نغمه های بومی ایران با پیانو

گیتی آجودانی, متولد ۱۳۲۵ در تهران, مقدمات نوازندگی پیانو را در سن پنج سالگی از خدیجه صدقی بهبود در تهران فرا گرفت و در سن هفت سالگی, همراه با خانواده, راهی آمریکا شد

گیتی آجودانی، پیانیست ایرانی مقیم واشینگتن، به تازگی آلبومی جدید با نام «خاطرات ایران» در آمریکا منتشر ساخته است. این آلبوم دربرگیرنده بیست ترانه محلی از مناطق مختلف ایران همراه با چهار اثر به نام های «پرلود»، «فانتزی ژیلا»، «خواب های طلایی»، «راپسودی اصفهان» اثر جواد معروفی (۱۳۷۱-۱۲۹۴) و ترانه «مرا ببوس» اثر مجید وفادار(۱۳۵۴-۱۲۹۱) است.

ترانه های محلی اغلب بر اساس مجموعه چهار جلدی «ترانه های محلی ایران برای پیانو» اجرا شده اند ولی دو نمونه از آنها و همچنین اثر مجید وفادار، توسط گیتی آجودانی برای پیانو تنظیم شده است. آثار جواد معروفی نیز با اندک تغییراتی بر اساس تنظیم خود او اجرا شده اند. اجرایی که در این آلبوم از این قطعات به گوش می رسد، برخلاف آنچه قبلا در ایران منتشر شده، دارای بالانس و به خوبی گویای اجرا به وسیله یک پیانیست حرفه ای است.

گیتی آجودانی، متولد ۱۳۲۵ در تهران، مقدمات نوازندگی پیانو را در سن پنج سالگی از خدیجه صدقی (بهبود) در تهران فرا گرفت و در سن هفت سالگی، همراه با خانواده، راهی آمریکا شد. وی تحصیلات خود را در رشته نوازندگی پیانو تا دریافت فوق لیسانس در کنسرواتوار موسیقی بُستُن پی گرفت و همچنین به اخذ دیپلم هنری در رشته «اجرا» از کنسرواتوار نیوانگلند نایل آمد. وی در فصل هنری ۵۷-۱۳۵۶ برنامه های گوناگونی در ایران اجرا کرد که از آن میان می توان به کنسرتی با ارکستر مجلسی رادیو و تلویزیون ملی ایران در شیراز اشاره نمود.

آجودانی از بیست و پنج سال پیش در آمریکا اقامت گزیده و در زمینه تکنوازی و تدریس پیانو فعال بوده است. برنامه های او همیشه به اجرای آثار کلاسیک اختصاص داشته ولی در سی.دی اخیر، کارها همه ریشه در موسیقی ایران دارند. آجودانی در گفت و گویی که با او داشتم، نخست از دلایل چرخش ناگهانی خود از موسیقی کلاسیک به موسیقی ایرانی سخن گفت: «دلیل اصلی به سفر سه سال پیش من به ایران بر می گردد.

همراه با بستگانم از بسیاری از آثار تاریخی ایران دیدن کردم و یک دفعه به خود گفتم من تمام عمرم را وقف موسیقی کلاسیک کرده ام ولی خون من ایرانی است؛ چرا هیچ وقت موسیقی ایرانی نزده ام؟! ناگهان علاقه زیادی به موسیقی ایران پیدا کردم و شاید خواستم از طریق موسیقی ایرانی به اصل خودم بازگردم و به خارجی هایی که این موسیقی را نمی شناسند هم معرفی کنم. ابتدا چند قطعه را خودم برای پیانو تنظیم کردم ولی در همان سفر به ایران، کتاب هایی پیدا کردم از آهنگسازی به نام سیاوش بیضایی که ترانه های محلی را با زیبایی فراوان برای پیانو تنظیم کرده بود و من در بروشور سی.دی نامش را نوشته ام و از او سپاسگزاری کرده ام که این کتاب ها را با زحمت زیاد منتشر کرده است. تنظیم هایش نشان می دهد که موزیسین بسیار خوبی است. تنظیم های او برای من از بابت آشنا شدن با ترانه های محلی بسیار مفید واقع شدند.

● در تنظیم هایی که خودتان انجام داده اید، بیشتر خواسته اید به اصل اثر وفادار بمانید یا اینکه ملودی ها را گسترش هم داده اید؟

▪ تغییرات همیشه در اجرای مجدد از یک اثر وجود دارد، چون هر کس برداشت خودش را از آهنگ دارد ولی سعی کردم تا آنجا که ممکن است نتی را عوض نکنم. آهنگ های جواد معروفی را هم که در اصل برای پیانو نوشته شده را به همان صورتی که خودش نوشته بوده اجرا کرده ام.

● در برنامه های تکنوازی (رسیتال هایی) که در آمریکا داشته اید هم هیچوقت قطعه ایرانی زده اید؟

▪ اتفاقا در همین مدت کوتاهی که این سی.دی. در آمریکا منتشر شده، برنامه هایی داشته ام که تنها آهنگ های ایرانی اجرا کرده ام. برایم بسیار غیرمنتظره بود که نه تنها ایرانی ها، بلکه بسیاری از خارجی ها هم از آن استقبال کردند.

● آشنایی خودتان با موسیقی ایرانی در چه حد است؟ هیچ وقت یک ساز ایرانی کار کرده اید یا بیشتر به عنوان شنونده با موسیقی ایرانی تماس داشته اید؟ - بیشتر به عنوان شنونده ولی کسی که در شناخت من از موسیقی ایرانی بسیار تاثیر گذاشت، پدر فرزندانم، فرید فرجاد بود که همانطور که می دانید، ویلن نواز بسیار خوبی است. نخستین تجربه های من با موسیقی ایرانی از راه نوازندگی او بود.

● فعالیت فعلی تان در زمینه موسیقی چیست؟

▪ برای سال آینده برای چند کنسرت برنامه ریزی کرده ایم. البته قطعات کلاسیک خواهند بود ولی بین آنها حتما قطعات ایرانی هم اجرا خواهم کرد چون موسیقی کلاسیک همه جا اجرا می شود و در دسترس همه هست ولی موسیقی ایرانی را به ندرت می شناسند.

● برای پیانیست های جوانی که در ایران آموزش می بینند صحبت خاصی دارید؟

▪ اگر واقعا می خواهند به دنبال موسیقی بروند امیدوارم بدانند که به هیچ عنوان رشته ساده ای نیست. از وضعیت آموزش موسیقی در ایران اطلاعی ندارم ولی حتما استادان خوبی وجود دارند. تا حد امکان باید با نوازندگان خوب کار کنند و اگر برایشان امکانی وجود دارد که برای ادامه آن به خارج از کشور بیایند فکر می کنم اروپا بسیار مناسب تر از آمریکاست. در آمریکا به موزیسین ها کمک چندانی برای جلو افتادن نمی شود ولی در اروپا محیط برای پیشرفت مساعد تر است. شما در هر نقطه اروپا که بروید یک ارکستر سمفونیک خوب، یک اپرای خوب وجود دارد و به هنر اهمیت بیشتری می دهند. در آمریکا هم به پول بیشتری نیاز دارید و هم اشخاصی در مراکز مختلف که بتوانند به شما کمک کنند.

● و در پایان...؟

▪ فقط مایلیم سپاسگزاری کنم از مهری ناصر دیهیم که برای تهیه سی.دی «خاطرات ایران» مرا صمیمانه یاری داد.

سیاوش بیضایی خسته از برنامه های فشرده اجرایی و آموزشی با دا نشجویان نوازنده و دلخور از انحلال ارکستر دانشگاه که با کوشش فراوان پایه گذاری کرده بود، لبخند کمرنگی می زند که تنظیم های وی از ترانه های محلی ایران برای پیانو بالاخره مورد توجه قرار گرفته و به روی سی.دی. آمده است. بیضایی حرف های زیادی برای گفتن دارد ولی مشخص نیست که چرا از اهالی مطبوعات کسی به سراغش نمی رود؟ در هر صورت، ظاهراً این طلسم شکسته شد!

سیاوش بیضایی (متولد ۱۳۳۲) پس از پایان تحصیل در رشته الکترونیک در دانشکده فنی دانشگاه تهران به تحصیل در رشته موسیقی دانشکده هنرهای زیبا پرداخت. در سال ۱۳۶۳ برای ادامه تحصیل در رشته های آهنگسازی، موسیقی الکترونیک و صدابرداری راهی آلمان شد. وی چندین سال است که در کنار فعالیت های آهنگسازی به تدریس در دانشگاه هنر مشغول است. از آثار وی می توان از «صدای پای آب» (برای نمایشگر و موسیقی الکترونیک)، «کابوس» (برای ارکستر بزرگ)، «شور» (برای دو ویلنسل) و «ماهور» (برای پیانو) نام برد. وی پیش از سخن گفتن درباره اجرا و انتشار تنظیم هایش در آمریکا، از وضعیت ارکستر دانشگاه گفت:

گیتی آجودانی«ارکستر سمفونیک دانشجویان موسیقی دانشگاه هنر که از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۲ فعال بود متاسفانه حدود یک سال پیش به دستور رییس دانشکده و به دلایلی که هنوز بر خود من هم روشن نیست منحل شد. پس از سه کنسرتی که با این ارکستر اجرا کردیم قرار شد فعالیت هایمان را گسترش دهیم حتی قرار شد تمرین هایمان به جای کرج در تهران و در تالار فارابی انجام شود و از بچه های هنرستان هم کمک بگیریم که قضیه انحلال ارکستر پیش آمد و جالب اینجاست که به من به عنوان مؤسس و مدیر هنری ارکستر حتی خبر هم ندادند! »

تا حد اطلاع من، اساساً نخستین تنظیم ها از موسیقی ایرانی برای پیانو توسط آلفرد لومر (موسیقی دانان فرانسوی و مدرس موسیقی در شعبه موزیک مدرسه دارالفنون) و غلامرضا مین باشیان (سالار معزز) انجام شد. پس از آنها این کار در حقیقت به صورت یک رسم در میان آهنگسازان ایرانی که در رشته موسیقی کلاسیک تحصیل کرده بودند درآمد که تعدادی از ترانه های محلی کشورشان را برای پیانو یا سازهای دیگر بنویسند.

پژمان اکبرزاده

---