۲۶۹۵ اجرای متفاوت

در ماه آگوست هر سال شهر ادینبورو در کشور اسکاتلند, میزبان بزرگ ترین فستیوال سالانه هنر در جهان است

در ماه آگوست هر سال شهر ادینبورو در کشور اسکاتلند، میزبان بزرگ‌ترین فستیوال سالانه هنر در جهان است. فستیوال ادینبورو در سال ۱۹۴۷ بعد از جنگ جهانی و برای احیای روحیه انسان‌های جنگ‌زده توسط چند ارگان جدا راه انداخته شد. بعد از مدتی هشت گروه تئاتری خواستند در فستیوال نوپای ادینبورو کارهای خود را به صحنه ببرند، اینجا بود که ادینبورو شکل حقیقی‌تری به خود گرفت و با زیاد شدن درخواست‌های گروه‌های تئاتری، دسته‌ای از هنرمندانی که به هنر خود متعهد بودند و برایشان مهم نبود که کار خود را روی صحنه سالن‌های مشهور اجرا کنند یا گوشه‌ای از خیابان، فستیوال فرینج‌ادینبورو را راه انداختند. بخش فرینج‌ادینبورو که به فرینج شهرت دارد، از سال ۱۹۵۹ حضور رسمی خود را آغاز کرد. در واقع از این تاریخ به بعد بود که فستیوال ادینبورو بزرگ‌ترین فستیوال جهانی شد؛ زمانی که هر دوی ادینبوروی بین‌المللی و فرینج جداگانه اداره می‌شدند و همدیگر را تکمیل می‌کردند. با اینکه این فستیوال کار خود را با تئاتر و کمی بعدتر با کمدی آغاز کرد و هنوز هم به یک فستیوال سالانه هنرهای نمایشی شهرت دارد، اما کمی بعدتر به آن رقص، موسیقی، هنرهای تجسمی و... هم اضافه شد. این‌گونه داوطلبان و مخاطبان آن هر ساله از همه‌جای دنیا و از همه‌گونه گروه‌های هنری مختلف به اسکاتلند می‌آیند و میهمان این فستیوال می‌شوند.

اما تفاوت اصلی ادینبوروی بین‌المللی و فرینج در این است که در اولی، هنر هنرمندان توسط اهالی فستیوال انتخاب و در واقع زیرنظر فستیوال برگزیده و اجرا می‌شود، اما در فرینج انتخاب و گزینشی در کار نیست، سالانه هنرمندان از سراسر دنیا کارهای خود را به فرینج می‌آورند و مخاطب خود را پیدا می‌کنند. به عبارتی، فرینج تنها فستیوال آزاد هنری است که امکان «اتفاق افتادن» را به هنرمندان می‌دهد و اما امسال در فستیوال جهانی ادینبورو چه خبر است؟ ۲۶۹۵ اجرا در این فستیوال حضور دارد که مسلما دیدنش برای هیچ منتقد و تماشاگر ایرانی ممکن نیست. اما از میان تمامی اجراها، چند نمایش هست که هنردوستان و هنرمندان بسیاری منتظر تماشای آنها هستند. این نمایش‌ها، در اجراهای پیشین خود بسیار موفق و پرفروش بوده‌اند و امروز چشمان مخاطبان‌شان به دنبال اجرای ادینبورویی آنهاست. نمایش «نولا»، یک نمایش مبتنی بر دیالوگ است که بسیار رک مخاطبان خود را نشانه می‌رود و با آنها یک مساله را در میان می‌گذارد: آیا کسی به یاد دارد که انفجار بشکه‌های نفت در خلیج مکزیک در سال ۲۰۱۰ چه بر سر مردم این کشور آورد؟ این نمایش که از پر‌سروصداترین نمایش‌های امسال است، به بررسی اثرات این فاجعه در زندگی مردم معمولی می‌پردازد. نمایش دیگری که کارگردان لهستانی «جارذینا» به صحنه می‌آورد، «مکبثن» است؛ زندگی یک فرمانده نظامی که کابوس یک کشتار را رها می‌کند.

این کارگردان درامی غرق در خون مردم به صحنه می‌آورد و نکته اصلی آن این است که این درام در خاورمیانه می‌گذرد. جارذینا در سال ۲۰۰۸ با نمایش بسیار تعجب‌برانگیز زندگی روانپریشی «سارا کین» در ادینبورو حضور داشته است و اما امسال «آدرین منوشکین» در ادینبورو چه می‌کند! نمایش «طلوع آفتاب» که به افسانه ادینبوروی ۲۰۱۲ شهرت یافته، یک نمایش حماسی چهارساعته است که انسان‌هایی در سال۱۹۱۴ را نشان می‌دهد که در جنگ به سر می‌برند. این نمایش که در بیشتر صحنه‌هایش این افراد در قایق خود روی صحنه شناورند، تصویر انسان‌هایی است که از آرزوی خود برای جهانی ایده‌آل سخن می‌گویند. این نمایش که با ویدیو و انیمیشن و موسیقی از نوع «منوشکین» همراه است پرجاذبه‌ترین نمایش سال فستیوال ادینبورو محسوب می‌شود. نمایش «بعد از ریزش باران» به کارگردانی «گیل رابینسون» و نوشته «راب اواتر» نمایش جنجالی دیگری است درباره ارتباط سیاست تمام کشورها باهم و نتیجه‌ای که میراث این استعمار جهانی سیاست برای مردم معمولی به بار آورده است. این نمایش به این دلیل شهرت یافته که با استفاده از میکس‌مدیا و مولتی‌نریتیو تاریخ را به وسعت ۷۰سال به صحنه می‌آورد و اما نمایش «اُه، انسانیت و دیگر خیال‌های خوب» که ارایه‌ای از روزنامه «نیویورکر» است، شامل پنج نمایشنامه کوتاه است که به بررسی ساده نقطه‌ضعف‌ها و شکست‌های انسانی می‌پردازد.

یک نمای ترحم‌انگیز به انسان؛ بررسی انسان‌هایی که ایده‌هایی در ذهن دارند اما توانایی بروزش را ندارند؛ یک مجری نمایش که دقیقا نمی‌داند آمده روی صحنه تا چه بگوید؛ زن و مردی در عشق، که به عشق‌شان مطمئن نیستند. این نمایش بسیار جالب و دیدنی که از بهترین‌های فستیوال ایدینبوری ۲۰۱۲ است را «ویل انو» نویسنده مشهور روزنامه نیویورکر نوشته و « اریکا وایمن» کارگردانی کرده و سخنش با مخاطب آن است که انسان از عمق ناتوانی خود بی‌خبر است. پس از تماشاگر عکس می‌گیرد تا به او این خبر بد را به تراژدی کمدی‌تری راه بدهد. جذابیت فستیوال ادینبوروی ۲۰۱۲ در این است که از میان دوهزارو۶۹۵ نمایشی که به صحنه خواهد رفت، تعداد بسیاری از آنها مثل همین چند نمونه با روحیات اجتماعی-سیاسی ۲۰۱۲ پیش رفته‌اند و در همه آنها یک نکته مشترک هست و آن «انسان در جست‌وجوی انسانیت گم‌شده» است.

سمانه احمدیان