همه در معرض خطریم

توصیه های بهداشتی برای مبتلایان به آنفلوانزا و اطرافیان آنها

هرساله با سرد شدن ناگهانی هوا، آنفلوانزا در کشور شایع شده و هزاران نفر را مبتلا می‌کند. آنفلوانزا یکی از بیماری‌های شایع در نیمه دوم سال و خصوصا از آذرماه به بعد است و با غافلگیری دمای هوا، موج ابتلا به آن گسترش پیدا می‌کند و هزینه‌های بسیاری را برای جامعه و نیز خطراتی به ویژه برای گروه‌های آسیب‏پذیر به همراه دارد. سازمان بهداشت جهانی گفته است که سه گونه جهش‏یافته آنفلوانزا وجود دارد که در کل دنیا در حال گردش است. این خبر، ناگوار و نگران‏کننده است. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، میزان بروز آنفلوانزا از پنج تا ۳۰درصد جمعیت است و در کودکان در فصل آنفلوانزا تا ۴۲درصد افزایش می‏یابد. این آرزوی دیرینه بشر است که در فصل سرما از عوارض ناخوشایند آنفلوانزا در امان باشد. در واقع یک هفته به صورت شبانه‏روزی با تب و لرز و سرفه‌های خشک و دردهای عضلانی و ضعف، خستگی و کوفتگی و دست و پنجه نرم کردن، برای هیچ یک از ما خوشایند نیست، چراکه این موضوع علاوه بر صدمات بهداشتی آن و فارغ از تحمیل بار مالی به خانواده سبب می‌شود تمامی برنامه هفتگی خانواده دستخوش تغییرات شود. درواقع در یک نگاه اجمالی باید بگوییم آنفلوانزا شایع‏ترین بیماری ویروسی فصل سرماست که دستگاه تنفسی را درگیـر می‌کند و به‌شدت مسری است. ویروس آنفلوانزا ممکن است ۹۰ بار کوچک‏تر از یک گلبول قرمز خون انسان باشد. این ویروس بسیار کوچک است و به زحمت می‌توان آن را دید.

اما همین ویروس کوچک می‌تواند در یک سال به اندازه نیمی از مرگ‏ومیرهای ناشی از تصادف‌های رانندگی، باعث مرگ انسان‌ها شود. ویروس‌های آنفلوانزا در هر سال دچار جهش‌های ژنتیکی می‌شوند و در‌نتیجه سیستم‌های دفاعی قبلی را کم‏تاثیر می‌کند. اما پیشرفت‏های اخیر در صنعت داروسازی، کشف‌های شگفت‏انگیزی را در علم پزشکی در این زمینه در پی داشته است که نتیجه عملی آن برای مردم، تحقق رویای دیرین مقابله با آنفلوانزا بوده است. در‌حقیقت دستیابی به واکسنی که تا ۸۰‌درصد موارد از این بیماری و عوارض آن جلوگیری می‌کند، یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای بشر در این حوزه محسوب می‌شود. واکسن آنفلوانزا برای تمام کشورهای دنیا کاربرد دارد. این واکسن طوری ساخته شده که برای درمان این بیماری در تمام دنیا قابل استفاده است. سوش بیماری آنفلوانزا در کشور ما با سایر کشورهای جهان تفاوتی ندارد و تقریبا در همه جای دنیا یکسان است و در تهیه واکسن آنفلوانزا از سوش‏های شایع استفاده می‌کنند که بیشتر بیماری‏های آنفلوانزا در جهان را پوشش می‌دهد.

● نشانه‌های آنفلوانزا چیست

آنفلوانزا با تب، سرفه، احساس سردی همراه با لرز، کوفتگی و درد در بدن، سردرد و خستگی همراه است. این نشانه‌ها به طور معمول سه تا چهار روز ادامه دارد و پس از آن ممکن است بیمار یک هفته دیگر یا بیشتر، سرفه‌های خشک، آبریزش بینی و گلودرد داشته باشد. بسیاری از مردم در تشخیص آنفلوانزا و سرماخوردگی دچار اشتباه می‌شوند. با اینکه این دو بیماری دارای تشابهاتی هستند، اما تفاوت‌های بارزی هم دارند. آنفلوانزا برعکس سرماخوردگی ناگهانی شروع شده و حدود یک هفته طول می‌کشد و سپس بهبود می‏یابد. گاهی به دنبال ابتلا به آنفلوانزا، عارضه‏ای به نام ذات‏الریه یا همان عفونت ریه‌ها پیش می‏آید که این بیماری در اثر همان ویروس یا به دنبال ضعف سیستم ایمنی بدن، توسط عوامل میکروبی دیگر ایجاد می‌شود. افرادی که دچار بیماری‏های مزمن قلبی-عروقی و ریوی باشند، بیشتر در معرض این عارضه قرار می‏گیرند. بیماری سرماخوردگی

به‌آسانی قابل درمان است و در بدترین حالت امکان دارد به عفونت ثانویه باکتریایی منجر شود که آن هم با مصرف آنتی‏بیوتیک قابل درمان است. ولی آنفلوانزا بیماری خطرناکی است که هر‌ساله جان تعدادی از مردم را می‏گیرد. سرماخوردگی معمولا با گلودرد همراه با عطسه، آبریزش یا گرفتگی بینی شروع می‌شود. تب یکی از علایم معمول سرماخوردگی معمولی نیست. سردرد یا دردهای عضلانی هم رابطه مستقیمی با سرماخوردگی ندارند، در صورتی که در آنفلوانزا این‌گونه نیست.

● چه کسانی در معرض آنفلوانزا هستند

در‌حقیقت همه افراد در معرض این بیماری هستند و توصیه سازمان بهداشت جهانی مقابله با این بیماری را برای تمامی افراد بالای شش ماه جدی می‌داند.

۱- هر آنچه سبب تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شود، از سوءتغذیه گرفته تا خستگی و فشار کاری و استرس، از وجود بیماری‏های مزمن از قبیل بیماری مزمن قلبی، ریوی، کلیوی، دیابت و آسم گرفته تا بارداری و کهنسالی؛ امکان ابتلا به این بیماری را در فرد افزایش می‌دهد. کودکان مستعد آلرژی، آسم، بیماری‏های قلبی، مرض قند، کودکان مبتلا به عفونت‏های مکرر و کسانی که داروهای تضعیف‏کننده مصرف می‌کنند یا کودکانی که مجبور هستند مدت طولانی آسپرین استفاده کنند، همگی در معرض این بیماری قرار دارند.

۲- هر آنچه سبب تسهیل انتقال ویروس شود؛ از محیط‌های بسته با تهویه نامناسب گرفته تا مکان‌های شلوغ مانند وسایل حمل‏ونقل عمومی، از کامپیوتر و گوشی موبایل گرفته تا خودکار و کاغذ. کودکانی که در مهدکودک و در تماس با دیگر کودکان هستند، افرادی که در خانه سالمندان زندگی می‌کنند، کارکنان مراکز بهداشتی و درمانی همگی، به دلیل تردد در مراکزی که احتمال وجود ویروس در آن شدیدتر است، در معرض این بیماری قرار دارند.

براساس نظر سازمان بهداشت جهانی، واکسن‏های آنفلوانزا برای گروه‌های ذیل توصیه می‌شود:

۱- اهالی منزل و مراقبان خارج از منزل نوزادان صفر تا ۵۹ ماهه

۲- افراد ۵۰ ساله و مسن‏تر

۳- ساکنان مراکز ارایه‏کننده مراقبت بلندمدت به افراد دارای بیماری‏های مزمن

۴- افراد دارای مشکلات بلندمدت سلامت؛ مانند بیماری قلبی، کلیوی، ریوی، دیابت، آسم، کم‏خونی و سایر اختلالات خونی

۵- افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف

۶- زنان باردار بیش از سه ماه در خلال فصل آنفلوانزا

۷- پزشکان، پرستاران، اعضای خانواده و سایر افرادی که در تماس نزدیک با افراد در معرض خطر جدی آنفلوانزا هستند

۸- افراد ساکن خوابگاه‌ها یا سایر اماکن پرجمعیت به منظور جلوگیری از شیوع بیماری

۹- هر فرد دیگری که خواهان کاهش احتمال ابتلا به آنفلوانزاست.

● هنگام ابتلا به آنفلوانزا چه کنیم

افرادی که به آنفلوانزا مبتلا می‌شوند، فورا علایم را تجربه نمی‌کنند. بنابراین آنها می‌توانند بیماری را به دیگران منتقل کنند، بدون اینکه بدانند بیمار هستند. در‌واقع، ناتوانی ظاهری علم برای متوقف کردن شیوع آنفلوانزا تا اندازه‏ای به این دلیل است که میزبان مبتلا می‌تواند قطرات آلوده را قبل از شروع علایم تولید کند و به این صورت در چرخه شیوع آنفلوانزا قرار گیرد. فارغ از دورانی که فرد هنوز اطلاعی از بیماری خود ندارد، باید گفت به محض مشاهده نشانه‌های آنفلوانزا رعایت نکات بهداشت فردی از سوی بیماران، از جمله استفاده از وسایل و ظروف جداگانه، استفاده از دستمال کاغذی هنگام عطسه و سرفه، اجتناب از حضور در اماکن عمومی و شست‏وشوی مداوم دست‌ها، مهم‌ترین وظیفه مبتلایان به آنفلوانزا در قبال سلامت اطرافیان و جامعه است. یکی دیگر از مواردی که سبب انتقال بیماری به دیگران می‌شود، در اختیار قرار دادن وسایل شخصی از قبیل گوشی موبایل و همچنین کامپیوتر است. معمولا افراد دیگر تقاضا می‌کنند این‌گونه وسایل به صورت امانت برای بهره‏برداری کوتاه‏مدت در اختیار آنها قرار گیرد و اظهار این موضوع که دارنده مبتلا به آنفلوانزاست ممکن است در جلوگیری از شیوع بیماری موثر باشد.

● بهترین زمان برای پیشگیری

به طور کلی هرکسی که می‌خواهد احتمال ابتلایش به آنفلوانزا را کاهش دهد، باید واکسینه شود. شما با واکسینه شدن سالانه علیه ویروس آنفلوانزا می‌توانید از این بیماری پیشگیری کنید. فقط باید دقت داشته باشید که نباید از واکسن‏های سال‌های قبل به منظور ایمن‏سازی در سال جدید استفاده شود. مسلما هنوز زمان زیادی از فصل سرما باقی مانده است و ویروس آنفلوانزا فرصت کافی برای بیماری‏زایی در اختیار دارد.

چه کسانی نباید واکسینه شوند

۱- افرادی که حساسیت شدیدی به تخم‏مرغ دارند.

۲- افرادی که قبلا واکنش و حساسیت شدیدی به واکسن آنفلوانزا داشته‏اند.

۳- نوزادان کمتر از شش‌ماه

۴- افرادی که بیماری شدید یا معمولی همراه با تب دارند، باید تا کم شدن علایم بیماری صبر کنند.