واکاوی مساله «وجود»

هایدگر مدعی است فلسفه غرب از زمان افلاطون به بعد درباره این مساله که «وجود داشتن» یک چیز به چه معناست، دچار بدفهمی ‌شد و این مساله را به جای این‌که با توجه به «وجود» فی‌نفسه (being itself) در …

هایدگر مدعی است فلسفه غرب از زمان افلاطون به بعد درباره این مساله که «وجود داشتن» یک چیز به چه معناست، دچار بدفهمی ‌شد و این مساله را به جای این‌که با توجه به «وجود» فی‌نفسه (being itself) در نظر گیرد، با توجه به «موجود» (a being) بررسی کرد.

به عبارت دیگر، هایدگر معتقد بود در طول تاریخ غرب همه پژوهش‌ها درباره «وجود» بر موجودات و خواصشان متمرکز بوده است و وجود فی‌نفسه را همچون موجودات جزئی یا جوهرهایی (substance) با ویژگی‌های (properties) متفاوت لحاظ کرده‌اند. به نظر هایدگر تحلیل صحیح «وجود» پژوهش درباره «بنیان موجودات» یا همان چیزی است که زمینه موجودات جزئی است و موجب می‌شود آنها اساسا همچون موجود ظاهر شوند. هایدگر معتقد است پژوهش فلسفی غرب می‌باید از طریق واکاوی تاریخ فلسفه، در مسیر تازه‌ای قرار گیرد. هایدگر استدلال می‌کند که بدفهمی‌ در مساله وجود، از افلاطون آغاز شد؛ یعنی فیلسوفی که رد پای او در همه مباحث و شاخه‌های اندیشه غربی مشهود است.

هایدگر و اندیشه‌های شرقی

برخی پژوهشگران آثار هایدگر احتمال دادند او در آثارش وارد گفتگو با سنت‌های تفکر غیرغربی، بویژه سنن اندیشه آسیایی شده باشد. با این‌که هایدگر تفاوت فلسفه شرق و غرب را می‌داند، در برخی از آثار متاخرش بویژه در «گفتگوی بین یک فیلسوف ژاپنی و یک محقق درباره زبان» علاقه خود به آغاز گفتگو با سنت‌های فکری غیرغربی را نشان می‌دهد. هایدگر خود با شماری از روشنفکران اصلی ژاپنی، از جمله اعضای مدرسه کیوتو، بویژه هاجیم تاناب، کوکی شوزو و کیوشی میکی در ارتباط بود.

بعلاوه ادعا شده که شماری از عناصر اندیشه هایدگر واجد همجواری شدیدی با ایده‌های فلسفی شرقی، بخصوص بودیسم و تائوئیسم است. پل سائو (در کتاب هایدگر و تفکر آسیایی) در توضیح این مطلب، نقل قولی از چانگ‌چون‌‌یان ارائه کرده که می‌گوید: «هایدگر تنها فیلسوف غربی است که علاوه بر فهم ذهنی اندیشه‌های تائوئیسم، این اندیشه‌ها را به نحو شهودی دریافت کرده است.»

برخی پژوهشگران به بررسی ارتباط بین فلسفه غرب و فلسفه اسلامی‌ علاقه‌مند هستند که احتمالا متاثر از آثار هایدگر هستند.

مترجم‌: سلمان اوسطی