وقتی والدین ناسازگاری می کنند

بی تردید کانون خانواده ای که در آن میان زن و شوهر انس و الفت نباشد کانونی است همچون جهنم سوزان که نخستین آثار سوء خود را بر سلامت روانی و جسمانی اعضا باقی می گذارد

بی تردید کانون خانواده ای که در آن میان زن و شوهر انس و الفت نباشد کانونی است همچون جهنم سوزان که نخستین آثار سوء خود را بر سلامت روانی و جسمانی اعضا باقی می گذارد. کودکان در چنین خانواده ای که زن و شوهر مدام با ناسزا و ضرب و شتم زندگی می کنند از ناامنی، آشفتگی عاطفی و اضطراب رنج می برند. به گمان محققان، خانواده زمینه را برای اختلال در شخصیت و رفتار فراهم می آورد و سبب بروز بزهکاری ها، جرم ها و جنایت می شود. بررسی ها درباره مجرمان و تبهکاران نشان می دهد که برخی از آنان در دوران کودکی بارها شاهد درگیری و نزاع والدین خود بوده اند و این موضوع سبب کاشتن بذر نفرت و بدبینی و در سطح بالاتر تخم جرم و بزهکاری در آنان شده است. کودکان ممکن است عدم اعتماد، هیجان و فشار درونی خود را که نتیجه ناسازگاری والدین خود است به شکل های گوناگون نشان دهند.

● ترس از رفتن به مدرسه

ترس از مدرسه رفتن کودکان بیشتر نشانه ناسازگاری و عدم ثبات رابطه زناشویی پدر و مادر است. کودکی که حس می کند در رابطه پدر و مادر خود شکافی وجود دارد، می کوشد در خانه و به دلیل هراسی که دارد نزد یکی از والدین خود بماند. کودک معمولا به طور مختلف و با توسل به شکایت های گوناگون و گاه تمارض از رفتن به مدرسه خودداری می کند. در چنین مواردی اگر از مدرسه تحقیق به عمل آید، مشکلی هم در مدرسه وجود ندارد و برعکس مشکل ریشه در خانواده کودک و محیط داخلی اوست و بدین ترتیب عدم توافق پدر و مادر کودک در حل مشکلات و تعارضات مشخص خواهد شد.

● نگرانی و دلواپسی کودک و بیماری های ناشی از آن

در بعضی مواقع جدال و درگیری والدین سبب می شود که علایمی به صورت بیماری در کودکان ظاهر شود. به طور مثال کودک ممکن است دچار استفراغ های پیاپی شود، چون محیط داخلی کودک آرام و مطابق دلخواه نیست. بنابراین کودک نمی تواند نگرانی و دلواپسی خود را تحت کنترل درآورد، در نتیجه دچار استفراغ های مکرر می شود. سردرد نشانه دیگری است که ممکن است به صورت حمله ای ( میگرن) ظاهر شود، چنین علایمی دال بر نزاع و ناسازگاری والدین کودک است.

● اختلال در رفتار کودک:

الف) خوردن بیش از حد یا نخوردن بیش از اندازه: این مورد شایع ترین واکنش کودک در نتیجه عدم آرامش و اعتماد کودک به علت آشفتگی خانواده و ناسازگاری والدین است. کودک ممکن است نارضایتی خود را در مقابل مسایل و مشکلات پدر و مادر خود به صورت خوردن دایم مواد غذایی نشان دهد. برعکس واکنش برخی از کودکان به ویژه در سنین پیش از بلوغ و در دوران بلوغ این است که از خوردن غذا خودداری می کنند تا حدی که دچار سوءتغذیه می شوند ( بی اشتهایی عصبی). در چنین مواردی بررسی و تحقیق در مورد چگونگی خانواده در شناخت علت نخوردن غذا کمک چندانی نخواهد کرد.

ب) اختلال در خواب: واکنش کودک در برابر اختلاف و ناسازگاری پدر و مادر ممکن است به صورت اختلال در خواب و یا به شکل کم خوابیدن ظاهر شود.کودک ممکن است فقط چند دقیقه بیشتر نخوابد و بیدار شود، یا هنگام خوابیدن مقاومت کند و به محل خواب خود نرود و همچنین مساله نخوابیدن کودک سبب مسایل و گفت وگوی بیشتر بین زن و شوهر و افراد دیگر خانواده شود. پدر و مادر باید بدانند که در چنین مواردی برطرف شدن مسایل و ناسازگاری خانواده است که به کودک آرامش می دهد و او به خواب مناسب خواهد رفت.

● برخی دیگر از اثرات ناسازگاری والدین در کودک عبارتند از:

شب ادراری، مکیدن انگشت و جویدن ناخن. کودکان در این وضعیت دچار سردرگمی و حیرت می شوند، از آن رو که قدرت و توان تفسیر درست از جدایی والدین و گناهکاری آنان را ندارند. دیده شده است که برخی از کودکان از دیدن درگیری و دعوای والدین و کتک خوردن مادر دچار شوک شده اند.

● قبح مساله

درگیری به هر علتی که باشد چون در رابطه با کودک و حیات آینده اوست امری زشت و ناپسند است. زیرا که حقوق و امنیت کودک را به خطر انداخته و بر زندگی حال و آینده اش لطمه وارد خواهد ساخت.

زشتی مساله در مواردی بیشتر خواهد شد و آن زمانی است که درگیری و اختلاف از حد مشاجره و بگومگوهای گذشته به فحش و ناسزاگویی بکشد. زن وشوهر یکدیگر را به صفاتی متهم کرده و به افشاگری یکدیگر بپردازند و کودک هم شاهد چنین اوضاعی باشد و به راستی سرانجام چنین کودکانی چه خواهد شد و چه دیدی نسبت به پدر و مادر پیدا خواهند کرد؟

● جای خالی حکمیت و ریش سفیدی

اختلاف و درگیری های زوجین از نوع مسایلی نیستند که غیرقابل حل باشند و در این زمینه هیچ کاری و برنامه ای نتوان پیاده نمود. اسلام برای حفظ خانواده و تامین سعادت زوجین و از آنها مهم تر فرزندان و گریز دادن آنها از خطر آشفتگی و از هم پاشیدگی کانون، طرح حکمیت ساخته است. آن گاه که اختلاف زوجین به درجه ای رسیده که در آستانه زوال و از هم پاشیدگی قرار گرفتند آنها را به قبول حکمیت دعوت می کند. از زن و شوهر می خواهد داور و حکمی از خویشان و اهل خود برگزینند که آنها در کنار هم نشسته و به شور و تبادل رای نظر بپردازند و کوشش کنند ریشه های اختلاف را از میان بردارند و این همان پدیده از یاد رفته حل اختلافات از طریق کدخدامنشی و حضور موثر ریش سفیدان است.

احمد نوروزی