قرون وسطی دوران تاریکی اروپا

تاریخ اروپا بر اساس تحولات سیاسی, علمی, فرهنگی و اجتماعی آن به دوران های مختلفی تقسیم می شود که هر کدام از این ادوار ویژگی های سیاسی و فرهنگی خاص خود را داراست

تاریخ اروپا بر اساس تحولات سیاسی، علمی، فرهنگی و اجتماعی آن به دوران ‌های مختلفی تقسیم می‌شود که هر کدام از این ادوار ویژگی ‌های سیاسی و فرهنگی خاص خود را داراست. قرون وسطی بخشی از تاریخ اروپا است که تقریباً بیشترین و وسیع ‌ترین برهه را به خود اختصاص داده است، خصوصیات و ویژگی‌های این قرون را می‌توان از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار داد.

این قرون از یک سو از دوران شکوفایی فلسفه و علم یونان آغازشده و از یک طرف به دوران رنسانس ختم می‌شود. بدین ترتیب که پس از سقوط و انهدام دولت شهرهای یونان، امپراتوری روم بر قلمروهای اطراف مدیترانه مسلط شد. در دوره تسلط رومیان، تحقیقات فلسفی که توسط افلاطون، ارسطو و دیگر فلاسفه کلاسیک یونان دنبال می‌شد، هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی، رو به زوال نهادند. گرچه رومیان ایده‌های مهمی را در قلمرو اندیشه رسمی و قانونی بنیان نهادند، اما در مقایسه با یونانیان هیچ سیستم فلسفی‌ای‌رائه ندادند.

در قرن پنجم میلادی و با سقوط دولت روم، جهان مغرب‌زمین وارد دورانی شد که از آن با نام قرون وسطی یاد می‌شود. این دوره تقریباً از قرن پنجم تا قرن چهاردهم میلادی ادامه یافت. در نیمه اول این دوره که معمولاً آن را «عصر تاریکی» می‌خوانند آموختن و اندیشیدن در اروپای غربی، تقریباً ناپدید شد. در این دوره، سراسر قاره اروپا طعمه

بیماری‌های متعدد و دسته‌ها و گروه‌های مسلح بود. زبان لاتین نیز تنها توسط گروه کوچکی از راهبه‌های منزوی و گوشه نشین صومعه ‌های اروپا زنده نگه داشته شد.

در سرزمین ‌های دیگر، بویژه در کشورهای اسلامی و شرق امپراتوری روم که مرکز آن قسطنطنیه بود، تفکر و اندیشه، شکوفایی چشمگیری داشت. از طریق ارتباط روزافزون با ملت ‌های اسلامی که برخی از متون کلاسیک را حفظ و نگهداری کرده بودند و همچنین توسط

دولت ‌های تازه تأسیس اروپای غربی، نوشته‌های ارسطو مجدداً به دنیای غربی معرفی شد. در واقع در این بخش از اروپا، رشد علمی و شکوفایی فرهنگی ملل اسلامی باعث نفوذ دانش و معارف الهی و فلسفه یونانی شده بود و آنها شکوفایی حیات اجتماعی و فرهنگی خود را مدیون سرزمین ‌های اسلامی بودند.

از آغاز قرن یازدهم میلادی، یعنی در نیمه دوم قرون وسطی، اروپای غربی شاهد احیای علم و هنر و به وجود آمدن و رشد دولت‌های مستقلی شد که نتیجه آن ظاهر شدن تدریجی آن چیزی بود که امروز آن را دولت‌ـ ملت می‌نامند. رشد دولت ـ ملت‌ها باعث تشدید تضاد میان قدرت‌های کلیسایی و قدرت‌های پادشاهی و غیر دینی شد.

در اواخر دوران قرون وسطی سیستم فئودالی، سیستم مسلط اروپای غربی بود. این سیستم ارتباطات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی طبقات مختلف اجتماعی را تحت کنترل خود داشت. سیستم فئودالیسم شبکه پیچیده‌ای بود که سلسله مراتب حقوق و وظایف طبقات مختلف اجتماعی از پادشاه تا سِرف را تعیین می‌کرد. در چنین سیستمی، افراد در درون طبقه اجتماعی خود متولد می‌شدند و نقش‌های مربوط به همان طبقه را ایفا می‌کردند و به جز استثناهایی، تا آخر عمر در همان طبقه باقی می‌ماندند. این سیستم، شدیداً طبقاتی بوده و امکان رشد و شکوفایی استعدادها را از افراد جامعه سلب کرده بود، هر کس می‌باید در محدوده پایگاه اجتماعی و اقتصادی خود فعالیت می‌کرد و حق تغییر پایگاه طبقاتی خود را نداشت.

کلیسای روم، در سراسر دوران قرون وسطی، نیروی مسلط اروپا را تشکیل می‌داد. در درون کلیسا سلسله مراتبی از آمریت و قانون وجود داشت که باعث حفظ نوعی همبستگی و تمدن در سراسر اروپا بود. در این دوران بحث و جدل‌های فلسفی، در درون چارچوب الهیات، دوباره آغاز شد. آگوستین قدیس و توماس آکویناس دوتن از متفکران کلیدی این دوره هستند که تأثیر زیادی بر اندیشه‌های فلسفه سیاسی گذاشته‌اند. در واقع معروف‌ترین اندیشمندان قرون وسطی این دو نظریه‌پرداز بودند. بحث‌ها و نظریه‌های جدید سرآغاز دوران جدیدی بود که به رنسانس یا نوزایی معروف گشت، این قرون نیز ویژگی‌های خاص خود را داشت که متمایز از قرون وسطی بود.

امیر عظیمی راد