از ضدی، ضدی تولید می‌شود که آن را نفی می‌کند)، بلکه نسبت کامل‌تر است با ناقص‌تر، نسبت کلاس بالاتر است با کلاس پایین‌تر که در عین حال که تغییرات و اصلاحاتی متناسب با خودش در کلاس بالاتر هست این طور نیست که آنچه را که در گذشته بود نفی کند، آن محتواهای صحیحش را حفظ می‌کند و البته بدعت‌ها و تحریف‌هایی را که در آن واقع شده از بین می‌برد، احکامی را هم که متناسب با آن وضع خاص بوده نسخ می‌کند ولی نسخ آن‌ها معنایش این نیست که روح آن کتاب از بین برود، روح آن کتاب در عین حال در قرآن محفوظ است یعنی قران در معنا حافظ همه کتب آسمانی واقعی دیگر است، بعلاوه مهیمنی است که دخل و تصرف هم می‌کند، این حکمش را برمی دارد حکم دیگری به جای آن می‌گذارد و خود آن کتاب هم آمادگی چنین کاری را از اول داشته است.

حال، خدای متعال مهیمن است، حافظ و رقیب (به معنای) مراقب و نگهبان بنده خودش است، حافظ و رقیب و نگهبان همه عالم است، ولی چون اینجا بیشتر رابطه بنده و خدا مطرح است، " خدای متعال مهیمن است " یعنی اگر کسی خود را به خدای خود متصل کند و پیوند دهد، اگر خود را به خدا بسپارد، به جایی سپرده است که از دستبرد هر دستبرد زننده‌ای مصون است.

در موضوع " شیطان " لحن قرآن چگونه است؟

(از زبان شیطان) می‌گوید: «فبعزتک لأغوینهم اجمعین* الا عبادک منهم المخلصین» (ص/۸۳-۸۲)؛ به عزت تو قسم همه‌شان را گمراه خواهم کرد مگر بندگان مخلص تو (که " مخلص " از " مخلص " بالاتر است)، بندگانی که اصلاً وجودشان را خالص کرده‌اند. آن‌هایی که وجودشان را برای خدا خالص کرده‌اند همان‌ها هستند که خودشان را به خدا سپرده‌اند دیگر شیطان نمی‌تواند آنجا اصلاً راه پیدا کند. در آیه دیگر می‌فرماید: «ان عبادی لیس لک علیهم سلطان» (حجر/۴۲)؛ بندگان من، آن‌هایی که واقعاً بنده مناند و تو هیچ نفوذی نمی‌توانی در آن‌ها داشته باشی.

در آیه دیگر می‌فرماید: «انما سلطانه علی الذین یتولونه» (نحل/۱۰۰)؛ تسلط شیطان بر کسانی است که ولای او را پذیرفته‌اند. خدای متعال حافظ و رقیب این گونه بندگان (یعنی بندگانی که خود را به او سپرده‌اند) است.

بنابر قول آن مفسرینی که می‌گویند مفهوم تصرف هم در " مهیمن " خوابیده، یعنی وقتی این بنده خودش را به او سپرده احیاناً اگر غل و غشی در او هست خدا خودش خالصش می‌کند مثل فلزی که شما آن را به زرگر سپرده و خودتان رفته‌اید، او با آن مهارت و لیاقتی که خودش دارد احیاناً اگر غل و غشی هم در لابلای آن وجود دارد، دیگر بعد از این سپردن او خودش آن غل و غش‌ها را خارج می‌کند.

اشاره:

مهیمن یکی از صفات قرآن است و معنای آن این است که قرآن بر دیگر کتب آسمانی مانند تورات و انجیل و روایات فائق است.

این یکی از صفات خداوند است که درباره قرآن نیز بیان شده است و معنای آن فائق بودن بر همه چیز است و یعنی قرآن بر کتب آسمانی دیگر و روایات برتری دارد و اگر بخواهیم روایات صحیح را از ناصحیح تشخیص دهیم باید به قرآن رجوع کنیم.

منبع: ایکنا