بچه ها را فراموش نکنید

پیشنهادهایی برای خواندن

فرزند و پدر و مادر روی چمن‌ها نشسته‌اند، یا روی صندلی در حال خوردن بستنی هستند، شاید یک اسباب بازی و کاتالوگ هم کنارشان باشد یا در صف خرید خوراکی باشند. این تصویر مرسومی است که در این چند سال با شنیدن نام نمایشگاه کتاب ناخودآگاه به یاد می‌آید. غرفه‌های خوش آب و رنگ و تزیین شده ناشران کودک و نوجوان در این سال‌ها یا در معرض بارش باران بهاری قرار گرفته‌اند یا در حصار نایلون‌ها نفس بازدیدکننده‌ها را گرفتند. شلوغی مکانی که به نام نمایشگاه کتاب هرساله نام می‌گیرد، گم شدن و پیدا نشدن، عبور از پله‌های بی‌شمار و میله‌های تنگ و پس از آن رسیدن به کتاب است با تخفیفی که هدیه‌ای برای این همه تلاش است. در این مجال اندک قرار نیست به مصایب ناشران بزرگ و کوچک سخن گفته شود.

● بچه‌ها را حذف نکنید!

هنوز هم خیلی‌ها با بچه‌هایشان می‌روند نمایشگاه. هنوز هم سالن کتاب‌های کودکانی هست و ناشران نتیجه چند سال کوشش نویسندگان و تصویرگران و دیگر دست‌اندرکاران کتاب‌های کودکان را آنجا عرضه می‌کنند. اگرچه مثل قدیم‌ها سالن بازی و سرگرمی در کار نیست. هنوز هم می‌توان در لابه‌لای غرفه‌ها گاهی نویسنده‌ای یا تصویرگری را دید که به دعوت ناشری به نمایشگاه آمده است تا با بچه‌ها درباره کتابش حرف بزند. گاهی ما که برای خرید در خیابان‌ها، بچه‌ها را به دنبال خود می‌کشانیم، نوبت به نمایشگاه که می‌رسد بچه‌ها را دست به سر می‌کنیم تا با خیال راحت به کارمان برسیم. نمایشگاه گردی برای بچه‌ها- حتی اگر هیچ کتابی برایشان نخرید- باز هم یک نوع تربیت فرهنگی است و اثرش را روی بچه‌ها می‌گذارد، نه اینکه فقط گشتن در نمایشگاه را بگوییم. چه خوب که هر از گاهی دست بچه‌هایمان را بگیریم و ببریم کتاب‌فروشی. حالا اگر وقت یا حال ندارید، که هر هفته یا ماه بچه‌هایتان را ببرید کتابفروشی، دست‌کم این سالی یک بار را از آنان دریغ نکنید!

● لطفا بی‌خیال کتاب‌های آموزشی شوید

بسیاری از پدر و مادرها فکر و ذکرشان این است که برای بچه‌هایشان کتاب‌های کمک درسی و کمک آموزشی بگیرند و در نمایشگاه کتاب هم ول کن این ماجرا نیستند. توصیه ما این است که بی‌خیال کتاب‌های کمک آموزشی و درسی شوید و بگذارید که آنها کتاب‌هایی بخرند که لذت ببرند. با این حال اگر نمی‌توانید بی‌خیال کتاب‌های آموزشی بشوید، یک پیشنهاد ویژه داریم. امیدواریم که بتوانید غرفه انتشارات چیستا را پیدا کنید. در این غرفه شما مجموعه کتاب‌هایی را خواهید یافت با نام «فارسی‌آموز ادبی»، «ریاضی‌آموز ادبی» و «واژه‌نامه چیستانی». این نشر، ناشر کتاب‌هایی است از یکی از بهترین گروه‌های نویسنده و کارشناس ادبیات کودک ایران. شما می‌توانید به کتاب‌های آنان اعتماد کنید و با خیال راحت آن را انتخاب کنید!

● کتاب‌های طنز

کتاب‌های طنز برای بچه‌ها بسیار جذابند اما این نوع کتاب‌ها کم است. با این حال آن قدر کم نیست که نتوانیم اینجا چیزی پیشنهاد بدهیم. ما دو ناشر خوب را پیشنهاد می‌کنیم که هر کدام کتاب‌های طنز برای گروه سنی کودکان و نوجوانان به صورت ترجمه و تالیف دارند. یکی از این ناشران «گل آقا» است که حتما می‌شناسیدشان. گل‌آقا امسال کتاب‌های تازه‌ای به نمایشگاه رسانده است برای مخاطبان کودک و نوجوان از جمله «شوخی‌های مدرسه‌ای» است که حسین ابراهیمی (الوند) آن را گردآوری کرده است. حسین ابراهیمی یکی از بهترین مترجمان کتاب‌های کودک و نوجوان بود و در این کتاب لطیفه‌های زیادی را با موضوع مدرسه گردآوری کرده است. مخاطبان این کتاب بچه‌های ابتدایی هستند اما به درد بزرگ‌تر‌ها هم می‌خورد. کتاب دیگری که باید از آن یاد کنیم «گربه با کلاه» است، نوشته دکتر زیوس که رضی هیرمندی این کتاب را ترجمه کرده، ترجمه‌اش را در اختیار عمران صلاحی گذاشته و عمران صلاحی آن را به شعر در آورده است و بعد شعر عمران را پسرش یاشار تصویرگری کرده است. ناشر دیگری که به طور تخصصی در زمینه کتاب‌های طنز فعالیت می‌کند و آثار خوبی نیز تاکنون عرضه کرده، انتشارات «چرخ و فلک» است. در انتشارات چرخ و فلک شما می‌توانید برای کودکان و نوجوانانتان کتاب‌های طنز خوبی پیدا کنید. از جمله این کتاب‌ها مجموعه خواندنی «آقای گام» است و کتاب‌هایی از فرهاد حسن‌زاده.

● کتاب‌های خردسالان

انتشارات علمی - فرهنگی نامی است که به بنیاد فرانکلین می‌رسید، در سال‌هایی دورتر از اکنون که بزرگانی شناخته شده مدیریت آن را بر عهده داشتند، کتاب‌های موفقی منتشر کرده است. این سال‌های دور شاید تنها به ۴-۳ سال پیش برگردد و کمی آن طرف‌تر. در آن سال‌ها که مجموعه‌ای از بهترین نویسندگان کودک و نوجوان دور هم جمع شده بودند. کتاب‌های موفقی را تصویب کردند که هنوز هم منتشر می‌شود و در غرفه این ناشر دولتی پیدا می‌شود. یکی از اینها مجموعه کتابی است که نمی‌توان از خیر معرفی کردن آنها گذشت. این مجموعه کتاب ۱۰ تایی را طاهره آدینه‌پور زیر نظر مرتضی خسرونژاد، پژوهشگر ادبیات کودکان و نوجوان ترجمه کرده است اما اهمیت این کتاب‌ها در انتخاب آنهاست. «پیتر ‌هانت» از برجسته‌ترین کارشناسان کتاب کودک در جهان است، به درخواست خسرونژاد بهترین کتاب‌های کلاسیک تصویری را انتخاب کرده است و این کتاب‌ها (۱۰ کتاب) ترجمه و منتشر شده است. مخاطب این کتاب‌ها بچه‌های پیش دبستانی و پایین‌تر است.

برخی از این کتاب‌ها برای بچه‌های زیر پنج سال نیز بسیار مفید است. برای همین گروه سنی مجموعه کتابی با نام «خرس بزرگ و خرس کوچک» نیز توصیه می‌شود که از نویسنده‌ای به نام «مارتین وادل» است با ترجمه رضی هیرمندی و نشر افق آن را منتشر کرده است. برای این گروه سنی تا دل‌تان بخواهد کتاب آموزشی با شعر یافت می‌کنید اما من ترجیح می‌دهم کتاب‌هایی را معرفی کنم که بیش از آموزش‌های دم‌دستی به پرورش خلاقیت آنها کمک کند. وقتی خلاقیت بچه‌ها پرورش پیدا کند، آنها چیزهای به درد بخورشان را زودتر می‌آموزند. اگر شد سری به انتشارات «با فرزندان» هم بزنید، چیزهایی برای این گروه سنی خواهید یافت.

● کتاب‌های هنر برای کودکان

کتاب‌های هنر برای کودکان، شاید از مهم‌ترین کتاب‌ها برای پرورش خلاقیت بچه‌های شما باشد. کتاب در این زمینه بسیار کم است و تنها یک ناشر به طور تخصصی و در سطحی خوب به این موضوع می‌پردازد. شما غرفه کتاب‌های خروس وابسته به نشر نظر را پیدا کنید. در این غرفه کتاب‌های هنری برای گروه‌های سنی گوناگون از زیر ۴-۳ سال تا نوجوان خواهید یافت. این ناشر چند مجموعه کتاب دارد. اگر کودک زیر ۴-۳ سال دارید، این ناشر مجموعه‌ای دارد که شکل‌ها، حیوانات و رنگ‌ها و اعداد را با استفاده از نقاشی‌های نقاشان برجسته جهان به خردسالان آموزش می‌دهد. هم چنین برای گروه‌های سنی بالاتر نیز مجموعه‌هایی در این غرفه خواهید یافت. اشتباه نشود در این مجموعه‌ها آموزش نقاشی یا مجسمه‌سازی یا... به بچه‌ها داده نمی‌شود، بلکه نگاه بچه‌ها به مسایل زیربنایی هنر و چگونگی برخورد آنان با هنر جلب می‌شود و این چیزی نیست که فقط به درد هنرمندان بخورد، بلکه هر کسی در زندگی‌اش به آن نیازمند است.

● زندگینامه و تاریخ

راستش را بخواهید کتاب درست و درمانی که بخواهد تاریخ ایران را به طور ساده به بچه‌ها بگوید، کم است. تاریخ جهان هم همین طور. زندگینامه البته کم نیست، اما اگر بخواهید که یک دوره زندگینامه خوب ایرانی پیدا کنید، باز هم در می‌مانید و شاید کتاب‌های پراکنده‌ای در این زمینه به چشم بخورد، اما به طور یک جا و مجموعه‌ای نمی‌توان، مجموعه‌ای بی‌عیب و نقص را یافت. به هر حال اگر دوست دارید کودکان و نوجوانان‌تان تاریخ و زندگینامه بخوانند، پیشنهاد می‌کنم به دو – سه غرفه سر بزنند. انتشارات ققنوس سه مجموعه دارد که عبارتند از: «به دنبال...»، «تاریخ جهان» و «شخصیت‌های تاثیرگذار» که ترجمه هستند و همچنان که از نامشان پیداست در حوزه تاریخ و زندگینامه هستند. اگر دنبال تاریخ ایران هستید سری به نشر افق بزنید و سراغ مجموعه ۹ جلدی «داستان فکر ایرانی» را بگیرید. این مجموعه تاریخ علم و هنر و فرهنگ و دین و فلسفه در ایران را به زبان ساده برای نوجوانان توضیح داده است، از دوره باستان تا مشروطه.

● داستان‌های ترجمه‌ای

بازار کتاب‌های ترجمه‌ای در ادبیات کودک و نوجوان بسیار داغ است و تقریبا می‌شود، گفت که بهترین کتاب‌های روز دنیا دارد به زبان فارسی ترجمه می‌شود، اما چند ناشر، در این زمینه فعال‌ترند و به کارشان بیشتر می‌توان اعتماد کرد. در ترجمه رمان‌های خارجی برای کودکان و نوجوانان حتما سری به غرفه‌های نشر چشمه، نشر افق، و انتشارات پیدایش بزنید. همچنین کتاب‌های کیمیا وابسته به نشر هرمس را نیز از یاد نبرید. انتشارات قطره نیز امسال حضور فعال‌تری در نمایشگاه دارد و کتاب‌های تازه‌ای برای نوجوانان و کودکان منتشر کرده است. جز کتاب‌های رمان، کتاب‌هایی نیز هستند که درباره یک شخصیت نوشته شده‌اند و برای کودکان و نوجوانان بسیار جذاب هستند. تاکنون چند مجموعه از این کتاب‌ها در ایران ترجمه و منتشر شده است. می‌توانید مجموعه «رامونا» و «جودی دمدمی» را از نشر افق تهیه کنید. مجموعه «نیکلا کوچولو» را می‌توانید از نشر هرمس بخواهید. مجموعه «مانولیتو» را از نشر آفرینگان تهیه کنید و مجموعه جونی بی‌جونز را از نشر ماهی بخواهید. مجموعه افسانه‌های ملل را هم که انتشارات پنجره منتشر کرده است، فراموش نکنید.

● رمان‌های ایرانی

رمان ایرانی تعدادش معمولا چندان زیاد نیست، اما در میان ناشران بخش خصوصی بیش از همه انتشارات افق رمان ایرانی منتشر کرده است، اما در غرفه ناشرانی چون قدیانی، پیدایش، قطره، چشمه و... نیز می‌توان رمان ایرانی یافت.

گیسو فغفوری