۱۲ آذر ـ ۳ دسامبر ـ زاد روز « كارلایل » و نظر او درباره تاریخنگاری

امروز زادروز « توماس كارلایل » مورخ ، نویسنده و اندیشمند بزرگ اسكاتلندی است كه چهارم دسامبر سال ۱۷۹۵ به دنیا آمد و آتار متعدد از او باقی مانده است كه مهمترین آنها كتاب چند جلدی …

امروز زادروز « توماس كارلایل » مورخ ، نویسنده و اندیشمند بزرگ اسكاتلندی است كه چهارم دسامبر سال ۱۷۹۵ به دنیا آمد و آتار متعدد از او باقی مانده است كه مهمترین آنها كتاب چند جلدی « تاریخ انقلاب بزرگ فرانسه » است.

كارلایل در حرفه تاریخنگاری انقلاب كرد و تالیفاتش را بدون « فوت نت » منتشر ساخت و روشی را پایه نهاد كه اینك به «تاریخنگاری ژورنالیستیك» معروف شده است.

وی معتقد بود مردمی كه به یك مورخ اعتماد دارند باید حرفهای او را بپذیرند و لذا نیازی به ذكر غیر ضروری مآخذ و اصحاب قول نیست ، زیرا كه مورخ قبلا درستی مطالبی را كه به دست آورده آزمایش كرده است . اگر مورخ به موردی تردید دارد باید تردید خود را ذكر كند و به گردن دیگران انداختن و تكرار « موارد مورد تردید و شایعه » درست نیست. ذكر مآخذ كه خود آنها هم معلوم نیست معتبر باشند باعث پیچیدگی نوشته و اطاله كلام می شود. بكار بردن همه مآخذ و رفرنس ها تنها برای یك سكالر (کار دانشگاهی ( كتاب درسی ) - مدرس و پروفسور) لازم است.

كارلایل تایید كرده است كه « فرد دیگری» باید «تاریخ روز( خبر ) » را بنویسد كه پژوهشگران پس از او، این « فرد دیگر » را « روزنامه نگار » نام نهادند. به این ترتیب وی راهی را گشود كه به قبول این اصل انجامید كه روزنامه نگار « تاریخ امروز » را می نویسد و عناصرش را به دست می دهد و تاریخنگار بعدا پس از حصول نتیجه با حوصله بیشتر و انتخاب یك روش تحقیق مطمئن و متدولوژی آن را دنبال خواهد كرد و با جمع آوری اسناد لازم، كل « رویداد » را شرح می دهد و باید « علت و یا علل » و « نتیجه و یا نتایج» را روشن سازد . بنابراین، این دو حرفه ( روزنامه نگاری و تاریخنگاری ) دارای یك قلمرو واحد هستند . كارلایل مورخ را به مثابه یك کارآگاه( پلیس ) می داند كه برای « قاضی تاریخ » مدرك جمع آوری می كند و « قاضی زمان » جز نوشته و یا كتاب تاریخ كسی دیگر نمی تواند باشد و «دادرسی» همان شرح رویداد است كه چرا شروع شد ، چگونه انجام گرفت و به كجا ختم شد ( نتیجه چه بود ) .

به عقیده كارلایل و پیروان نظر او ، هیچ فرد و گروه راه فرار از دست کارآگاه و قاضی تاریخ را نخواهد داشت ؛ لذا باید مراقب اعمال هر روز خود باشد . بازپرس( کارآگاه ) تاریخ با دیگر باز پرسها این فرق را دارد كه هم برضد و هم در دفاع از یك رویداد و اصحاب آن ، به جمع آوری سند می پردازد.

با این استدلال ، تاریخ نگار همان روزنامه نگار است كه به جای امروز در باره دیروز و دیروزهای دور تحقیق می كند و می نویسد تا تجربه گذشتگان هدر نرود و در امور جاری بكار گرفته شود و اشتباهات تكرار نگردد .

كارلایل نسبت به مورخان پیش از خود و معاصرش، به « ناراتیو - شرح نویسی» یك رویداد تاریخی توجه بیشتری دارد تا به ردیف كردن ماخذ و منابع و رفع مسئولیت كردن از خود ، و تاریخ نگاری پر از فوت نت نویسی را نوعی « رونویسی ( رونوشت برداشتن ) » خوانده است.