ایمیلهایی که چک نمی شوند

کمتر کسی فکر می کرد راه اندازی آزمایشی سرویس ایمیل رایگان گوگل با نام Gmail, معادلات رقابتی دنیای پورتالها و همچنین انتظارات و سطح نگرش کاربران نسبت به پست الکترونیکی را تا این حد تغییر دهد و دچار دگرگونی کند

● تاریخچه

کمتر کسی فکر می‌کرد راه‌اندازی آزمایشی سرویس ایمیل رایگان گوگل با نام Gmail، معادلات رقابتی دنیای پورتالها و همچنین انتظارات و سطح نگرش کاربران نسبت به پست الکترونیکی را تا این حد تغییر دهد و دچار دگرگونی کند.

در ابتدا اعلام شد که این سرویس ایمیل یک گیگابایتی به صورت آزمایشی و تنها به وبلاگنویسان و صاحبان اکانت سرویس بلاگ‌اسپات (بلاگر) تعلق می‌گیرد. در آن زمان یکه‌تاز سرویسهای ایمیل دنیا (یاهو) که هرگز نمی‌توانست تصور کند روزی اینطور از صحنه محو شود، به کاربران قدیمی خود ۷ الی ۱۰ مگابایت فضای inbox می‌داد و کاربرانی که تازه ثبت نام می‌کردند یا سرویس قدیمی خود را به روز می‌نمودند هم تا سقف ۱۰۰ مگابایت فضای خالی صندوق پستی دریافت می‌کردند اما واقعیت اینجاست که تصور میل باکس یک گیگابایتی یعنی بیش از ۱۰ برابر آنچه در بهترین حالت توسط سرویسی مانند یاهو به کاربران داده می‌شود، اصلاً امکانپذیر نبود.

به هر حال پس از مدت کوتاهی، سیل کسانی که وبلاگنویس بودند و در بلاگ‌اسپات اکانت داشتند، به جی‌میل مجهز شدند و به نحوی خود را از سایر اهالی دنیای سایبر جدا کردند. فخرفروشی به داشتن یک گیگابایت فضای ایمیل که شاید سالها به طول بینجامد تا کاملاً پر شود و شاید به داشتن یک میلیون نامه‌ی الکترونیک نیاز داشت تا چنین حجمی را پر کند دیگر به عادت جی‌میلی‌ها دعوت شده بود.

بعد از گذشت چند روز از تولد جی‌میل نوپا، اعلام شد که هر کس می‌تواند به تعدادی محدود و معدود، دعوتنامه برای دوستان خود جهت پیوستن به جی‌میل ارسال کند. نیک به یاد داریم که این روزها، بخش عمده‌ی پستهای وبلاگنویسان، به دریافت و ارسال دعوتنامه‌های جی‌میل اختصاص یافته بود: "من پنج دعوتنامه‌ی جی‌میل دارم، هر کسی می‌خواد کافیست فقط یک کامنت بگذارد."

این روند را بیشتر در سایتهای تجاری و وبلاگهای زرد که در جهت کسب بازدیدکننده و نظردهنده‌ی بیشتر، هر کاری می‌کردند می‌شد دید. از طرف دیگر، برخی سودجو نیز با سوءاستفاده از ناآگاهی برخی کاربران، اقدام به فروش اکانتهای جی‌میل و یا دعوتنامه‌هایشان می‌کردند و برخی اوقات قیمت هر آدرس به ۱۰ هزارتومان نیز می‌رسید.

چند ماهی گذشت تا تب جی‌میل که وبلاگستان فارسی را نیز شدیداً تحت تاثیر قرار داده بود، فروکش کرد و آنانی که به دنبالش بودند، به دستش آوردند و آنانی که یا به هر دلیل به قضیه اهمیت نمی‌دادند و یا کلاً از ماجرا بی‌خبر بودند هم بی‌نصیب ماندند. اعلام بعدی شرکت گوگل مبنی بر افزایش حجم میل‌باکسها به بیش از ۲ گیگابایت که هر لحظه بر مقدارش نیز افزوده می‌شود، بی‌نصیب‌مانده‌ها را به تکاپو واداشت و دوباره موجی گذرا وبلاگستان فارسی را فراگرفت.

در آن زمان، دسته‌بندی‌هایی مجازی شکل گرفته بود و اغلب روزنامه‌نگاران، نویسندگان و هنرمندان بودند که میل‌باکسهای خود را در جی‌میل راه انداخته بودند و میل‌باکسهای قدیمی و زغالی یاهو را فراموش کرده بودند. در این روزها بود که تبلیغ مداوم قابلیتها و امکانات جی‌میل، کاربران یاهو را وسوسه می‌کرد تا از پایگاه قدیمی خود دست بکشند و گوگلی‌ها را نیز بیشتر از انتخابشان خرسند می‌ساخت.

● تفاوتهای فنی

جی‌میل، یک application و Email client تحت وب است یعنی به زبان ساده، نمونه‌ی HTMLشده‌ی نرم‌افزاری مانند Outlook Express یا Microsoft Outlook. در جی‌میل، شما نیاز ندارید مانند یاهو، برای خواندن هر ایمیل، روی لینکی که شما را همانند سایر صفحات معمولی وب، به آدرسی جدید دایرکت می‌کند کلیک کنید و منتظر بمانید تا نوار progress bar آبی رنگ پایین صفحات اینترنت اکسپلوررتان پر شود و صفحه به طور کامل بالا بیاید. در واقع می‌توان گفت باز شدن کامل یک نامه در جی‌میل به طور تقریبی، یک بیستم زمانی است که یاهو طول می‌دهد تا ایمیل را برایتان باز کند.

در یاهو با اینترنت زغالی و dial-up ایران، سرعت متوسط برای attach یا ضمیمه کردن یک فایل ۱ مگابایتی، تقریباً پنج دقیقه است. ابتدا باید attach file را کلیک کنید، بعد به صفحه‌یی بروید که از شما می‌خواهد با browse کردن آدرس مورد نظر، فایلتان را بیابید و تایید کنید. اگر تعداد فایلهایی که تصمیم دارید ضمیمه کنید، بیش از پنج تاست، باید به لینکی جدید بروید و تقریباً ۱۰ ثانیه منتظر بمانید. آن وقت که کل کارتان تمام شد، اوکی کنید و منتظر بمانید تا شکلکهای عجیب و غریبی که چرخش عقربه‌ها و پر شدن نوارهای خالی را نشانتان می‌دهند، کارشان را انجام بدهند و صفحه‌یی جدید ظاهر شود که به شما پیغام پایان یافتن موفقیت آمیز ضمیمه شدن فایلها را بدهد.

در طول این پنج دقیقه و شاید هم بیشتر، خیلی‌ مواقع اکانتهای اینترنت تمام می‌شود، خیلی مواقع دیسکانکت گریبانگیر می‌گردد و خیلی مواقع هم کاربران بی‌حوصله نتیجه می‌گیرند که باید از خیر ضمیمه کردن بگذرند. ولی اگر هیچکدام از این اتفاقها هم نیفتاد و ضمیمه شدن به پایان رسید، شما پیغام موفقیت را هم تایید می‌کنید و به صفحه‌ی اصلی ایمیلتان بر می‌گردید.

حالا می‌خواهید ایمیل را بفرستید. به صورت نرمال، باید حداقل سی ثانیه‌ی دیگر معطل بشوید تا یاهو درخواست شما برای ارسال ایمیل به همراه ضمایم را هضم و به اصطلاح retrieve کند، فایلها روی یک سرور private در یاهو آپلود شود و خلاصه اگر شما در این فرآیند از فرط عصبانیت، باز هم زنده ماندید!، ایمیل ارسال گردد. مشخص نیست چه ساز و کاری برای این امر مهم در یاهو در نظر گرفته شده، ولی در جی‌میل، سرعت کار شاید چندین برابر باشد. در صفحه‌ی اصلی ایمیلتان، attach a file را کلیک می‌کنید، فایل مورد نظر را انتخاب و تایید می‌کنید. اگر فایل دیگری در نظر داشتید، attach another file را می‌زنید و این کار تا الی ماشاالله ادامه پیدا خواهد کرد (اگر بخواهید). معمولاً بین ۱۰ تا ۳۰ ثانیه طول می‌کشد که فایلها بسته به حجمشان کاملاً ضمیمه شوند. وقتی فرآیند تمام شد، نوشته‌ی نام فایلهای ضمیمه شده از حالت تایپ‌شده‌ی Bold به صورت Regular Italic در می‌آید و شما به محض زدن کلید send، نامه و ضمایمش را به دست گیرنده رسانده‌اید.

حالا علاوه بر اینکه POP۳ و SMTP هم در اختیار شما قرار می‌گیرد، کلی امکان دیگر توسط جی‌میل مثل چک کردن ایمیل از طریق موبایل به دستتان می‌رسد که دلایلی کافی و متقن هستند تا هر کسی را مجاب کنند دست از یاهو بکشد و به جی‌میل پناه بیاورد.

● ایمیلهایی که چک نمی‌شوند

باید بپذیریم که Gmail در دنیای پست الکترونیک، دسته‌بندیها و تعاریف جدیدی ایجاد کرد و این دسته‌بندی‌ها را در ایران به اشکال زیر می‌توان مورد بررسی قرار داد:

۱) کاربرانی که آدرسهای قدیمی یاهو را داشتند. خود این کاربران در دو گروه قرار می‌گیرند. کاربرانی که پسوند آدرس های ایمیلشان دات کام است و کاربرانی که پسوند غیردات کام مانند اختصارات ملی دارند.

۲) کاربرانی که از آی‌اس‌پی‌های ملی و محلی آدرس ایمیل دارند.

۳) کاربرانی که در پورتالهای فارسی و یا برخی ایمیل سرویسهای انگشت‌شمار فارسی شناسه دارند

۴) کاربرانی که در سایر ایمیل سرویسها مانند AltaVista، Excite و Lycos آدرس ایمیل دارند.

۵) کاربرانی که آدرس ایمیل آنها، شناسه‌های تحت دامنه‌های خاصی بوده است. مثلاً آدرس خبرنگاران یک نشریه در سایت اختصاصی و تحت هاستینگ و دامین همان نشریه...

۶) کاربران جدید جی‌میل که یا تا به حال آدرس ایمیل نداشتند، یا از سرویسهای دیگر به جی‌میل نقل مکان کردند و یا با حفظ آدرسهای قبلی خود، در جی‌میل هم شناسه ساختند.

با تمام این تفاسیر و مقدمه‌چینی‌هایی که رفت، شاید اصل مطلب ما از اینجا شروع شده باشد. هرچند به نظر نمی‌رسد چنین نظریه‌یی، اساس و پایه‌ی علمی داشته باشد ولی در برخورد با اهالی وب، وبلاگنویسها و اینترنت‌گردها، می‌توان شفاهاً و به صورت استقرایی، برخی برداشتهای اینچنین را از مبحث رکود و سستی در اتصال به اینترنت انجام داد. شاید این نظریه‌ی خام، بتواند جرقه‌یی برای پژوهشگران و دانشجویان باشد که به صورت علمی، دنبال قضیه را بگیرند و حتی فرضیه‌یی اثبات کنند.

من نتایج بررسی‌های افواهی و شخصی‌ام را اینطور طبقه‌بندی می‌کنم. این بررسی‌ها را در گفت‌وگو و پرسش از حداقل ۲۰۰ نفر وبلاگنویس یا وبگردهای ایرانی انجام دادم و بعید می‌دانم در صورت تعمیم یافتن، اختلاف دور از واقعیتی داشته باشند.

الف) کاربران جی‌میل به دلایل مختلف، در طول روز ایمیل خود را بارها چک می‌کنند. حداقل روزی یکبار و حداکثر آن هم به بی‌نهایت میل می‌کند! صفحه‌ی جی‌میل، یکی از صفحاتی است که هنگام وبگردی در مرورگر اکثر این دسته کاربران باز است و چت کردن با جی‌میل یا چک کردن لحظه‌یی ایمیل‌ها (که خود جی‌میل بر خلاف یاهو صفحه را به هنگام دریافت ایمیل جدید، بدون ریفرش کردن، به روز می‌کند) نیز کارهایی است که آنها در Gmail خود انجام می‌دهند.

اکثر هنرمندان، بازیگران تلویزیون و سینما، اهالی رسانه و روزنامه‌نگاران، محققان، پژوهشگران و شخصیتهای سیاسی در جی‌میل شناسه دارند. سرعت بالای کار این سرویس، سهولت استفاده از آن و همچنین قابلیت‌های کاری متعدد عاملی است که کاربران اینترنت از سطوح مبتدی تا حرفه‌یی به راحتی با آن ارتباط برقرار می‌کنند.

ب) صاحبان ایمیل در یاهو (که از شناسه‌ی خود نه به عنوان ID در چت بلکه برای ایمیل زدن استفاده می‌کنند) در محدوده‌ی سنی بالای میانسال هستند. کمتر جوانی را می‌توان یافت که در یاهو، آدرس ایمیل (و نه شناسه‌ی چت) داشته باشد. بازه‌ی زمانی چک شدن ایمیلهای یاهو، طولانی‌تر و معمولاً هرچند روز یکبار است.

معمولاً کسانی که دنبال تحولات دنیای آی‌تی نیستند و به کامپیوتر و اینترنت نیز تخصصی نگاه نمی‌کنند، در یاهو آدرس دارند.

ج) کاربرانی که از ISP شهر خود آدرس و اکانت ایمیل گرفته‌اند، کلاً از تحولات دنیای کامپیوتر و اینرنت به دورند. این آدرسهای ایمیل و اکانتهای مشابه آنها به دلیل چک نشدن، معمولاً مسدود است!

د) کاربرانی که در سرویسهایی مثل آلتاویستا اکانت دارند، از کاربران قدیمی اینترنت هستند. از اولین کسانی که به ایمیل و وب دسترسی داشته‌اند. نمی‌توان برای چک شدن ایمیل توسط آنها بازه‌ی زمانی خاصی در نظر گرفت ولی به نظر می‌رسد که تقریباً به روز هستند. اینگونه افراد اگر وبلاگ داشته باشند، معمولاً از خوانندگان و دوستان خود کمتر ایمیل می‌گیرند چرا که کاربر به محض دیدن دامنه‌ی ایمیل آنها، از ارسال نامه‌اش به خاطر ترس از خوانده نشدن منصرف می‌شود.

ه) آدرسهای ایمیلی که در بخش پنجم از آنها صحبت شد، یا معمولاً چک نمی‌شوند ولی فعال هستند، یا بر اساس تماسی تلفنی و درخواست کتبی چک می‌شوند. به این آدرسها اغلب، ایمیلهای معدود و انگشت‌شماری فرستاده می‌شود مگر در مواقع ضروری و یا در صورت هماهنگی در دنیای واقعی. اینگونه آدرسها که بین وبگردها و اینترنتی‌ها به آدرسهای سرٍکاری معروف هستند را معمولا پشت جلد مجلات، در تبلیغات کالاها، تیزرهای تلویزیونی و نیز بیلبوردهای خیابانی می‌شود یافت و به جرات باید ادعا کرد برای از قافله عقب نماندن نوشته می‌شوند.

شاید از هر صد سایت، یک سایت مثل رادیو زمانه بشود پیدا کرد که از چنین ایمیلهایی واقعاً استفاده می‌کند