عوامل غفلت و حسرت

مهم ترین عواملی که قرآن از آنها به عوامل غفلت‌زا یاد می‌کند که موجبات حسرت را در قیامت برای کافران و مشرکان و منافقان فراهم می‌آورد، عواملی هستند که آدمی را از حق و حقیقت دور می‌سازد و در حوزه بینشی و نگرشی آنان تأثیرات بدی به جا می‌گذارد.

مهم ترین عواملی که قرآن از آنها به عوامل غفلت‌زا یاد می‌کند که موجبات حسرت را در قیامت برای کافران و مشرکان و منافقان فراهم می‌آورد، عواملی هستند که آدمی را از حق و حقیقت دور می‌سازد و در حوزه بینشی و نگرشی آنان تأثیرات بدی به جا می‌گذارد. از این رو در حوزه بینش و نگرش، تحلیل درستی از موقعیت خود و خدا و هستی و موجودات آن و نیز آفرینش نداشته و جهان را بیهوده و بی‌هدف می‌انگارند. این بینش و نگاه موجب می‌شود که نسبت به دین و آموزه‌های وحیانی واکنش منفی بروز دهند (انعام آیه۲۷ و نیز حجر آیه۲ و مریم آیه۳۹) و به انکار قیامت و معاد (انبیاء آیه ۹۷) و پیامبران و آموزه‌های وحیانی بپردازند. (انعام آیه۲۹تا ۳۱) در عمل و رفتار فردی و اجتماعی منفعت جویی و دنیاطلبی را اصالت بخشند و نسبت به دیگران استکبار ورزیده و گرفتار غرور بیجا گردند. به جای آن که خدا محوری را اصل در هستی بدانند خود محوری یا در نهایت انسان محوری را اصالت بخشیده (زخرف آیه۳۶و ۳۸) و تنها به خود و در نهایت به انسان می‌اندیشند و در زمین فساد و تباهی کنند.

از آنجایی که بسیاری از آنان خود محور و مستکبر هستند (زمر آیات۵۵و ۵۶) و به دین و آموزه‌های وحیانی باور ندارند نه تنها به اعمال صالحی چون احسان (زمر آیات۵۶و ۵۸) و انفاق (قلم آیات ۱۷و ۱۹و ۲۴و ۳۱) روی نمی آورند بلکه به اعمال زشت و نابهنجار دامن زده و خود بدان گرایش و تمایل دارند. (بقره آیه۱۶۷) هرگونه عمل صالح و پسندیده‌ای را ترک می‌کنند (اعراف آیه۵۰و ۵۳) با ظلم و ستمگری در حق دیگران (مریم آیات۳۸و ۳۹) و طغیانگری (قلم آیات ۱۷و ۱۹و ۲۴و ۳۱) قتل (آل عمران آیات ۱۶۷و ۱۶۸) و کفر روشن (توبه آیه۵۵ و حجر آیه۲) بر رفتار نادرست خویش پا می‌فشارند و این گونه است که عمر خویش را تضییع کرده و با رفتار نادرست، همه فرصت‌ها را از دست می‌دهند. (مؤمنون آیات۹۹و ۱۰۰) قرآن در آیاتی چون آیه۳۰ سوره یس مشرکان را افرادی برمی‌شمارد که به تمسخر پیامبران می‌پردازند؛ زیرا اعتقادی به ارتباط میان خدا و انسان و آموزه‌های وحیانی ندارند. تمسخر تعالیم پیامبران و آموزه‌های وحیانی و کوتاهی نسبت به حقوق الهی (زمر آیات۵۵و ۵۶) و اعراض از آیات روشنگر و هدایت گر کتب آسمانی چون قرآن (فرقان آیه ۲۷و ۲۹) بی تقوایی (زمر آیه۵۶ و ۵۷) مال دوستی (توبه آیه۵۵) دلبستگی و فریفتگی به مال و دارایی (کهف آیات۳۲و ۳۴و ۳۶و ۴۲) و نیز دلبستگی به فرزندان از عوامل غفلت و در نهایت حسرت هستند (توبه آیه۵۵).