سرما و یخ زدگی

سرما و سرمازدگی بیماری افراد پولدار نیست. کسانی که به پیست‌های اسکی با وسایل و تجهیزات کامل می‌روند احساس سرما نمی‌کنند، چه برسد به سرمازدگی! این افراد با صرف هزینه‌های فراوان …

سرما و سرمازدگی بیماری افراد پولدار نیست. کسانی که به پیست‌های اسکی با وسایل و تجهیزات کامل می‌روند احساس سرما نمی‌کنند، چه برسد به سرمازدگی! این افراد با صرف هزینه‌های فراوان وسایل لازم را برای اسکی تهیه می‌کنند. از طرفی افرادی هستند که تنها برای تفریح و بدون داشتن امکانات لازم پا به مناطق سردسیر و برفی و جایی که سرما در کنار رطوبت اثر خود را به شکل سرمازدگی بروز می‌دهد، می‌گذارند. از طرفی سرمازدگی گاهی متعلق به افرادی است که قصد تفریح نداشته و از سر نداشتن سرپناه در این روزهای سرد و برفی در معرض سرمای سوزان و نداری سرپناه قرار می‌گیرند.

زمانی که اندام‌ها، عمدتا در بخش انتهایی، به دلیل خون‌رسانی ضعیف‌تر، در معرض سرما قرار می‌گیرند دچار علائم و آسیب‌هایی می‌شوند که به نام سرمازدگی شناخته می‌شود.

سرمازدگی عمدتا بخش‌هایی از بدن را که خون‌رسانی ضعیف‌تری دارند درگیر می‌کنند. هرچه پوست مرطوب‌تر، سرعت باد و خستگی و کمبود آب بیشتر باشد، خطر سرمازدگی افزایش پیدا می‌کند.

اغلب ما زمانی که در معرض سرما قرار گرفته‌ایم تجربه قرمز شدن گوش‌ها و بینی را داشته‌ایم. با اندکی گرم کردن این علائم از بین می‌رود، اما زمانی که با کفش نامناسب در معرض سرما قرار بگیرید و برف و آب به داخل کفش نفوذ کند و امکان خشک کردن پا وجود نداشته باشد، شرایط برای یخزدگی مهیا می‌شود.

سرمازدگی می‌تواند از قرمزی، ورم، کبودی تا بی‌حسی و عدم درک درد یا عدم توانایی حرکت اندام یخزده متغیر باشد. زمانی که سرمازدگی به سمت یخزدگی عضو پیش می‌رود، سیاه شدن اندام و کم‌کم گندیدگی بروز می‌کند.

اقدامات اولیه

در زمان بروز علائم باید اندام را سریعا خشک کرد. درآوردن کفش مرطوب و خشک کردن عضو به آرامی با پارچه‌ای خشک مفید است. اگر گاز استریل یا پارچه‌ای تمیز در اختیار دارید بخش سرمازده را بپوشانید.

انگشتان آسیب‌دیده را از هم جدا کنید. رطوبت مابین انگشتان به این روش از بین می‌رود، ضمن این‌که حرکت هوا باعث جلوگیری از افزایش سرمازدگی در فضای بین انگشتان می‌شود.

اگر می‌توان مصدوم را از محل خارج کرد، نیازی به گرم کردن عضو حادثه‌دیده نیست. اگر اندام یخ‌زده به دنبال گرم کردن دچار یخزدگی مجدد شود، آسیب بیشتری به آن وارد می‌شود. اما زمانی که خروج مصدوم از محل مقدور نیست، می‌توان از آب ۴۲-۴۰ درجه سانتی‌گراد برای گرم کردن سریع عضو استفاده کرد؛ در ضمن عضو یخ‌زده را نباید ماساژ داد.

تاول‌ها نباید دستکاری شود، پارگی تاول‌ها خطر عفونت را افزایش می‌دهد؛ تنها اقدام لازم پانسمان تاول‌هاست.

بالا نگه داشتن اندام از تورم بیشتر جلوگیری می‌کند؛ همین اقدام با کاهش تورم از درد نیز می‌کاهد. اگر درد شدید است و به بالا نگه داشتن و گرم کردن پاسخ نمی‌دهد، می‌توان از مسکن‌هایی مثل ایبوپروفن استفاده کرد.

بیمار نباید سیگار بکشد؛ سیگار سبب انقباض عروقی می‌شود که خون‌رسانی به بخش یخزده را کاهش می‌دهد. پس تصور نادرست گرم شدن فرد با کشیدن سیگار را از ذهن خود خارج کنید. پس از اقدامات اولیه به یاد داشته باشید که تمام بیماران نیازمند انتقال به اورژانس هستند.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس