نیمه شعبان سالروز ولادت باسعادت بقیه الله الاعظم ارواحنا فداه

نگاهی به ویژگی های منتظران حضرت ولی عصر عج

نیمه شعبان مصادف است با سال روز ولادت با سعادت یگانه منجی عالم بشریت حضرت صاحب الزمان بقیه الله الاعظم مهدی موعود روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفدا.

اسم و کنیه آن حضرت همانند رسول مکرم اسلا م (ص) می باشد. پیشوایان معصوم علیهم السلا م پیروان خویش را از ذکر نام آن حضرت نهی کرده و همین قدر فرموده اند که امام عصر (عج) همنام پیامبر (ص) و کنیه او نیز کنیه پیامبر (ص) است. و جایز و روانیست نام اصلی آن حضرت بر زبان جاری شود. در مورد ذکر نام مخصوص (م ح م د) امام عصر ارواحنافداه میان علما اختلا ف است . برخی ازآنان مانند شیخ انصاری مکروه دانسته اند و گروهی از سابقین مانند شیخ طوسی آن را به طور کلی حرام شمرده اند و برخی مانند حاجی نوری تفصیل داده اند و گفته اند ذکر آن در مجالس و محافل حرام است.

مشهورترین القاب آن گرامی، مهدی، قائم، حجت ، بقیه الله و ... است.

پدر بزرگوار ایشان پیشوای یازدهم حضرت امام حسن عسکری علیه السلا م و مادر مکرمه ایشان حضرت نرجس خاتون دختر یشوعا نواده قیصر روم و از فرزندان حوار یون است و نسبش به شمعون وصی حضرت عیسی (ع) می رسد.

● خصوصیات حمل و ولادت

حمل حضرت صاحب الزمان (عج) تا زمان ولا دت مانند حضرت موسی بن عمران مخفی بود. یعنی طوری بود که تا ساعت تولد هیچ کس اثر حمل در مادر ایشان حضرت نرجس خاتون نمی دید، حتی قابله های متخصصی که معتمد گماشته بود که هرگاه در خانواده امام عسکری (ع) اثر حمل ببینند فورا اطلا ع دهند نیز از این جریان مطلع نشدند. حمل آن حضرت چنان مخفی بود که تا آخرین لحظه ولا دت حکیمه خاتون اثر حمل در نرجس مشاهده نکرد که گفت نزدیک بود مرا شک عارض شود که ناگاه صدای برادر زاده ام بلند شد که فرمود: عمه شک مکن و سوره انا انزلناه را بخوان. حکیمه خاتون گفت شروع کردم به خواندن سوره قدر که ناگاه دیدم از میان رحم با من هم صدا شد. چون سوره تمام شد متولد گردید و هنگام تولد نوری از او ساطع شد که چشم های حکیمه خاتون را خیره کرد. ناگاه او را دید که به سجده افتاده و شهادتین و شهادت بر وصیت پدران خود بر زبان جاری کرد و چون به خودش رسید گفت: بار خدایا وعده مرا سریع و مسلم گردان و امر مرا تمام ساز و قدم مرا ثابت بدار و زمین را به واسطه من پر از عدل و دادگردان.

از هنگام تولد امام قائم (عج) تا شهادت پدربزرگوارشان حضرت امام حسن عسکری (ع) بسیاری از بستگان و یاران ویژه امام یازدهم موفق به دیدار آن حضرت شدند یا از وجود مقدس ایشان در خانه امام عسکری (ع) آگاه شدند.

اصولا روش امام عسکری (ع) چنین بود که در عین پنهان داشتن فرزند ارجمند خویش، در فرصت های مناسب یاران مورد اطمینان را از وجود ایشان آگاه می فرمود تا آنان به شیعیان برسانند و پس از او گمراه نشوند.

برای نمونه احمد بن اسحاق که از بزرگان شیعه و پیروان ویژه امام عسکری (ع) است می گوید: خدمت امام عسکری (ع) شرفیاب شدم و می خواستم در مورد جانشین پس از او پرسش کنم. آن گرامی بدون آن که سوال کنم فرمود: ای احمد همانا خدای متعال از آن هنگام که آدم را آفرید زمین را از حجت خدا خالی نگذاشته و تا قیامت نیز خالی نخواهد گذاشت. به جهت حجت خدا از اهل زمین بلا دفع می شود و باران می بارد و برکات زمین خارج می گردد.

عرض کردم: ای پسر رسول خدا (ص) امام و جانشین پس از شما کیست؟

آن حضرت با شتاب به درون خانه رفت و بازگشت در حالی که پسری سه ساله که رویی چون ماه تمام داشت بردوش خویش حمل می کرد و فرمود: ای احمد بن اسحاق، اگر نزد خدای متعال و حجت های او گرامی نبودی این پسرم را به تو نشان نمی دادم. همانا او همنام رسول خدا و هم کنیه اوست. او کسی است که زمین را از عدل و داد پر می سازد هم چنانکه از ظلم و جور پرشده باشد.

ای احمد بن اسحاق مثل او در این امت خضر علیه السلا م و ذوالقرنین است. سوگند به خدا غایب می شود به طوری که در زمان غیبت او از هلا کت نجات نمی یابد مگر کسی که خداوند او را بر اعتراف به امانت وی ثابت قدم بدارد و موفق سازد که برای تعجیل فرج او دعا کند.

عرض کردم: سرور من آیا نشانه ای دارد که دل من به آن اطمینان بیشتری پیدا کند؟

در این هنگام فرزند گرامی آن حضرت به عربی فصیح گفت: منم بقیه الله در زمین. همان که از دشمنان خدا انتقام می گیرد، ای احمدبن اسحاق پس از مشاهده عینی دنبال اثر نگرد...

تا سال ۲۶۰ که پنج سال یا چهار سال و اندی از سن شریفش گذشته بود در کفالت پدر بزرگوارش امام عسکری (ع) بود و به روح القدس سپرده شده بود و در این مدت مخفی از همه می زیست مگر بعضی از خواص که از ولا دتش مطلع گشته و او را در ایام کودکی مشاهده کردند.

دوران غیبت صغری پس از انتقال امامت به آن حضرت و پس از خواندن نماز بر پیکر پاک و مقدس امام عسکری (ع) در اثر تعقیب کردن معتمد عباسی برای دستگیر کردن ایشان و بنا به مشیت الهی آغاز شد. در این ایام حتی بر خواص هم رسما ظاهر نمی شدند و چهار نائب خاص برای خویش انتخاب فرمودند تا مرجع شیعیان باشند و حوائج و سوالا ت خود را به وسیله آنان به حضرت برسانند و دریافت جواب کنند.

نواب چهارگانه حضرت عبارتند از: نائب اول ابو عمر عثمان بن سعید العمری که برای امام هادی (ع)، امام عسکری (ع) و حضرت حجت (عج) نیابت کرده و نیابت او برای حضرت ولی عصر (عج) از سال ۲۶۰ تا سال ۲۸۰ بود.

نائب دوم پسر او محمدبن عثمان العمری بود که بعد از وفات پدرش به نیابت حضرت حجت (عج) انتخاب شد و از سال ۲۸۰ تا سال ۳۰۵ به عنوان وکیل حضرت ولی عصر (عج) انجام وظیفه کرد. نائب سوم ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی بود که از سال ۳۰۵ تا سال ۳۲۶ به عنوان نائب خاص حضرت ولی عصر (عج) رابط میان امام عصر (عج) و مردم بود. پس از فوت حسین بن روح، ابوالحسن علی بن محمد سمری از سال ۳۲۶ تا پایان عمر یعنی سال ۳۲۹ به عنوان چهارمین نائب خاص حضرت ولی عصر (عج)در خدمت وجود مقدس امام دوازدهم بود.

شش روز پیش از وفات سمری نامه ای از طرف حضرت مهدی (عج) به دست او رسید که حاکی از این امر بود که وفات تو نزدیک شده و دیگر به کسی وصیت مکن و کسی را به نیابت تعیین مکن که غیبت تامه واقع گردید و ظهور نخواهد بود مگر بعد از مدت طولا نی و قساوت دل ها و پر شدن زمین از جور...

پس از این مقدمه کوتاه که اشاره ای مختصر به ولا دت و زمان غیبت صغری داشت پرداختن به موضوع انتظار و همچنین اشاره ای هرچند کوتاه به بعضی از وظایف منتظران در این ایام مبارک و فرخنده تذکری است جهت توجه بیشتر به وجود مقدس حضرت ولی عصر (عج) و اهتمام بیش از پیش به دعا کردن برای سلا متی و تعجیل در ظهور مولا یمان حضرت مهدی روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفدا.

● معنی انتظار

انتظار حالتی است نفسانی که آمادگی برای آنچه انتظارش را می کشیم از آن برمی آید و ضد آن یاس و ناامیدی است. هر قدر انتظار شدیدتر باشد، آمادگی و مهیا شدن قوی تر خواهد بود و هرچه محبت نسبت به کسی که در انتظارش هستی شدیدتر و دوستی بیشتر باشد مهیا شدن برای محبوب زیادتر می شود و فراقش دردناک تر می گردد به گونه ای که منتظر از تمام اموری که مربوط به حفظ خودش هست غافل می ماند و دردهای بزرگ و محنت های شدید را احساس نمی کند.

بنابراین مومنی که منتظر آمدن مولا یش می باشد هر قدر که انتظارش شدیدتر است تلا شش در آمادگی برای آن به وسیله پرهیز از گناه و کوشش در راه تهذیب نفس و پاکیزه کردن درون از صفات نکوهیده و به دست آوردن خوی های پسندیده بیشتر می گردد تا به فیض دیدار مولا ی خویش و مشاهده جمال نورانی اش در زمان غیبت نائل شود همچنان که برای عده بسیاری از نیکان و اولیای حق اتفاق افتاده است. چنانچه حضرت صادق (ع) می فرمایند: هر آن کس که خواسته باشد از یاران قائم (عج) شود باید که منتظر باشد و باید در حال انتظار به پرهیزکاری وخوی های پسندیده عمل نماید که هرگاه بمیرد و قائم (عج) پس از مردنش بپا خیزد پاداش او همچون کسی خواهد بود که دوران حکومت آن حضرت را درک کرده باشد...

● وجوب انتظار حضرت ولی عصر(عج)

کلینی در اصول کافی به سند خود از اسماعیل جعفی روایتی آورده که گفت: مردی بر حضرت ابوجعفر امام باقر(ع) وارد شد و صفحه ای در دست داشت. حضرت باقر (ع) به او فرمود: این نوشته مناظره کننده ای است که پرسش دارد از دینی که عمل در آن مورد قبول است. عرض کرد: رحمت خداوند بر تو باد همین را خواسته ام. امام باقر(ع) فرمود: گواهی دادن به اینکه هیچ معبود حقی جز خداوند نیست و اینکه محمد(ص) بنده و رسول او است و اینکه اقرار کنی به آنچه از سوی خداوند آمده و ولایت ما خاندان و بیزاری از دشمن ما و تسلیم به امر ما و پرهیزکاری و فروتنی و انتظار قائم ما که ما را دولتی است که هر وقت خداوند بخواهد آن را خواهد آورد و از آنچه بر وجوب انتظار دلالت می کند روایتی است که شیخ صدوق در کتاب کمال الدین به سندخود از عبد العظیم حسنی آورده که گفت: بر سرورم حضرت محمدبن علی بن موسی بن جعفربن محمدبن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب علیهم السلام وارد شدم و می خواستم درباره قائم (عج) از آن حضرت سوال کنم که آیا همان مهدی است یا غیر او؟ پس خود آن حضرت آغاز سخن کرد و به من فرمود: ای ابوالقاسم به درستی که قائم از ماست و او است مهدی که واجب است در زمان غیبتش انتظار کشیده شود و در ظهورش اطاعت گردد و او سومین از فرزندان من است.

● فضیلت انتظار و ثواب منتظر

امام صادق(ع) فرمود: خوشا به حال شیعیان قائم ما که در زمان غیبتش منتظر ظهور او باشند و در هنگام ظهورش فرمانبردار از او. آنان اولیای خدا هستند نه ترسی برایشان هست و نه اندوهگین شوند. (کمال الدین)

در بحار از حضرت امیرالمومنین(ع) آمده که فرمود: منتظر فرج باشید و از رحمت خداوند ناامید نشوید به درستی که خوشایند ترین اعمال نزد خداوند عزوجل انتظار فرج است.

و در مجمع البیان از حارث بن المغیره آمده که گفت: در محضر ابوجعفر امام باقر(ع) بودیم و ایشان فرمود: آنکه از شما این امر را شناخته و منتظر آن باشد و خیر را در آن بداند مانند کسی است که به خدا قسم در رکاب قائم آل محمد (ص) با شمشیر خود جهاد کرده باشد. سپس فرمود: بلکه والله مثل کسی است که در خدمت رسول خدا(ص) با شمشیرش جهاد کرده باشد. سپس بار سوم فرمود: بلکه به خدا قسم همچون کسی است که در خیمه رسول خدا (ص) شهید شده باشد.

در کتاب غیبت شیخ طوسی(ره) به نقل از کتاب غیبت فضل بن شاذان به سند خود از فضل بن عمر آورده که گفت: حضرت قائم(عج) را یاد کردیم و کسانی که از هم کیشان ما در حال انتظار مردند، پس حضرت امام صادق(ع) به ما فرمود: هرگاه قیام کند نزد مومن داخل قبر خواهند آمد و به او گفته می شود: ای فلان همانا که صاحب تو ظهور کرد پس اگر می خواهی به او ملحق شوی ملحق شو و اگر بخواهی در گرامیداشت پروردگارت بمانی بمان.

● برپا داشتن و حضور در مجالس فضائل و مناقب امام عصر (عج)

حضور یافتن در مجالسی که فضائل و مناقب و سایر امور مربوط به آن حضرت در آنها یاد می شود از نشانه های محبت است و از مصادیق اعمال خیری است که مطابق آیه ۱۴۸ سوره بقره مامور شده ایم که به سوی آنها سبقت بگیریم. «فاستبقوا الخیرات» به سوی کارهای خیر سبقت گیرید... مولایمان حضرت امام رضا(ع) می فرمایند: هرکس در مجلسی بنشیند که امر ما در آن زنده می گردد، روزی که دل ها می میرند دل او نخواهد مرد. (بحار الانوار)

و نیز بر این مطلب دلالت دارد فرموده حضرت امام صادق(ع) به فضیل در حدیثی که در بحار روایت شده که حضرت فرمودند: می نشینید و حدیث می گویید؟ فضیل عرضه داشت: آری فدایت شوم. امام صادق(ع) فرمود: همانا من آن مجالس را دوست می دارم. پس امر ما را احیا کنید. ای فضیل، خداوند رحمت کند کسی که امر ما را احیا نماید.

همچنین برپا داشتن مجالسی که مولایمان صاحب الزمان روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفدا در آنها یاد شود و مناقب و فضایل آن حضرت در آنها ترویج و منتشر گردد و در آن مجالس برای آن جناب دعا شود و با جان و مال در راه تشکیل آن مجالس تلاش کردن از وظایف دلباختگان و ارادتمندان به آن جناب است زیرا که این کار ترویج دین خداوند و برتری دادن کلمه الله و یاری نمودن بر نیکی و تقوی و تعظیم شعائر الهی و نصرت ولی الله است.

● درخواست معرفت امام عصر (عج) از خداوند

درخواست معرفت آن حضرت از خداوند عز و جل از وظایف مهم منتظران می باشد. زیرا مهمترین و واجب ترین امور بعد از شناخت خدا و رسول او، شناختن ولی امر و صاحب الزمان است زیرا این امر یکی از ارکان ایمان می باشد و هرکس در حالی بمیرد که امام زمان خویش را نشناخته باشد به مرگ جاهلیت مرده است و معرفت او کلید تمام ابواب خیر و سعادت و رحمت می باشد و خداوند بندگان خود را امر فرموده که معرفت او را تحصیل نمایند و دعا از جمله درهایی است که خدای تبارک و تعالی فرمان داده که از آن وارد شوند. آنجا که می فرماید: بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را. در کافی از محمدبن حکیم آورده که گفت: به حضرت ابی عبد الله امام صادق (ع) عرض کردم معرفت ساخته کیست؟ حضرت فرمود: از ساخته های خداوند است و بندگان رادر آن ساخت بهره ای نیست.

پس بر منتظران لازم است که از درگاه خداوند شناخت و معرفت امام زمانشان را طلب نمایند و کامل گردانند و این منافات ندارد با آنکه بنده مختار و مامور به کسب و تحصیل و مطالعه وسایل معرفت باشد و می بایستی در این راه مداومت بسیار نمود به خصوص در خواندن دعاهای مخصوصی که دراین باره وارد شده است همانند دعای غریق که حضرت امام صادق(ع) فرمودند در زمان غیبت بسیار بخوانید که عبارت است از: یا الله یا رحمن یا رحیم یا مقلب القلوب ثبت قلبی علی دینک.

● تسلیم بودن و عجله نکردن منتظران

در کافی از عبد الرحمن بن کثیر آورده که گفت: در محضر امام صادق(ع) بودم که محضرم بر آن حضرت وارد شد و عرضه داشت: فدایت شوم خبر ده مرا از امری که منتظرش هستیم چه وقت خواهد بود؟ حضرت صادق (ع) فرمود: ای محضرم وقت گذاران دروغ گویند و عجله کنندگان هلاک گردند و تسلیم شدگان نجات یابند.

از حضرت سید العابدین (ع) آمده که فرمود: همانا دین خدای عزوجل با عقل های ناقص و آرای باطل و معیارهای فاسد درک نمی شود و جز با تسلیم به دست نمی آید پس هرکس به ما تسلیم گردد سالم ماند و هرآنکه به ما اقتدا کند هدایت یابد و هرکس به قیاس ورای خود عمل کند هلاک می گردد و هر کس از آنچه ما می گوییم یا حکم می کنیم در سینه خود تنگی احساس کند به آن خدایی که سبع مثانی و قرآن عظیم را نازل فرموده کافر شده است در حالی که خود متوجه نیست. (کمال الدین)

● انجام اعمال خیر به نیابت از ولی عصر(عج)

سید اجل علی بن طاووس(ره) در کتاب کشف المحجه فرزندش را سفارش و امر کرده به انجام اموری که مربوط به آداب و وظایف او نسبت به مولایمان صاحب الزمان(عج) است تا آنجا که گفته: «... پس در پیروی و وفاداری و تعلق خاطر و دلبستگی نسبت به آن حضرت به گونه ای باش که خداوند و رسول(ص) او پدران آن حضرت و خود او از تو می خواهند و حوائج آن بزرگوار را برخواسته های خود مقدم بدار.»

هنگامی که نمازهای حاجت را به جای می آوری و صدقه دادن از سوی آن جناب را پیش از صدقه دادن از سوی خودت و عزیزانت قرار ده و دعا برای آن حضرت را مقدم بدار بر دعا کردن برای خودت و نیز در هر کار خیری که مایه وفای به حق آن حضرت است آن بزرگوار را مقدم بدار که سبب می شود به سوی تو توجه فرماید و به تو احسان نماید...

از نکات زیبا صدقه دادن به قصد سلا متی امام زمان (عج) است که در رجحان و استحباب آن تردید نیست و از گونه های مودت نسبت به قربی و بستگان پیغمبر (ص) است که خداوند بندگانش را در کتاب خود به آن امر فرموده.

برتری دادن امام زمان(عج) بر خویش و خویشاوندان و عزیزان از نشانه های حب و مودت و عشق به اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام است.

شیخ صدوق در مجالس از پیامبر اکرم (ص) آورده که فرمود: هیچ بنده ای ایمان نیاورد تا اینکه من نزد او از خودش محبوب تر باشم و خاندانم از خاندان خودش نزد او محبوب تر باشد و عترت من نزد او از عترت خودش محبوب تر باشد و ذات من از ذات خودش نزد او محبوب تر باشد.

● قوت یافتن ابدان و دل های مومنین هنگام ظهور

در بحار از خصال روایتی از حضرت سیدالساجدین علی بن الحسین(ع) آورده است که فرمود: هنگامی که قائم ما عجل الله فرجه بپاخیزد خداوند عزوجل از شیعیان ما آفات را دور می سازد و دلهایشان را مانند قطعه ای از آهن قرار می دهد و نیروی هر یک از مردانشان را به مقدار چهل مرد می گرداند و آنها حکام و سران زمین خواهند بود.

و از بصائر در حدیثی از امام باقر(ع) منقول است که فرمود: هرگاه امر ما واقع شود و مهدی ما بیاید، هر مردی از شیعیان ما از شیر قوی تر و از نیزه برنده تر خواهد بود و دشمنان ما را با پاهای خود لگد می کند و آنها را با دست خود می زند. در این هنگام است نزول رحمت و فرج خداوند بر بندگان.

در روضه کافی از حضرت امام صادق(ع) روایت است که فرمود: هنگامی که قائم بپاخیزد خداوند نیروی گوش ها و چشم های شیعیان ما را افزون می گرداند تا اینکه میان آنها با قائم پیکی نخواهد بود. آن حضرت با ایشان سخن می گوید و آنان می شنوند و او همانجا هست.

و در کمال الدین از حضرت صادق(ع) آمده است که فرمود: اینکه لوط به قومش گفت کاش نیرویی داشتم که در برابر شما ایستادگی کنم یا به پناهگاه محکمی پناه می بردم، مقصودش جز این نبود که نیروی قائم (عج) را تمنا کند و یاران او هستند که یک مرد از آنها قوت چهل مرد را دارد و دلش از کوه آهنین محکم تر است و اگر به کوه آهن برسند آنها را می پیمایند و شمشیرها را کنار نگذارند مگر وقتی که خداوند عزوجل راضی شده باشد.

نویسنده : همایون طیاری

---