مبانی تربیت از دیدگاه قرآن

کتاب «مبانی تربیت از دیدگاه قرآن» کتابی است که به تبیین نوع نگرش و رویکرد قرآن کریم درباره انسان و شئون وجودی و ویژگیهای روانی او و بررسی مبانی تربیت دینی پرداخته است. این کتاب …

کتاب «مبانی تربیت از دیدگاه قرآن» کتابی است که به تبیین نوع نگرش و رویکرد قرآن کریم درباره انسان و شئون وجودی و ویژگیهای روانی او و بررسی مبانی تربیت دینی پرداخته است. این کتاب که تالیف آقای محمد بهشتی است، در پنج فصل به شرح ذیل نگارش یافته است:

در فصل اول واژه‌ها و مفاهیم و اصطلاحات مربوط به این بحث به منظور سازواری واژه‌ها در کاربردها و ایجاد زبان واحد برای تفاهم و تعامل تبیین شده است و از این رهگذر به تعریف مبانی از منظر لغت و از نگاه عالمان تعلیم و تربیت اشاره شده و برای بازشکافت این اصطلاح به تجزیه و تحلیلی در این واژگان و نیز به اقسام مبانی اشاره شده است. آن گاه واژه تربیت و تزکیه ریشه یابی شده و موارد کاربرد آنها در قرآن کریم مورد توجه قرار گرفته و سپس به حقیقت تربیت قرآنی اشاره شده است.

فصل دوم به مبانی انسان شناختی تربیت از منظر قرآن کریم اختصاص یافته است. در این راستا از انسان، ساختار، ویژگی‌ها، قابلیتها و شئون وجودی او سخن رفته و مبانی ذیل از منظر قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته است: انسان موجودی دوساحتی؛ پیوند روح و بدن؛ اصالت روح؛ جاودانگی؛ فطرت؛ عقل؛ عواطف؛ ذوق هنری؛ تأثیرگذاری؛ اختیار؛ اجتماعی بودن؛

عزت خواهی؛ مکانت و کرامت؛ کمال‌جویی.

فصل سوم مربوط به مبانی هستی شناسی تربیت از منظر قرآن کریم است. این مبانی عبارتند از: وابستگی و نیاز؛ هدایت یافتگی؛ نظم و قانونمندی؛ هدفمندی؛ شعور و آگاهی؛ آیت بودن؛ گستره بیکران هستی؛ عوالم هستی؛ رابطه خدا با جهان هستی؛ نظام تدبیر جهان؛ هستی برای انسان؛ سنت‌های تربیت ساز؛ پایان پذیری جهان طبیعت؛ نظام اخروی. فصل چهارم این کتاب به مبانی معرفت شناسی تربیت از منظر قرآن کریم اختصاص یافته است. مطالب این فصل از این قرار است: تعریف معرفت؛ اهمیت و ضرورت معرفت؛ امکان معرفت؛ ابزار معرفت؛ اقسام و انواع معرفت؛ موانع معرفت؛ رابطه معرفت با ایمان و تقوا؛ معرفتهای مبنایی.

فصل پایانی این اثر برای تبیین بیشتر اصل ارتباط و نحوه ارتباط مبانی تربیت با مسائل تربیتی است، چون تردیدی نیست که عناصر و ساختار نظام تربیتی، برنامه‌ها، اهداف، اصول و روشهای تربیت اسلامی با مبانی تربیت ارتباط دارند و این مبانی‌اند که مسائل تربیتی را تعیین می‌کنند و جهت می‌دهند. در این فصل ارتباط اهداف، اصول و روش های تربیتی با مبانی تربیت بیان شده است. ‏

از منابع مورد استناد در تدوین این اثر می‌توان به کتاب‌های مجمع‌البیان، وسایل الشیعه، تفسیرالصافی، بحارالانوار، المفردات، اسفار اربعه، تفسیر برهان، نورالثقلین و التبیان اشاره کرد. این کتاب به همت انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.

رضا جاودان