همه گیرشناسی HIV ایدز

در كتاب های I C D O كه مربوط به طبقه بندی سرطان هاست, ایدز در بیش از دو سوم مجموعه طبقه بندی ها جای صحبت دارد زیرا كلیه سرطان های فرصت طلب به ایدز مربوط می شوند

دكتر بهرام یگانه از افراد بسیار با تجربه در حوزه آسیب‌های رفتاری است كه سال‌ها تلاش در سازمان‌های دولتی و غیردولتی را در كارنامه فعالیت‌های بهداشتی و اجتماعی او می‌توان دید. او كه به همراه برادر خود، دكتر فریدون یگانه كار می‌كند، همواره یار و مددكار تحریریه "همراه" بوده و از هیچ‌گونه مساعدتی دریغ ننموده است.

دكتر یگانه در حوزه كاری خود یك دایره‌المعارف است.به نحو مكتوب مطالبی راجع‌به تعریف، همه‌گیر شناسی، علل ابتلا به ویروس HIV ، خسارات ناشی از HIV / ایدز و بحران ایدز را از ایشان جویا شدیم. پاسخ‌های كامل و كارشناسی ایشان را در ادامه در قالب یك متن پیوسته ملاحظه می‌كنید.

مقدمه

ایدز به مفهوم اختلالات نقص ایمنی اكتسابی و HIV به مفهوم ویروس نقص ایمنی انسان تعریف می‌شود. جایگاه HIV / ایدز به لحاظ پزشكی و بهداشتی به قرار زیر است:

ـ در كتاب‌های I.C.D.O كه مربوط به طبقه‌بندی سرطان‌هاست، ایدز در بیش از دو سوم مجموعه طبقه‌بندی‌ها جای صحبت دارد زیرا كلیه سرطان‌های فرصت‌طلب به ایدز مربوط می‌شوند.

ـ در كتاب‌های I.C.D.IO كه مربوط به طبقه‌بندی پزشكی بیماری‌هاست، ایدز در ۱۹ محل از جمع ۲۵ طبقه‌بندی بیماری‌ها حضوری آشكار دارد.

هم‌چنین در اكثر كتب درسی و تخصصی علوم پزشكی و بهداشتی و در D.S.MIV روان‌پزشكی در بخش عمده‌ای به موضوعات ایدز پرداخته شده است.

اكثر متخصصان رشته‌های مختلف، به لحاظ اتیولوژی، پاتولوژی، پاتوبیولوژی، ویرولوژی، علایم، نشانه‌ها و عوارض بیماری‌ها و نیز به لحاظ تشخیص و رفتار بالینی، به موضوعات ایدز و اطلاعات مربوط به آن نیازمندند.در برنامه چهارم توسعه و در سند چشم‌انداز ۲۰ ساله، برای مقابله با ایدز و مداخلات پیشگیرانه آن در مدیریت بهداشت و درمان، مدیریت امور اجتماعی، مدیریت آموزش و پرورش و مدیریت اعتبارات، راهبردهایی منظور شده است.لیكن این راهبردها متناسب با عمق فاجعه جهانی ایدز و تعهدات ملی، بین‌المللی و جهانی كشور در مقابله با ایدز و تعهدات مسوولان به سند چشم‌انداز و فرامین مقام معظم رهبری خطاب به روسای سه قوه، صدا و سیما و... برآورد و منظور نگردیده است و انتظار می‌رود كه در ۴ برنامه باقی‌مانده از سند چشم‌انداز و برنامه‌های متمم و مكمل برنامه چهارم توسعه به این مهم دقیق‌تر و وسیع‌تر توجه شود.

همه‌گیر شناسی

ـ به لحاظ همه‌گیر‌شناسی، ضروری است به روابط تعیین‌كننده‌های سلامت و بیماری و متغیرهای سلامت و بیماری توجه شود.

ـ تعیین‌كننده‌های بیماری‌ها به طور اعم و تعیین‌كننده‌ها و متغیرهای بیماری و آلودگی ایدز به طور خاص، به دلایل زیر واجد اهمیت هستند:

اول: از تعیین‌كننده‌ها و متغیرهای HIV /ایدز در تخمین و تهیه آمار تخمینی HIV / ایدز چه به روش مدل‌سازی و چه استفاده از فرمول حساب احتمالات استفاده می‌شود. هر قدر متغیرها بیشتر در دسترس و قابل مطالعه باشند.

سازمان جهانی بهداشت و دفتر ایدز سازمان ملل متحد ( UN AIDS ) متناسب با توان اكثر كشورهای عضو كاربرد دو متغیر و دو تعیین‌كننده را در روش‌های تخمین توصیه می‌كنند.

لیكن C.D.C و هاروارد كه مراكز علمی ـ تخصصی توانمندی در آمریكا هستند با دسترسی به ۷ـ۵ متغیر و تعیین‌كننده، تخمین را تا ۵/۲ و ۳ برابر تخمین جهانی سازمان جهانی بهداشت و( UN AIDS )نیز اعلام نموده‌اند.

دوم: از تعیین‌كننده‌ها و متغیرها در سیاست‌گذاری، اولویت‌بندی برنامه‌ها، مداخلات و سرمایه‌گذاری و تخصیص بودجه‌ها در جهان و ایران استفاده می‌شود.

سوم: از تعیین‌كننده‌ها و متغیرها برای تعیین بحران، تعیین خسارات، تعیین دلایل آسیب‌ها و تهدیدها استفاده می‌شود.

آمار گزارش شده و ثبت شده كشورهای جهان و ایران به لحاظ اپیدمیولوژیك از چند مسیر زیر به دست می‌آید:

الف: كاربرد گزارش‌دهی: براساس قانون بیماری‌های واگیردار و بیماری‌های آمیزشی، الزاماتی برای گزارش‌دهی وجود دارد.

الف ۱) گزارش‌دهی روتین:

كلیه آزمایشگاه‌ها، پزشكان و متخصصان سال در بخش‌های دولتی و خصوصی از مطب تا بیمارستان و سازمان‌های انتقال خون و سازمان زندان‌ها در ارتباط هستند و به طور ماهانه مكلف به گزارش‌دهی بوده و دانشگاه‌های علوم پزشكی مسوول جمع‌آوری و گزارش آمار هستند.

الف ۲) گزارش‌دهی تفاهمی و اشتراكی:

حسب فرم‌های تفاهمی، پزشك، مشاور و هر فرد حقیقی یا حقوقی درگیر با ایدز، بخشی از یك گزارش جمعی را امضا نموده و آخرین مرجع تصمیم‌گیری، گزارش نهایی را ارسال می‌دارد. در كنار گزارش‌دهی موارد آلودگی و بیماری‌ها، گزارش‌دهی رفتارهای پرخطر نیز الزامی است.

الف ۳) گزارش‌دهی تخصصی:

در صورتی كه سل مقاوم به درمان، بیماری‌های ویروسی منتشر مقاوم به درمان، رفتار تزریقی یا جنسی پرخطر، نیاز به خون متراكم و كنتساتی وجود داشته باشد، موارد گزارش می‌گردد.

ب:برقراری سیستم دسترسی یا دستیابی ( Out-Reach ): به منظور دسترسی و دستیابی به كلیه افراد خیابانی، زیرزمینی، زندانی، تحت مراقبت بهزیستی، مرفه و غیرمرفه معتاد به موادمخدر (به خصوص تزریقی) به ویژه اشتراك در استفاده از سرنگ و سوزن و یا افراد ذكر شده قبل كه به رفتار جنسی پرخطر و تكرارشونده اقدام می‌نمایند، این سیستم ایجاد می‌شود. افراد مذكور پس از دسترسی بایستی مورد مشاوره و آزمایش قرار گیرند و براساس رضایت می‌توان مشكل آنها را با نام و راه انتقال و یا بدون نام و بدون تعیین راه انتقال، گزارش نمود.

ج:برقراری سیستم سورویلانس (مراقبت) نسل دوم: این سیستم شامل مراقبت همه‌گیری‌شناسی در افراد پرخطر و كم‌خطر (زنان جامعه مراجعه‌كننده به كلینیك‌های باروری و یا داوطلبان اهدای خون مراجعه‌كننده به سازمان انتقال خون) و مقایسه چرخش ویروس در گروه‌ها و روند این چرخش در گروه‌های پرخطر و كم‌خطر است كه از طریق پایگاه‌های دیده‌ور و مراقبت رفتاری افراد با رفتار پرخطر، قابل دسترسی است.

---