علل و راه حل ناتوانی جنسی مردان

آیا می شود از اختلال نعوظ پیشگیری کرد

حتی در عصر پیشرفت‌های پزشکی نیز پیشگیری بهترین دارو و درمان است و می‌تواند به طور قابل‌توجهی خطر بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت و برخی از انواع سرطان را بکاهد. مقصود اصلی از اقدامات پیشگیرانه، افزایش طول عمر است اما بیشتر مردان در عین حال می‌خواهند سالمندی سالم و باکیفیتی داشته باشند. اختلال نعوظ یا ایمپوتنس البته به اندازه حمله قلبی یا سکته مغزی بد نیست، اما می‌تواند باعث ناکامی، شرم و حتی افسردگی در برخی مردان شود. پزشکان، اختلال نعوظ را این‌طور تعریف می‌کنند: ناتوانی در ایجاد و حفظ نعوظ آلت در حد کافی برای آمیزش جنسی، دست‌کم در ۲۵ درصد از روابط زناشویی. طبق این تعریف، حدود ۳۰ میلیون مرد آمریکایی دچار این ناتوانی هستند و تعداد بی‌شماری نیز درجات ملایم‌تر آن را تجربه می‌کنند....

اگرچه نعوظ یک فرآیند طبیعی و غیرارادی است، اما پدیده‌ای بسیار پیچیده است. مردان دارای کارکرد سالم نعوظی، در طول خواب شبانه خود، بین ۳ تا ۴ بار دچار نعوظ می‌شوند. نعوظ‌هایی که در زمان بیداری رخ می‌دهند، با برانگیختگی‌هایی ناشی از افکار جنسی و تحریک حسی مربوط هستند و یک ناحیه مغز به نام هیپوتالاموس هماهنگ‌کننده این تصاویر و حس‌هاست و تکانه‌های میل جنسی را از طریق نخاع به لگن می‌فرستد تا در آنجا با اعصاب دستگاه عصبی خودکار پیوند پیدا‌کند.

اعصاب حسی از پوست آلت تناسلی و سایر مناطقی شهوت‌زا نیز به طور مستقیم و بدون دخالت مغز به اعصاب خودکار اتصال دارند. اعصاب خودکار در لگن، در صورت تحریک مناسب، پیام‌های شیمیایی را به شریان‌های آلت تناسلی می‌فرستند و باعث می‌شوند این عروق گشاد شوند و خون بیشتری را پذیرا شوند. خون به درون «اجسام غاری»، تنه‌هایی از بافت اسفنجی، هجوم می‌آورد؛ اجسام غاری متورم می‌شوند و نعوظ را به وجود می‌آورند. این بافت نعوظی متورم ‌شده همچنین روی وریدها فشار می‌آورد و مانع بازگشت خون اضافی از آلت تناسلی می‌شود و به این ترتیب، نعوظ حفظ می‌شود. نعوظ به ۶ برابر افزایش میزان خون در آلت تناسلی بستگی دارد. نعوظ همچنین به مولکول شیمیایی کوچکی به نام اکسید نیتریک وابسته است که به اعصاب اجازه ارتباط برقرار کردن با یکدیگر و با شریان‌های آلت تناسلی را می‌دهد. اکسید نیتریک از طریق یک ماده واسطه به نام «گوانوزین مونوفسفات سیکلیک» (cGMP) بر شریان‌ها اثر می‌گذارد. قرص ضد ناتوانی جنسی، ویاگرا هم با افزایش دادن میزان cGMP در آلت تناسلی به ایجاد نعوظ کمک می‌کند.

مرحله نهایی نعوظ، «تورم‌زدایی» است که در آن، آلت تناسلی دوباره به حالت شل خود بازمی‌گردد. تورم زدایی معمول به دنبال انزال رخ می‌دهد، اما ممکن است در صورتی که عمل جنسی به علت یک عمل یا فکر مزاحم قطع شود نیز به وجود آید. در این حالت، شریان‌های آلت باریک می‌شوند و وریدها گشاد می‌شوند و خون از این اندام خارج می‌شود.

● اختلالات نعوظ و عوامل خطرساز

سن، مهم‌ترین عامل خطرزاست. تنها ۲ درصد مردان ۴۰ ساله اختلال نعوظ را تجربه می‌کنند، اما این شمار با افزایش سن بالا می‌رود. «بررسی سالمندی مردان ماساچوست» نشان می‌دهد که ۲۵ درصد مردان ۶۵ ساله، ۵۵ درصد مردان ۷۵ ساله، و ۶۵ درصد مردان ۸۰ ساله، اختلال نعوظ را گزارش می‌کنند. شدت این اختلال نیز با افزایش سن بیشتر می‌شود. در مجموع، ۳۵ درصد مردان ۴۰ تا ۷۰ ساله اختلال متوسط تا شدید نعوظ دارند و ۵۲ درصد همه مردان درجاتی از اختلال نعوظ را گزارش می‌کنند. با اینکه سن در نعوظ اهمیت دارد، اما پیری طبیعی مقصر ایجاد اختلال نعوظ نیست. میزان تستوسترون با افزایش سن به تدریج کاهش می‌یابد، اما در اغلب مردان سالمند در حد طبیعی باقی می‌ماند. بافت‌ها با افزایش سن، کشسانی خود را از دست می‌دهند؛ هدایت عصبی آهسته می‌شود و استرس افزایش می‌یابد اما هیچ‌کدام از این عوامل مسوول میزان بالای اختلال نعوظ در مردان سالمند نیست. در عوض، به نظر می‌رسد که این وضع به بیماری‌هایی مربوط باشد که به عروق خونی و اعصاب آسیب می‌رسانند.

برای مثال، در «بررسی سالمندی مردان ماساچوست»، ۳۹ درصد مردان دچار بیماری قلبی، اختلال کامل نعوظ داشتند که این رقم در مورد مردان دیابتی ۲۸ درصد و در مردان مبتلا به فشار خون بالا ۱۵ درصد بود. در مقایسه اختلال نعوظی شدید تنها در ۱۰ درصد مردان هم‌سنی که به این بیماری‌ها مبتلا نبودند، وجود داشت اما فشار خون، قلب و قند خون چگونه با نعوظ ارتباط پیدا می‌کند؟ پاسخ به تصلب شرایین مربوط می‌شود، بیماری که به عروق خونی در هر جای بدن آسیب می‌رساند، می‌تواند به شریان‌های آلت تناسلی هم آسیب برساند، بنابراین این شریان‌ها نمی‌توانند خون لازم برای نعوظ را وارد آلت تناسلی کنند.

آسیب عصبی هم در برخی از مردان، به خصوص دیابتی‌ها، در این امر دخیل است. تحقیقات متعدد نشان داده‌اند که سلامت عروق برای کارکرد نعوظی ضروری است. برای مثال، پژوهشگران دانمارکی نشان دادند که ۲۷ درصد مردان مبتلا به فشار خون بالا دچار اختلال شدید نعوظ هستند. این میزان حتی از نتایج «بررسی سالمندی مردان ماساچوست» بالاتر بود،‌اما پزشکان دانمارکی یک قدم جلوتر رفتند. آنها رشته‌ای مشروح از آزمایش‌ها را انجام دادند تا علت اختلال نعوظ را پیدا کند. نتیجه این بود که ۸۹ درصد مردان دچار اختلال نعوظ دچار اختلال کارکرد شریان آلت تناسلی هستند. «بررسی سالمندی مردان ماساچوست» هم نشان داد که میزان خونی کلسترول خوب (HDL) پیش‌بینی‌کننده خطر اختلال نعوظ است، هیچ‌کدام از مردان دارای میزان بالای HDL مشکل نعوظ نداشتند،اما ۱۶ درصد مردان دارای پایین‌ترین میزان HDL اختلال نعوظ داشتند. دیابت هم می‌تواند در ایجاد تصلب شریان‌ها نقش داشته باشد و هم به عصب‌ها آسیب برساند. بنابراین تعجبی ندارد که دیابت هم باعث اختلال نعوظ می‌شود.

مردان مبتلا به دیابت نسبت به مردان سالم با احتمال سه برابر بیشتر،‌ و۱۰ تا ۱۵ سال زودتر دچار اختلال نعوظ می‌شوند. در مجموع، مردانی که دیابت طولانی‌مدت نیازمند درمان دارند، ۵۰ درصد خطر دچار شدن به اختلال نعوظی دارند. در مورد رابطه سیگار کشیدن و اختلال نعوظ، یک نظرخواهی از ۴۴۶۲ کهنه‌سرباز آمریکایی نشان داد که سیگار کشیدن حتی هنگامی که سایر عوامل خطرساز در نظر گرفته می‌شوند، احتمال اختلال نعوظ را تا ۵۰ درصد افزایش می‌دهد. یک بررسی اروپایی نیز روی ۲۰۱۰ مرد نشان داد که مردان سیگاری نسبت به غیرسیگاری‌ها با احتمال ۱.۷ برابر بیشتر ممکن است به اختلال نعوظ مبتلا شوند. گرچه در مواردی که اختلال نعوظ ناشی از درمان سرطان پروستات یا سایر اختلالات هورمونی غدد درون‌ریز بدن است، عادات بهداشتی مناسب اثر چندانی بر محافظت از مردان در مقابل اختلال نعوظ ندارد، اما سبک زندگی سالم حتی در این موارد می‌تواند با جلوگیری از عوامل روانی از جمله مصرف الکل و مواد مخدر که عامل ۱۵ درصد موارد اختلال نعوظ هستند، به مردان کمک کند. نهایتا اینکه پیشگیری نیاز مردان به دارو را کاهش می‌دهد،‌ و تا ۲۵ درصد موارد اختلال نعوظ به عوارض جانبی داروهای تجویز شده برای فرد مربوط می‌شود.

● سبک زندگی و اختلال نعوظ

آیا سبک زندگی می‌تواند به کارکرد نعوظی مرتبط باشد؟ بر اساس یک بررسی در دانشگاه هاروارد پاسخ این سوال، مثبت است: سبک زندگی یک مرد می‌تواند بر کارکرد جنسی او اثر بگذارد. برخی از نتایج بررسی‌های هاروارد به قرار زیر است:

▪ سیگار: مردی که سیگار می‌کشد با احتمال ۲/۲ برابر بیشتر نسبت به غیرسیگاری‌ها دچار اختلال نعوظ می‌شود.

▪ ورزش: مردانی که ۳۰ دقیقه در روز ورزش می‌کنند، نسبت به افراد بی‌حرکت ۴۱ درصد کمتر احتمال دارد دچار این اختلال شوند. پیگیری مردان شرکت کننده در «بررسی سالمندی مردان ماساچوست» نشان داد که مردان بی‌حرکت با شروع کردن ورزش حتی در میانسالی می‌توانند خطر اختلال نعوظ را در خود کاهش دهند.

▪ چاقی: مردان دارای اضافه‌وزن، حتی پس از در نظر گرفتن سن، دیابت، ورزش و سایر عوامل خطرساز برای این اختلال نیز با احتمال بیشتری دچار اختلال نعوظ می‌شوند.

▪ الکل: مصرف الکل نیز از عوامل خطرساز اختلال نعوظ است.

کمبودهای هورمونی ندرتا عامل اختلال نعوظ هستند، اما اگر اینگونه باشد، درمان جایگزینی هورمونی مشکل را حل خواهد کرد. عوامل روانی هم ممکن است به درمان پاسخ دهند و حتی یک هنگامی یک علت خاص پیدا نمی‌‌شود، بسیاری از مردان از داروهایی که برای درمان اختلال نعوظ وجود دارد، سود می‌برند. همچنین می‌توان از پمپ خلأ استفاده کرد که بی‌خطر و موثر است و در مواردی با جراحی پروتز‌های آلت تناسلی کاشته می‌شود. اگرچه شواهد هنوز کامل نیست، اما درمان بیماری زمینه‌ای ممکن است به بازگرداندن کارکرد نعوظی به حالت طبیعی کمک کند. برای مثال، مردان مبتلا به دیابت، در صورتی که میزان قند خون‌شان کاملا کنترل شود، با احتمال کمتری دچار مشکل نعوظ می‌شوند.

در حال حاضر، پزشکان به طور قطعی نمی‌دانند که آیا داروهای کاهنده میزان کلسترول هم می‌تواند در این مورد کمک‌‌‌کننده باشد یا نه؛ اما به هر حال، به‌خصوص آنجایی که داروهای استاتینی کاهنده کلسترول، کارکرد عروقی را هم بهبود می‌بخشند،‌ امکان قویی در مورد مفید بودن آنها هست. اصلاح سبک زندگی نیز نویدبخش است اما تنها اگر پیش از آنی شروع شود که تصلب شریان‌ها، فشار خون بالا و دیابت آسیب‌های بازگشت ناپذیر به شریان‌ها و عصب‌هایی که برای کارکرد طبیعی جنسی لازم هستند، وارد نیاورده باشند. مانند اغلب بیماری‌ها،‌ در این مورد نیز پیشگیری بهترین درمان است.

ترجمه: بهار خراسانی