تمام قد به احترام فلسفه

کتاب ماه فلسفه با تمام کمی و کاستی هایی که متوجه هر کار پژوهشی تخصصی است, توانسته دو سال خود را حفظ کند چنین کاری بی شک نیازمند قدردانی از سردبیر و تیم همراه وی است که توانسته در فصل خزان فلسفه کورسوی امیدی برای پیوند نسل جوان علاقه مند به فلسفه با فلاسفه ایرانی و جهانی فراهم سازد

کتاب ماه فلسفه با تمام کمی و کاستی هایی که متوجه هر کار پژوهشی تخصصی است، توانسته دو سال خود را حفظ کند. چنین کاری بی شک نیازمند قدردانی از سردبیر و تیم همراه وی است که توانسته در فصل خزان فلسفه کورسوی امیدی برای پیوند نسل جوان علاقه مند به فلسفه با فلاسفه ایرانی و جهانی فراهم سازد.

کتاب ماه، ماهنامه یی است که با هـدف اطلاع رسانی و نقد و بررسی کتاب های منتشـر شده در کـشـور، در ۹ نشریه تخصصی با موضوع های کلیـات، دیـن، ادبیات، فلـسفـه، عـلوم اجتماعی، عـلوم و فنون، تاریخ و جغرافیا، کودک و نوجوان و هـنـر منتشـر می شـود. مطالب ایـن نـشـریـات شـامـل نــقـد و بررسـی و معـرفی، گفت وگو، اخبار، گزارش و مـطالب متنـوع دیـگر درباره کتـاب است. هـمچنیـن فـهـرسـت کتـاب های مـنـتـشـر شـده در هــر مـاه به هــمـراه تـصــاویـر روی جـلـد و معـرفی کـوتاهی از اکثر کتاب ها ارائه می شـود.

«کتاب ماه فلسفه» نام یکی از این مجلات تخصصی است. این ماهنامه با صاحب امتیازی خانه کتاب و به سردبیری علی اوجبی و مشاوره علمی دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، دکتر سعیدی مهر و دکتر محمدرضا اسدی به چاپ می رسد. کتاب ماه فلسفه ماهنامه یی است که با هدف اطلاع رسانی در زمینه کتاب و مسائل نشر و کمک به ارتباط خلاق بین پدیدآورندگان، ناشران، کتابداران و سایر فعالان عرصه نشر و فرهنگ کشور منتشر می شود. پیش از این در مجموعه مجلات «کتاب ماه»، «فلسفه» در کنار «ادبیات» و در مجموعه یی با نام «کتاب ماه ادبیات و فلسفه» منتشر می شد و علاقه مندان حوزه های متنوع و گسترده فلسفی همواره از مجله تخصصی اطلاع رسانی فلسفی محروم بودند.

اما در دوره جدید، این دو حوزه تفکیک شدند و کتاب ماه ادبیات و فلسفه به دو مجله «کتاب ماه ادبیات» و «کتاب ماه فلسفه» بدل شد. با نگاه به شماره های گوناگون این ماهنامه تخصصی فلسفه می توان دریافت که مسوولان آن قصد دارند به نقد و بررسی آثار فلسفی بپردازند نه به خود فلسفه و مباحث فلسفی و به این اعتبار از حیث موضوع، هدف و ساختار متمایز از نشریات تخصصی فلسفی است و با توجه به اینکه امروزه فلسفه حوزه های بسیار گسترده یی را دربر می گیرد این نشریه هم بنا را بر این گذاشته است که به همه این حوزه ها نظر داشته باشد؛ از هستی شناسی تا معرفت شناسی، از فلسفه کلاسیک تا فلسفه مدرن و پست مدرن، از فلسفه ایرانی- اسلامی و عرفانی تا فلسفه های غربی و ... با آنکه در مجموع شماره های چاپ شده از این ماهنامه برمی آید که این مجله بیشتر مساله فلسفه اسلامی را مورد بررسی قرار داده است اما بدون شک پرونده های تخصصی غنی نیز در رابطه با فلاسفه مغرب زمین منتشر کرده است و البته در این جغرافیای فکری و فلسفی، آثار و رخدادهای فلسفی غیرفارسی را هم از نظر دور نداشته و در هر شماره بخشی را به معرفی و نقد و بررسی این گونه آثار اختصاص داده است. در بعضی از شماره های مجله در مورد یک فیلسوف یک پرونده وجود دارد. از شماره هایی که به صورت تخصصی در مورد یک فیلسوف یا یک فرد اشراقی به چاپ رسیده است، می توان به شماره های ۷ (ابن عربی) ۱۶ (فارابی)، ۲۲ (ویتگنشتاین) و ۲۳ (شیخ اشراق) اشاره کرد. این پرونده ها از دیدگاه های مختلف به صورت نقد و تحلیل، معرفی کتاب در مورد فیلسوف و نگاه از زوایای مختلف در مورد نظریات وی به چاپ رسیده اند.

به پرونده های موضوعی نیز در این ماهنامه توجه می شود. با آنکه نقش و تاثیر چنین پرونده هایی کمتر از پرونده های چاپ شده در مورد فلاسفه است اما این نگاه نیز در مجموع موارد چاپ شده به چشم می خورد.

یکی از بخش های قابل تامل این نشریه فصلی است با عنوان «گزارش مترجم» و یکی از بخش های جذاب و پرمحتوای این نشریه محسوب می شود. گفت وگو، نقد کتاب، گزارش، پیشخوان، یک مقاله یک کتاب (معرفی تحلیل) نشست، زیست نامه، جستار، گفت وگوی ماه، یک کتاب در یک مقاله، کتاب شناسی، نسخه شناسی، مقاله شناسی و جستار از دیگر فصول این نشریه است که متناسب با موضوع هر شماره به چاپ می رسند.

در کنار موارد ذکر شده مجله کتاب ماه فلسفه در هر شماره به شناساندن فیلسوفی غیرآشنا برای ایرانیان می پردازد. این امر خود به تنهایی می تواند باعث ترغیب دوستداران فلسفه به خواندن یک ماهنامه شود چرا که بسیاری از فیلسوفان مهم مغرب و مشرق جهان برای ایرانیان غریبه هستند و هنوز با آثار و تفکر آنها آشنایی ندارند. به نظر می رسد این توجه مجله به خاطر عقب ماندگی فضای ترجمه آثار گوناگون فلاسفه مطرح جهان در ایران است که با توجه به کثرت نظریات مختلف نمی توان آنچنان نیز بر مترجمان این حوزه خرده گرفت.

کتاب ماه فلسفه با آنکه به خاطر تعدد بخش ها و فصول نمی تواند به یک فیلسوف با یک نظریه نگاهی جامع داشته باشد اما خواننده مشتاق و دورافتاده ایرانی را با معرفی کتاب ها و مقالات مربوط به موضوع پرونده به خواندن بیشتر ترغیب می کند.

امتیاز دیگر این نشریه که آن را از دیگر نشریات تخصصی فلسفه متمایز می کند، مساله در ظاهر بی تاثیر اما در حقیقت مهم است و آن بودن یک لوح فشرده در انتهای هر شماره است که فهرست کتاب های چاپ شده حوزه فلسفه در ماهی که گذشت را در خود دارد. چنین امری به پژوهشگران حوزه فلسفه کمک می کند به راحتی به کتاب های چاپ شده این حوزه دسترسی پیدا کنند و برای یافتن یک کتاب جدید به چندین و چند کتابفروشی سر نزنند که از چاپ آن باخبر شوند.

بی شک نمی توان تاثیر صاحب امتیاز این مجله را در کیفیت نشریه و اطلاعات به روز آن در مورد آخرین کتاب های چاپ شده نادیده گرفت اما این موضوع در حوزه فلسفه ایران آنچنان تاثیرگذار نیست چرا که میزان کتاب های چاپ شده این حوزه آنچنان زیاد نیست که دیگر نشریات برای دسترسی به آنها با سختی روبه رو باشند لذا باید توفیق مجله را در حوزه سردبیری آن جست وجو کرد. علی اوجبی نشان داده است فردی بامعلومات و کتاب شناس است و این امتیاز در کنار مدیریت تاثیرگذار وی توانسته است این نشریه را به شماره ۲۴ برساند.

فلسفه دوستان ایرانی می دانند که داشتن نشریه یی تخصصی در مورد فلسفه و کتاب های فلسفی کاری دشوار است که با مشکلات زیادی نیز روبه رو است. نگارنده به هیچ وجه قصد تعریف و تمجید بی اساس از تیم نشریه را ندارد اما عمر این نشریه بدون سیر نزولی و حفظ مطالب در سطحی از استاندارد کاری دشوار است. این ماهنامه با مشاوران علمی فلسفه شناس خود توانسته است نظر خوانندگان را جلب کند.

مساله یی دیگر که صاحبان چنین نشریاتی با آن روبه رو هستند، تخصصی بودن مجله است که به همراه خود خوانندگانی متمایز را به همراه دارد. نشریه باید بتواند نظر متخصصان آن حوزه را جلب کند و این کار در مورد فلسفه به مراتب سخت تر و دشوارتر است.

علی اوجبی سردبیر این نشریه در سخن نخست شماره چهارم دیدگاه خود را در مورد فیلسوفان این گونه می نویسد؛ «با نگاهی گذرا به تاریخ پرفراز و نشیب فلسفه و جریان های فلسفی با سه گروه عمده مواجه می شویم؛ گروه نخست که بیشینه فیلسوفان در این گروه جای می گیرند، شیفته و دلباخته دیگر متفکران هستند و استقلال در رای ندارند و آثار این گروه، بیشتر حاشیه و نقد نوشته های دیگران است و تنها نقش آنها در جریان فلسفه، تبیین و تشریح نکات تاریک و مبهم آموزه های فلسفی دیگران است. گروه دیگر از فیلسوفان که شمار آنها اندک است، گرچه توان ارزیابی و نقادی دیدگاه ها و نظریه های فلسفی را دارند اما اندیشه های فلسفی آنان در قد و قواره یک نظام منسجم فلسفی نیست. دسته سوم که از گروه دوم نیز بسی کم شمارترند، فیلسوفان صاحب فکر و دارای نظام فلسفی خاص و متمایزند.»

داشتن چنین دیدگاهی و تاکید بر دسته سوم فلاسفه یکی از نقاط قوت این کتاب است که به معرفی فیلسوفان دارای تفکر و دارای نظام فلسفی خاص منتهی شده است.

نگاهی گذرا به نویسندگان شماره های گوناگون خط مشی سردبیر را نشان می دهد. وی علاقه یی خاص به فلسفه اسلامی دارد و در غرب نیز بیشتر از منتقدان مدرنیته مانند هایدگر و فوکو تمجید می کند تا صاحبان نظریه در مورد مدرنیته غربی. همین امر در نوشتار مقاله نویسان نیز به چشم می خورد به آن شکل که از فیلسوفان طرفدار مدرنیته در ایران نیز مانند افرادی چون دینانی تمجید نمی شود. شاید این یکی از مهم ترین نقاط ضعف این نشریه تخصصی باشد که نتوانسته بی طرفی خود را تا حد زیادی حفظ کند. خط مشی این مجله را می توان مانند دیگر مرکز دولتی فلسفه (موسسه حکمت و فلسفه) دانست که تاکید بیشتر بر نقد مدرنیته و اهمیت دادن به فلاسفه اسلامگرای ایرانی است.

سطح مقالات چاپ شده در این ماهنامه از میزانی قابل قبول و حتی یک پله بالاتر از دیگر نشریات تخصصی فلسفه است. مقالات در بسیاری از مواقع خود به صورت منابع دیگر تحقیقات و پژوهش های تخصصی قرار می گیرند. ترجمه مقالات خارجی نیز به دانشجویانی که آنچنان با زبان تخصصی فلسفه آشنایی ندارند، کمک می کند در راه پژوهش به منابع دسترسی راحت تری داشته باشند.

فصل پیشخوان که در سه بخش فارسی، عربی و غربی به چاپ می رسد نیز از آن جهت حائز اهمیت است که به پژوهشگر کمک می کند با آخرین کتاب های چاپ شده در حوزه فلسفه در ایران و جهان آشنا شود و در صورت نیاز آنها را تهیه و به آنها رجوع کند. این فصل بخصوص با معرفی کوتاه کتاب های چاپ سال جدید در جهان به پژوهشگران و مترجمان این امکان را می دهد که با مراجعه به این مجله با کتاب ها آشنا شوند و در صورت تمایل آنها را ترجمه کنند. بی شک این کار به توسعه ترجمه تخصصی فلسفه کمک شایانی می کند. کتاب ماه فلسفه با تمام کمی و کاستی هایی که متوجه هر کار پژوهشی تخصصی است، توانسته دو سال خود را حفظ کند. چنین کاری بی شک نیازمند قدردانی از سردبیر و تیم همراه وی است که توانسته در فصل خزان فلسفه کورسوی امیدی برای پیوند نسل جوان علاقه مند به فلسفه با فلاسفه ایرانی و جهانی فراهم سازد. این نشریه در انتهای هر ماه به چاپ می رسد و قیمت آن ۱۲۰۰ تومان است.