بهای نفت در تلاطم پیش بینی های تقاضا

قیمت های نفت خام پس از دو هفته كاهش متوالی, سرانجام در هفته منتهی به هفدهم فوریه روند صعودی یافتند به گونه ای كه میانگین هفتگی قیمت سبد اوپك در هفته منتهی به هفدهم فوریه به ۸۲ ۴۱ دلار در بشكه صعود كرد كه حاكی از ۶۹ ۱ دلار افزایش در بشكه بود

سرد شدن آب و هوای نیمكره شمالی و پیش بینی سردشدن آب و هوای شمال شرق آمریكا و مركز غرب این كشور، سبب شد كه موضوع ذخیره سازی های فرآورده های میان تقطیر دوباره محور توجه معامله گران نفتی قرار گیرد و برخلاف چند هفته گذشته كه توجه بازار به ذخیره سازی های نفت خام و بنزین معطوف شده بود، دوباره آمار ذخیره سازی های فرآورده های میان تقطیر درآمریكا، قیمت های نفت خام را تحت تاثیر قرار داد. به این ترتیب، هرچند آمار منتشر شده درباره ذخیره سازی های تجاری بنزین در هفته منتهی به یازدهم فوریه ۲۰۰۵ نشان می دادكه میزان این ذخیره سازی ها با افزایش ۲۹/۴ میلیون بشكه به میزان ۰۶/۲۲۲ میلیون بشكه رسیده است كه ۸۷/۱۹ میلیون بشكه بیشتر از سال گذشته و ۵/۱۵ میلیون بشكه بیشتر از متوسط پنج سال گذشته است، اما این افزایش نتوانست تاثیری بر بازار بگذارد و بازار نفت فقط بر موضوع كاهش ذخیره سازی های فرآورده های میان تقطیر در آمریكا توجه كرد كه میزان آنها با كاهش ۱۰/۳ میلیون بشكه به میزان ۲۱/۱۱۴ میلیون بشكه كاهش یافته بود و ۱۱/۵ میلیون بشكه كمتر از سال پیش بود. افزایش میزان ذخیره سازی های تجاری نفت خام نیز كه به میزان ۰۱/۵ میلیون بشكه افزایش یافته بود و به میزان ۸۹/۸۰۴ میلیون بشكه رسیده بود نیز، نتوانست توجه جدی بازار را به خود جلب كند. آمار منتشر شده درباره ذخیره سازی تجاری نفت سفید در ژاپن نیز نشان می داد كه میزان این ذخیره سازی ها در هفته منتهی به دوازدهم فوریه ۲۰۰۵ به میزان ۶/۸ درصد كاهش یافته است. ذخیره سازی های تجاری نفت سفید در ژاپن از یك سو به دلیل افزایش تقاضا به دنبال شدت گرفتن سرما درآسیا و از سوی دیگر به دلیل اشغال پالایشگران به تولید بنزین بود، زیرا آنها قصد داشتند كه ذخیره سازی های بنزین خود را برای فصل رانندگی در این كشور آماده سازند. انتشار شایعه تحركات نظامی برضد تاسیسات صلح آمیز هسته ای ایران پس از شنیده شدن صدای انفجار كه به سرعت تكذیب شد و دلیل آن نیز حادثه ای معمولی عنوان شد، توانست روند صعودی قیمت ها را تقویت كند و نشان داد كه بازار نفت در مقابل بحران های ژئوپلتیك در منطقه خاورمیانه چقدر حساس است و ایجاد هرگونه ناامنی می تواند به افزایش قیمت های نفت منجر شود. در هفته مورد بررسی، وضعیت عراق همچنان در مركز توجه تحلیل گران قرار داشت و حوادث این كشور توانست تاثیر چشمگیری برقیمت های نفت به جای گذارد. پس از برگزاری انتخابات در سی ام ژانویه ۲۰۰۵ در عراق، پیش بینی می شد كه تاحدودی آرامش نسبی در این كشور برقرار شود، اما خرابكاری ها و انفجارهای متعدد در روزهای تاسوعا و عاشورا نشان داد كه هنوز این كشور تا رسیدن به آرامش، فاصله زیادی دارد. این انفجارها سبب كشته شدن ۴۰ نفر در بغداد و سایر شهرهای عراق شد. علاوه بر آن، خط لوله صادراتی نفت خام شمال عراق كه از تاریخ هجدهم دسامبر ۲۰۰۴ تا پانزدهم فوریه ۲۰۰۵ به دلیل انفجار و خرابكاری تعطیل شده بود، در روز پانزدهم فوریه ۲۰۰۵ پس از انجام تعمیرات، بازگشایی شد و صادرات نفت خام كركوك عراق به بندر جیهان تركیه از سر گرفته شد، اما این صادرات فقط یك روز ادامه یافت و دوباره این خط لوله هدف عملیات خرابكارانه قرار گرفت و تعطیل شد. این موضوع نیز به افزایش التهاب روانی بازار كمك كرد و سبب تشدید روند صعودی قیمت های نفت خام شد. در شانزدهم فوریه نیز مقامات نفتی كشورمان اعلام كردند كه تولید میدان نفتی گچساران به دلایل فنی تعطیل شده است. انتشار این خبر درباره تعطیلی میدان نفتی گچساران كه تولید آن به ۲۲۰ هزار بشكه در روز می رسد، توانست تاثیر مثبتی بر قیمت های نفت خام به جای بگذارد.در پانزدهم فوریه ۲۰۰۵، «تركی الفیصل»، سفیر عربستان سعودی در لندن، اعلام كرد كه سیاست نفتی عربستان براین موضوع استوار است كه ثبات بازار حفظ شود و قیمت ها در میزان معقول و قابل تحملی قرار بگیرند. در حال حاضر، عربستان می تواند ۱۰ میلیون بشكه در روز نفت خام تولید كند كه به مدت پنجاه سال این مقدار تولید، پایدار خواهد بود. هرچند این گفته ها برای آرام كردن فضای ملتهب بازار نفت ایراد نشده بود، تحت تاثیر سایر حوادث قرار گرفت و نتوانست روند صعودی قیمت ها را متوقف سازد.

عدنان شهاب الدین، جانشین دبیركل اوپك اعلام كرد كه تمایل عمومی برای كاهش تولید در اجلاس آتی اوپك احساس می شود و با وضعیت كنونی، اوپك ممكن است مجبور شود تولید خود را برای سه ماه دوم سال ۲۰۰۵ كاهش دهد. هرچند عدنان شهاب الدین در گفته های خود براین نكته تاكید كرده بود كه پیش از برگزاری اجلاس آتی اوپك كه قرار است در شانزدهم مارس ۲۰۰۵ در اصفهان برگزار شود، به كاهش تولید اوپك نیازی نخواهد بود؛ اما تاكید او بركاهش سقف تولید اوپك برای سه ماه دوم سال ۲۰۰۵ توانست بازار را تحت تاثیر قرار دهد. به ویژه این كه «رافائل رامیرز»، وزیر نفت ونزوئلا نیز اظهار داشت كه اگر قیمت های نفت پس از فصل زمستان رو به كاهش گذارد، ونزوئلا موضوع كاهش تولید را مطرح و از آن دفاع خواهد كرد. «محمد الحملی»، وزیر نفت امارات نیز اعلام كرد كه قیمت های نفت در میزان ۵۰ دلار در بشكه معقول و منطقی است. این اظهارها در حالی كه سایر وزیران نفت اوپك نیز از كف بالاتری برای قیمت های نفت دفاع كرده اند، توانست روحیه بازار را تقویت كند و سبب افزایش قیمت های نفت شود؛ به ویژه این كه مدیر اجرایی شركت معتبر بین المللی GE نیز اعلام كرد كه جهان با قیمت های ۴۵ دلار در بشكه نیز می تواند به راحتی زندگی كند.اظهارهای برخی از مقامات نفتی كشورها و شركت های تولید كننده نفت غیراوپك نیز بازار را تحت تاثیر قرار داد. رئیس خط لوله انحصاری «ترانسنفت» روسیه اعلام كرد كه رشد عرضه روسیه در سال ۲۰۰۵، ۵ تا ۶ درصد خواهد بود و احتمالاً پس از آن، رشد عرضه روسیه كاهش خواهد یافت و زمان برداشت نفت آسان، سپری خواهد شد و برای دست یابی به نفت بیشتر، به سرمایه گذاری و زمان بیشتری نیاز خواهد بود. «نزی دسماریست»، مدیر اجرایی شركت نفتی «توتال»، نیز اظهار داشت كه اگر شركت توتال بخواهد رشد تولید ۴ درصدی خود را در سال ۲۰۰۵ ادامه دهد، باید كشورهای اوپك به آنها اجازه دهند كه به ذخایر نفتی آنان دست یابد. او گفت كه كشورهای عضو اوپك باید به سرعت صنایع نفتی خود را به روی سرمایه گذاری خارجی باز كنند، در غیر این صورت، قیمت ها به افزایش خود ادامه خواهند داد، زیرا فاصله میان تولید و مصرف كاهش یافته است. این اظهارها سبب تردید بیشتر بازار درباره عرضه نفت خام كشورهای غیر اوپك شد.در هفته مورد بررسی، انتشار ارقام جدید درباره تقاضای جهانی نفت نیز، بر بازار تاثیر گذاشت. این ارقام از افزایش میزان تقاضای جهانی نفت حكایت داشت. سازمان اوپك گزارش جدید خود را درباره تحولات بازار نفت منتشر ساخت. اوپك در این گزارش تخمین های پیشین خود را درباره میزان تقاضای جهانی نفت بیش از پیش نشان داد و اعلام كرد كه برآورد تقاضای جهانی نفت خام برای سال ۲۰۰۵ را ۱۰۰ هزار بشكه در روز افزایش داده و آن را به ۸/۸۳ میلیون بشكه در روز رسانده است. انتشار این گزارش توانست بازار نفت را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. در هفته گذشته نیز آژانس بین المللی انرژی در گزارش جدید خود، تقاضای جهانی نفت خام را بیش از پیش نشان داده و آن را ۱۰۰ هزار بشكه در روز افزایش داده بود. انتشار پی در پی دو گزارش یاد شده، این احتمال را در بازار نفت مطرح ساخت كه ممكن است همانند سال ۲۰۰۴، تقاضای جهانی نفت كمتر از واقع برآورد شده باشد و در سال ۲۰۰۵، آمار جدیدتر نشان دهد كه تقاضای جهانی نفت بیش ازآن مقداری بوده است كه تاكنون تصور می شد. در آغاز سال ۲۰۰۴، تصور می شد كه تقاضای جهانی نفت حداكثر یك میلیون بشكه در روز افزایش یابد، اما به تدریج این رقم به ۵/۲ میلیون بشكه در روز رسید. تداوم میزان رشد اقتصادی بالا در آمریكا و آسیا این احتمال را تقویت كرد، زیرا پیش تر تصور می شد كه افزایش قیمت های نفت برای اقتصاد جهانی ناگوار بوده است و سبب كاهش میزان رشد اقتصادی خواهد شد و در نتیجه تقاضای نفت و سایر انرژی ها را كاهش خواهد داد، اما تداوم رشد اقتصادی بالا، نظرها را مورد تردید قرار داد. در حقیقت در حال حاضر بازار نفت درباره مقدار تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۰۵ دچار ابهام زیادی است. بررسی پیش بینی های منتشر شده درباره رشد تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۰۵ كه ۱۷ موسسه مطالعاتی آن را منتشر كرده است نشان می دهد كه میان حداقل پیش بینی ها (ارائه شده از سوی موسسه ANZ به میزان ۳/۱ میلیون بشكه در روز) برای رشد تقاضا در سال ۲۰۰۵، به میزان ۱/۱ میلیون بشكه در روز فاصله وجود دارد. به هرحال، احتمال رشد بیش از پیش بینی تقاضای جهانی نفت توانست سبب افزایش جدی قیمت های نفت شود. در هفته مورد بررسی، بروز مشكل فنی در پالایشگاه ۲۴۵ هزار بشكه ای شركت اگزان موبیل درایالات «الینویز» آمریكا سبب افزایش قیمت های بنزین در این كشور شد و در كنار عوامل یاد شده سبب شد كه قیمت بنزین در هفته منتهی به هفدهم فوریه در خلیج مكزیك به میزان ۴۹/۲ دلار در بشكه افزایش یابد و به طور متوسط به ۶۹/۵۳ دلار در بشكه برسد. در هفته گذشته «لورنس برینخورست»، وزیر اقتصاد هلند اعلام كرد كه وزیران اتحادیه اروپا و كشورهای عضو اوپك قصد دارند درماه مه یا ژوئن ۲۰۰۵ با یكدیگر ملاقات كنند تا درباره تثبیت قیمت های نفت و متعادل كردن قیمت های جهانی نفت با یكدیگر مذاكره كنند. او گفت كه این ملاقات تاثیر سیاسی عمده ای به جای خواهد گذاشت، زیرا این اولین مرتبه است كه سازمان مصرف كنندگان نفت با كشورهای تولید كننده چنین جلسه ای خواهند داشت و این جلسه می تواند سبب تثبیت قیمت های نفت شود. سخنگوی سازمان اوپك در واكنش به این اظهارها اعلام كرد كه قرار است اوپك در هر سال دو مرتبه با اتحادیه اروپا ملاقات كند، اما هنوز تاریخ آن معلوم نشده است و ممكن است تاریخ اولین ملاقات در اجلاس اصفهان در ایران تعیین شود. به هرحال به نظر می رسد كه مصرف كنندگان، از تمام ابزارهای سیاسی و روانی خود برای تحت فشار قرار دادن اوپك برای كاهش ندادن سقف تولید خود در سه ماه دوم، استفاده می كنند. بنابراین، اجلاس آتی اوپك می باید فارغ از این فشارهای روانی و براساس بنیادهای بازار به تصمیم گیری درباره تولید خود در سه ماه دوم سال ۲۰۰۵ بپردازد و به این نكته توجه كند كه در چند سال اخیر همواره پیش از برگزاری اجلاس های اوپك، جو روانی بازار به گونه ای شكل می گیرد كه با افزایش قیمت های نفت، اوپك ناچار شود در تصمیم خود برای كنترل و تعدیل تولید، بازنگری كند. به هرحال در هفته گذشته بورس بازان در بورس نایمكس نیز توانستند تاثیر عمده ای در روند صعودی قیمت های نفت داشته باشند. آنها با افزایش خالص وضعیت خرید خود به میزان ۰۷۱/۴ هزار برگه (هربرگه معادل هزار بشكه) خالص وضعیت خرید خود را به ۶۲۸/۳۱ هزار برگه رساندند و سبب تقویت بیشتر قیمت های نفت خام شدند و توانستند در كنار عوامل یاد شده قیمت های نفت خام را در بیست و یكم فوریه ۲۰۰۵ به میزان ۱۲/۴۳ دلار در بشكه برای سبد نفت خام اوپك برسانند.